Artysta prezentujący za pomocą fotografii otworkowej poetykę ponowoczesnego miasta, ożywającego na skrzyżowaniu światła i energii, czasu i przestrzeni. Mieszka i pracuje w ruchomej camerze obscurze.
Osiem sekund – tyle trwa naświetlanie przez artystę kolorowego papieru fotograficznego umieszczonego w mobilnej kamerze otworkowej. Jednak proces powstania unikatowego dzieła, będącego efektem jednoczesnego doświadczenia miejsca, ruchu i obrazu, zajmuje o wiele więcej czasu. Zazwyczaj tworzy jeden papierowy negatyw w miesiącu. W jego pracach kumuluje się zarówno energia miasta czy przyrody, jak i uwidacznia własna osobowość twórcza.
Od małego byłem zawsze w ruchu, moja babcia nazywała mnie "Pędziwiatr". I to jest idealny opis mojej osobowości. Odkąd uzyskałem niezależność, zawsze podróżowałem i do dzisiaj podróżuję. Szukając swego miejsca w pejzażu fotografii, świata sztuki, znalazłem go właśnie w środku Camery Obscury i stałem się jej częścią. Nie wyobrażam sobie teraz, aby podróżować i robić zdjęcia w żaden inny sposób
– mówił w 2021 roku przy okazji udziału w Vintage Photo Festival w Bydgoszczy.
Maciej Markowicz urodził się w 1981 roku w Nowym Sączu, studiował fotografię w Londynie i Nowym Jorku. Od 2015 roku samodzielnie konstruuje swoje narzędzia pracy, zamieniając ruchome pojazdy – na przykład van lub barkę – w camerę obscurę. Ten najstarszy aparat fotograficzny znany był już starożytnym Grekom, Chińczykom czy Arabom. Obserwowali oni obraz tworzony przez promienie słoneczne przechodzące przez niewielki otwór – dziurkę w drzwiach, szczelinę między liśćmi. W czasach nowożytnych ciemnia optyczna służyła naukowcom do analizy ruchów Słońca, a także malarzom jako pomoc w rysunku. Jednak dopiero XIX wiek i eksperymenty Josepha Nicéphore'a Niépce'a przyniosły metodę utrwalania odwróconego, miękkiego obrazu o nieskończonej głębi ostrości.
Unowocześniając antyczną technikę camery obscury, Markowicz z jednej strony pokazuje ciągłość praktyk wizualnych, z drugiej – prowadzi dialog ze współczesną kulturą obrazkową. Jego "Motiongraphs" to swoiste komentarze do rzeczywistości silnie zurbanizowanej, zmieniającej się w błyskawicznym tempie, cyfrowo przetworzonej. Fotograf zatrzymuje i utrwala tę rewolucję w procesie bezpośredniego działania natury (naświetlanie papieru fotograficznego bez użycia kliszy), wykluczając postprodukcję. Zapewnia: "Kolorowy negatyw papierowy jest dla mnie utajonym obrazem wyabstrahowanej pamięci miejsca, odciskiem światła, czasu i przestrzeni". Wielkoformatowe zdjęcia są zatem odzwierciedleniem wielobodźcowego doświadczenia podróży. Markowicz najpierw przez dwa lata przemierzał vanem-kamerą ulice Nowego Jorku, później wraz z bratem i przyjacielem zbudował barkę fotograficzną, by przemieszczać się po Europie. Amsterdam, Antwerpia, Bruksela, Paryż, Hamburg, Berlin czy Bydgoszcz – wszystkie te miasta fotografuje z perspektywy rzeki. Dla artysty stanowi ona oś czasu łączącą różne etapy i miejsca. Pływający aparat fotograficzny o powierzchni 18 metrów kwadratowych rejestruje żywioł wody, jej ruch, przez co powstałe kadry wydają się pulsować, emanują wewnętrzną energią, a rzutowane bezpośrednio na materiał światłoczuły nadbrzeżne obiekty zamieniają się w abstrakcyjne formy, tworząc symfonię rozmytych, ciepłych lub zimnych barw utrzymaną w poetyce marzenia sennego.
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
Przynależna do świata przyrody rzeka wchodzi w interakcję z pejzażem miejskim, podobnie jak znajdujący się w środku camery obscury fotograf, który jest jednocześnie twórcą i integralną częścią pływającej maszyny. To odwrócenie perspektywy poniekąd wpisuje się w krytyczną refleksję o mieście i cywilizacji zawłaszczającej świat natury. W tekście kuratorskim towarzyszącym wystawie prac Markowicza w Instytucie Polskim w Berlinie ("Berlin w ruchomej Camerze Obscurze: Krajobraz ożywiony", od 11 kwietnia do 22 czerwca 2024 roku) dr Wiktoria Michałkiewicz zwróciła uwagę, że:
Wynalazek fotografii zbiegł się w czasie z rozwojem miast. Aparat fotograficzny umożliwia rejestrację katalogu tematów tworzącej się nowoczesności: ulice, budynki, pojazdy, oświetlenie. Obserwacja w ruchu, rejestracja procesu zmieniających się miast w kontekście przeszłości zainspirowała urodzonego w Berlinie filozofa, Waltera Benjamina, do stworzenia portretu Paryża, zbioru esejów "Pasaże".
Takimi berlińskimi "Pasażami" są tworzone w ciągu ostatnich dziesięciu lat fotografie Markowicza będące wizualnymi notatkami na temat przemian kulturowych XXI wieku. Dzieła mieszkającego w Berlinie artysty skłaniają do namysłu nad rolą człowieka – z reguły nieobecnego na fotografii – w kształtowaniu zarówno samej przestrzeni, jak i sposobów jej reprezentacji. Sugestywne, malowane światłem kadry znakomicie oddają niezapośredniczone doświadczenie podróży rozumianej szerzej jako wolność i poszukiwania twórcze.
Fotografie Markowicza znajdują się w europejskich i amerykańskich kolekcjach prywatnych oraz publicznych, między innymi Francuskiego Muzeum Fotografii, Kolekcji Sztuki Niemieckiego Bundestagu, Młynach Rothera w Bydgoszczy.
Strona artysty: https://www.maciejmarkowicz.com
Wybrane wystawy:
- 2008 – "Rouen Cathedral in Camera Obscura", instalacja, Rouen, Francja
- 2011 – "Accidental Accumulations", New York Photo Festival, Nowy Jork, USA
- 2011 – "After we arrive, before we leave", Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania
- 2011 – "My father always told me he would take me there", instalacja multimedialna, School of Visual Arts, Nowy Jork, USA
- 2013 – "Accidental Accumulations – Untitled", Welsh Gallery, New Jersey, USA
- 2014 – "Camera Obscura Cabinet", BYOB show, Brooklin, USA
- 2017 – "Camera Obscura Boat", Unseen Photo, Amsterdam, Holandia
- 2017 – "Camera Obscura Boat/European Tour", Paris Photo, Paryż, Francja
- 2018 – "Camera Obscura Boat/European Tour", Open Gallery Weekend Berlin, Niemcy
- 2018 – "Motiongraphs" z lat 2015-2018, Flo Peters Gallery, Hamburg, Niemcy
- 2020 – "Berlin w ruchomej Camerze Obscurze", "Motiongraphs" z lat 2018–2020, Berlin, Niemcy
- 2021 – "Przez ruchome oko Camery Obscury", Vintage Photo Festival, Bydgoszcz, Polska
- 2024 – "Berlin w ruchomej Camerze Obscurze: Krajobraz ożywiony", Instytut Polski w Berlinie, Niemcy