Ukończył filologię polską na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1990) i reżyserię dramatu w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie (1994). W latach 1984-1987 studiował także filozofię w Collegium oo. Dominikanów w Krakowie.
W czasie studiów reżyserskich przygotował m.in. warsztat "Wiedźma" według własnego scenariusza na scenie krakowskiego Teatru w Nowej Hucie (1992) oraz "Armię" Marka Pruchniewskiego w Teatrze Dramatycznym w Legnicy (1993). W 1995 roku na legnicką scenę powrócił z przedstawieniem dyplomowym - "Narkotykami" wg Stanisława Ignacego Witkiewicza (1995).
Od połowy lat 90. był związany z kilkoma polskimi scenami, nadal przygotowywał spektakle w Legnicy, a także m.in. w Teatrze Współczesnym w Szczecinie, Teatrze Dramatycznym w Wałbrzychu, Teatrze Polskim w Poznaniu oraz w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu. W latach 2001-2007 był kierownikiem literackim kaliskiej sceny. Współpracował również z wrocławskim Teatrem Osobowym, Teatrem Animacji z Poznania, Těšínskim Divadlem w Czeskim Cieszynie i krakowskim Teatrem Łaźnia Nowa.
Paweł Kamza początkowo sięgał po klasykę, na scenie Teatru Współczesnego w Szczecinie przygotował Kartotekę Tadeusza Różewicza (1997) i "Pana Jowialskiego" Aleksandra Fredry (2001). Opracowywał teatralnie dzieła Juliusza Słowackiego, w jego adaptacji i reżyserii powstały spektakle "O Janku, co psom szył buty" (1998, Teatr Osobowy we Wrocławiu) i "Kordian. Sceny" (1999, Teatr Dramatyczny w Legnicy). Zrealizował również "Przypadki Mikołaja Doświadczyńskiego" - przedstawienie na motywach powieści Ignacego Krasickiego (2002, Teatr Dramatyczny w Wałbrzychu). W 2003 roku na podstawie komedii i innych tekstów Cypriana Norwida Kamza stworzył scenariusz "Wysokiej komedii" (Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy).
"Norwid mówił - komentował swój wybór reżyser - że są 'białe tragedie i wysokie komedie'. Chciał, żeby w teatrze mówiono o współczesności, o zwykłych ludziach, a nie tylko o bohaterach narodowych i zwrotnych punktach historii. Jego myślenie jest mi bliskie i dlatego zdecydowałem się opowiedzieć o współczesności komedią. Ale nie komedią nudną i bez refleksji, tylko taką, w której zobaczymy nas samych." ("Gazeta Wyborcza-Wrocław", 03.01.2004)
Kamza tworzy teatr, który próbuje nazywać i komentować rzeczywistość. Reżyser czyni to adaptując klasykę, ostatnio realizuje na scenie także własne teksty.
"(...) uważam - podkreślał Kamza - że teatr powinien odnosić się do tego, co dzieje się za oknem. Wszystkie przedstawienia, które dotąd robiłem, odnosiły się do rzeczywistości. Teatr jest po to, by rozmawiać z widzami, stawiać im pytania." ("Głos Wielkopolski" 2006, nr 285)
W 2001 roku zaadaptował na scenę Eurypidesa, powstało wówczas przedstawienie "Troja, Moja miłość" (Teatr im. Modrzejewskiej w Legnicy) - rzecz o ludziach, i przede wszystkim o kobietach, uwikłanych w wojnę. Akcję utworu reżyser przeniósł w wiek XX, na południe Europy; w spektaklu pojawiło się odwołanie do wojny bałkańskiej. Kamza ma na swoim koncie również adaptacje i reżyserie Williama Szekspira. Grana w stoczniowej hali Portowa opowieść (2004, Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy) wydobywała zarówno śmieszność, jak i tragedię świata opisanego przez Stratfordczyka, mieszała konwencje i opowiadała tak naprawdę o młodych ludziach, którzy chcą się wzbogacić i poświęcają na to życie.
"Kamza cudownie posplatał w swoim spektaklu fragmenty 'Kupca weneckiego' i 'Zimowej opowieści' z własną opowieścią o chłopcach z ferajny, którzy przyparci do muru bankructwem tracą przyjaźń, szacunek, radość życia" - pisał o spektaklu Leszek Pułka. - "Dwa światy, bezwzględny i brutalny świat wielkiego biznesu, który wpływa na życie maleńkiego miasteczka Speranza, splótł w niepowtarzalny sposób ze scenami sielankowej włóczęgi czeskiego milionera-sybaryty, don Pedra z uwiedzioną żoną Shylocka. Są jeszcze zakręceni demagodzy. Ni to faszyści, ni komuniści, wściekle wołający o pomstę na burżuja. Są wyrafinowani homoseksualiści. Są wydrwigrosze, żałośni niczym bohaterowie 'La Strady'. Ludzie i ludziska." ("Gazeta Wyborcza-Wrocław" 2004, nr 115)
Z kolei koncepcja interpretacyjna przedstawienia "Romeo + Julia" (2006, Teatr im. Bogusławskiego w Kaliszu) opierała się na pokazaniu miłości najsłynniejszej pary kochanków bez nich samych, fabułę reżyser przeniósł w lata 60. XX wieku. Kamza eksperymentuje z wystawianymi tekstami, często układa z nich własne scenariusze. Tak było w przypadku "Opowieści argentyńskich" w Teatrze Polskim w Poznaniu (2004). Na podstawie tekstów Witolda Gombrowicza - "Wędrówek po Argentynie i Wspomnień polskich" - reżyser zbudował dobry aktorsko, nastrojowy, reportażowo-wspomnieniowy spektakl.
Kamza wystawia również własne teksty. W Teatrze im. Modrzejewskiej pokazał "Szpital Polonia" (2002). Ta żywiołowo zagrana tragifarsa niezwykle trafnie, błyskotliwie i boleśnie opisywała polską potransformacyjną rzeczywistość. Na legnickiej scenie reżyser zrealizował także "Klątwę cesarskiej włóczni" (2005) - futurystyczną opowieść o losach Polski, której przedstawiciel ma być królem zjednoczonej Europy AD 2025. Krytycy zarzucali scenariuszowi i spektaklowi zbyt "tanie" żarty, miałkość myśli, rozpad inscenizacji na poszczególne skecze. Potem powstała tutaj "Wlotka.pl" (2006), która w dowcipnej tonacji przedstawiała życie średniej wielkości polskiego miasteczka. W spektaklu pojawiły się jednocześnie bardziej drapieżne, polityczne akcenty. Natomiast w krakowskiej Łaźni Nowej reżyser przygotował przejmujący spektakl "Kochałam Bogdana W." (2006) - historię 20-letniego Bogdana Włosika zabitego przez SB w 1982 roku w Nowej Hucie. Powstało przedstawienie o czarnym okresie z historii Polski i przede wszystkim o ludziach tamtego czasu, ich motywacjach, pragnieniach i uczuciach. Kamza "Pokazuje świat małego zła - pisał Łukasz Drewniak - które powolutku zżera ludzi, uczy ich kompromisu, donosicielstwa, zdrady (...). I tylko jeden chłopak próbował być w tym bagnie czysty i prawy. Bogdan. I za to go zabili" ("Przekrój" 2006, nr 49).
Ostatnie spektakle Kamzy to "Proszę się rozejść!" na motywach poezji Stanisława Barańczaka (Teatr Polski w Poznaniu, 2006) - teatralny namysł nad nadal świeżą historią stanu wojennego i sceniczna adaptacja powieści "Eine kleine" Artura Daniela Liskowackiego (Teatr Współczesny w Szczecinie, 2007), opowiadająca o przeszłości Szczecina i o powojennych losach jego niemieckich mieszkańców.
Następnie wyreżyserował Fotografie (2009, Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy), Moja Molinezję (2009, Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie), Nierządne królestwo (2010, Teatr Współczesny w Szczecinie), Nocleg (2010, Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie) oraz Pierwszą komunię (2010, Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy). W 2011 Kamza napisał i wystawił Łzy Ronaldo, spektakl znalazł się w finale 18. Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej. Przedstawienie zostało pokazane w ruinach przy Teatrze Lubuskim w Zielonej Górze i opowiada o grupie gruzińskich uciekinierów. Joanna Marcinkowska pisała:
„Kiedy zmierzamy w stronę pięknie oświetlonych ruin, mamy raczej pozytywne odczucia, które jednak szybko zostają zweryfikowane. Okazuje się, że nie wystarczy mieć podobne marzenia czy uczucia, trzeba jeszcze wywalczyć sobie prawo do życia na wybranej przez siebie przestrzeni. A potem i tak często żyje się w strachu, borykając się nie tylko ze swoją przeszłością, ale też z lękiem przed nadejściem kolejnego dnia.” (Teatralia, 23.02.2012)
Kamza wyreżyserował również inne sztuki swojego autorstwa: Zimno, duszno mi (2011, Teatr Anagram w Legnicy), Zemsta jest kobietą (2012, Teatr Łaźnia Nowa w Krakowie), Zanim chłodem powieje dzień (2014, Lubuski Teatr im. Leona Kruczkowskiego w Zielonej Górze) oraz Skocznia w Jerozolimie (2016, Teatr Współczesny w Szczecinie).
Nagrody:
- 1992 - nagroda "Primus inter Pares Student Roku" w konkursie organizowanym przez Stowarzyszenie Primus Inter Pares i Niezależne Zrzeszenie Studentów;
- 2003 - nagroda za reżyserię sztuki "Szpital Polonia" własnego autorstwa w Teatrze im. Modrzejewskiej w Legnicy na 9. Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej w Warszawie; nagroda za scenariusz i reżyserię spektaklu "Szpital Polonia" w Teatrze im. Modrzejewskiej w Legnicy na Festiwalu Komedii "Talia" w Tarnowie; "Żelazna Kurtyna" w plebiscycie dziennikarzy i widzów, nagroda dla najlepszego spektaklu w sezonie 2002/2003 w Legnicy dla "Szpitala Polonia" autorstwa Pawła Kamzy;
- 2006 - nagroda publiczności za reżyserię spektaklu "Wlotka.pl "w Teatrze im. Modrzejewskiej w Legnicy na 15. Międzynarodowym Festiwalu "Zderzenie" w Kłodzku;
- 2007 - nagroda Marszałka Województwa Wielkopolskiego; nagroda za najlepsze przedstawienie, za spektakl "Kochałam Bogdana W." własnego autorstwa z Teatru Łaźnia Nowa w Krakowie na Targach Nowej Dramaturgii w Radomiu;
- 2009 - Wyróżnienie dla twórców przedstawienia Fotografie z Teatru im. Heleny Modrzejewskiej z Legnicy podczas 4. Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych R@port; Wyróżnienie na 4. Ogólnopolskim Festiwalu Dramaturgii Współczesnej "Rzeczywistość przedstawiona" - dla całego zespołu Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy za stworzenie oryginalnego świata scenicznego w spektaklu Fotografie.
Autor: Monika Mokrzycka-Pokora, grudzień 2008; ostatnia aktualizacja: listopad 2016 (ND).