Małe Instrumenty to grupa artystyczna koncentrująca się na poszukiwaniach dźwiękowych w sferze zarówno profesjonalnych instrumentów o niewielkich rozmiarach, jak i dźwiękowych zabawek, kuriozalnych wynalazków muzycznych oraz całej masy drobiazgowych przedmiotów wydających dźwięki. W ten sposób konstruowana muzyka eksponuje niepowtarzalny charakter barw, czasem piękny i kunsztowny, czasem zaskakujący i odkrywczy, czasem zaś ujawnia ułomności brzmienia i cieszy ograniczeniami.
Małe Instrumenty from Culture.pl on Vimeo.
Zespół został założony w 2006 roku przez Pawła Romańczuka, do którego kolejno dołączali: Marcin Ożóg, Maciej Markowski, Tomasz Orszulak, Jędrzej Kuziela, Maciej Bączyk, Magdalena Nekanda-Trepka, Iwona Sztucka, Magda Lipniewska i Piotr Łyszkiewicz.
Grupa w pełnym składzie zadebiutowała na Festiwalu Filmowym "Era Nowe Horyzonty" w 2007 roku i od tego czasu pracuje nad wieloma projektami muzycznymi.
Zespół współpracował m.in. z Jerzym Armatą, Mariuszem Wilczyńskim i Alexandrem Sroczyńskim, z Polskim Wydawnictwem Audiowizualnym, Teatrem Tańca "Arka", galerią "Entropia", Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, Festiwalem "Audio Art", Teatrem "Capitol", Dziecięcą Wytwórnią Filmową, Jean-Marc Zelwerem, Markiem Chołoniewskim, Maciejem Stuhrem, Moniką Kuczyniecką, Filharmonią Krakowską, Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Centrum Nauki Kopernik, Narodowym Centrum Kultury, Polskim Radiem, Narodowym Instytutem Audiowizualnym, Akuku Sztuka, Ośrodkiem Rozdroża, Ośrodkiem Pogranicze oraz występował m.in. z Ghedalią Tazartesem, grupą Księżyc, Piotrem Kurkiem, Margaret Leng-Tan, Phonos Ek Mechanes, kapelą Jana Gacy.
W 2008 roku na 29. Przeglądzie Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu otrzymał Grand Prix w nurcie Off za spektakl dźwiękowy "Elektrownia Dźwięku". W 2009 roku wspólnie z Pierre'em Bastienem wystąpił z koncertem na Festiwalu Filmowym "Era Nowe Horyzonty", a jesienią następnego roku artyści odbyli wspólną trasę koncertową po Wielkiej Brytanii. W 2010 roku zespół wziął udział m.in. w festiwalu "Animator" w Poznaniu, gdzie grał muzykę do filmów niemych Georgesa Meliesa, w festiwalu "Kody" w Lublinie, gdzie odbyła się premiera projektu "Wyliczanki polskie" czyli koncertu muzyki do tekstów polskich wyliczanek, a także wyruszył w tournée po Wielkiej Brytanii razem z Pierre'em Bastienem.
fot. Peter Beym / dzięki uprzejmości zespołu W listopadzie 2009 roku ukazała się pierwsza płyta zespołu pt. "Antonisz". Album zawiera jedenaście kompozycji pochodzących z filmów (powstałych w latach 1967-1987) Juliana Józefa Antonisza, jednego z najbardziej intrygujących reżyserów filmów animowanych, w nowych interpretacjach przygotowanych przez Małe Instrumenty. W tym samym roku nagrali ścieżkę dźwiękową do czytanego przez Jana Peszka audiobooka na podstawie opowiadania Wojciecha Widłaka ''Sekretne życie Krasnali w Wielkich Kapeluszach''. Kolejna płyta – "Małe Instrumenty grają Chopina" – wydana wraz z książką "Fenomen Toy Piano", ukazała się w 2010 roku.
Następne nagrania ukazały się w 2012 roku: w limitowanej edycji 99. sztuk wyszedł singiel ''Moich 8 Słów'', wydana we Francji płyta ''La Fabrique a Comptines'' zawierająca trzynaście francuskich wyliczanek w wersji instrumentalnej oraz w wersji instrumentalno-wokalnej z udziałem francuskiej wokalistki Luce i album ''Chemia i fizyka'' wydany nakładem wydawnictwa OBUH. Niepowtarzalną pozycją w dyskografii Małych Instrumentów jest ''Katarynka'' – katarantella non pasticcio w 19 częściach, na 63 katarynki i małe instrumenty – płyta została wydana w oryginalnej katarynce z dołączoną partyturą.
"Samoróbka" z 2013 roku została zadedykowana własnoręcznie zbudowanym instrumentom muzycznym. Prace warsztatowe trwały od grudnia 2012 do lipca 2013, zaś ich efektem był zbiór nowych instrumentów. W skład wydawnictwa oprócz płyty weszła także książka Pawła Romańczuka na temat instrumentów zbudowanych w pracowni zespołu oraz podręcznik, dotyczący eksperymentowania z własnymi, nietypowymi muzycznymi konstrukcjami. W wydawnictwie nie mogło także zabraknąć "małego instrumentu" jako takiego – stanowi on grzbiet albumu. Kolejna płyta "Kartacz", wydana przez Bôłt Records w 2013 roku, to inspirowany kulturą lat 60. i 70. hołd oddany polskiej kinematografii oraz – przede wszystkim – muzyce eksperymentalnej, wraz z jej kolebką, Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia. "Walce w Walce" (2015) składają się z 13 walców, skomponowanych przez Pawła Romańczyka oraz innych autorów (między innymi Jean-Marca Zelwera), zaś typowym dla Małych Instrumentów gadżetem jest tym razem metalowe pudełko, będące przekrojem walca. Materiał muzyczny, który pojawił się na następnym albumie - "Gruppo di Construzione" (2017), powstał w oparciu o eksperymenty dźwiękowe, prowadzone w gronie około dwudziestu osób podczas otwartych warsztatów "Samoróbka". Drewniana okładka płyty sama w sobie jest instrumentem. "Tango" (2018) jest najdłużej – od 2014 roku – realizowanym projektem Małych Instrumentów. Wchodząca w skład wydawnictwa płyta winylowa jest rzecz jasna przeznaczona do odtwarzania w tradycyjnym gramofonie, jednakże jej okładka może sama w sobie stać się tekturowym odtwarzaczem.
Małe Instrumenty koncertują w Polsce i za granicą, występując między innymi na festiwalach takich jak Era Nowe Horyzonty (Wrocław – 2007, 2008, 2009), Unsound Festival (Kraków – 2009), Ferlitizer Festival (Londyn – 2009), Kody (Lublin – 2009, 2010), Festiwal Brunona Schulza (Drohobycz – 2010), Audio Art (Kraków – 2009, 2010), Skiff Festival (St. Petersburg – 2010), Animator (Poznań – 2010), Avant Art (Wrocław – 2010), Supersonic Festival (Birmingham – 2010), Unidram (Poczdam – 2010), Opener (Gdynia – 2011), Festival d’ile de France (Paryż – 2011), Fatif (Rabka - 2011), Nancy Jazz Pulsation (Nancy – 2011), Dni Muzyki Nowej (Gdańsk – 2012), Warszawska Jesień (Warszawa – 2012), Konfrontacje Teatralne (Lublin – 2013), OFF Festival (Katowice – 2015), Festiwal Nowej Muzyki Żydowskiej (Warszawa – 2015). W 2024 roku Małe Instrumenty wystąpiły na Jeonju International Sori Festival w Korei Południowej.
Zespół pozostaje aktywny i poza koncertami i występami na żywo nagrywa także muzykę do filmów, spektakli i audycji radiowych.
Autor: Anna Iwanicka-Nijakowska, marzec 2011; aktualizacja: MG, wrzesień 2019, AB, sierpień 2024
