Studia z historii naturalnej
Zapoczątkowany w 2008 r. zbiór prac podejmujący w przewrotny sposób kwestie ewolucji zawieszonej między światem przyrody i rzeczywistością technokultury. Kronosaurus Queenslandicus wykorzystuje zdjęcie szkieletu prehistorycznego morskiego gada zrekonstruowanego w 1958 r. w Muzeum Zoologii Porównawczej w Bostonie. To projekcja slajdu rzucona na kaloryfer w galerii. Żebra Kronosaurusa nakładają się na żebra kaloryfera, dając w rezultacie hybrydalny obiekt z pogranicza rzeźby i fotografii. W instalacji Spitting to Abstraction Bąkowski posłużył się zdjęciami hiperrealistycznych rzeźb prehistorycznych osobników homo ergaster z dioramy prezentowanej w American Museum of Natural History. W realizacji Bąkowskiego prehistoryczni przodkowie człowieka stają się udźwiękowionymi automatami. Komunikują się, plując światłem w mondrianowskich kolorach malarskiej abstrakcji. Przed wykształceniem usystematyzowanego języka to właśnie sztuka kształtowała nowe sposoby porozumiewania się pierwszych ludzi. Najstarszy znany nam dziś przykład sztuki jaskiniowej w Europie, El Castillo w północnej Hiszpanii, został wykonany prawie 41 tys. lat p. n. e. najprawdopodobniej przez neandertalczyków, którzy pluli farbami na ścianę, komunikując abstrakcyjną myśl. W pracy Bąkowskiego medium komunikacyjnym jest dźwiękowy zapis plucia, geometryczny znak i abstrakcyjna kategoria koloru, połączone razem i uruchomione za pomocą nowych technologii. Spitting... jest przez to autorską wizją prehistorii komunikacji i odnosi się do momentu rozbudzenia zdolności językowych praczłowieka.
Well Where Are We?
W tej instalacji z 2012 roku Bąkowski ponownie stwarza umowną rzeczywistość zautomatyzowanych hybryd, wytwarzających osobliwy porządek komunikacyjny, w którym role nadawcy i odbiorcy wyznaczają same eksponaty. Praca ukazuje fragment wyimaginowanej konwersacji Hulka – kultowego bohatera amerykańskiej popkultury – z Abrahamem Lincolnem. Pierwsza postać to rzeźba wykonana na wzór postaci z plakatu do filmu Incredible Hulk (2008), a druga to butelka-figurka po wodzie kolońskiej Avon. Oba obiekty, wyposażone w głośniki, komunikują się zapętloną frazą dialogu zaczerpniętego z filmu Planeta małp (1968):
“- Well, where are we?
- The question is more about not where we are as when we are”.
W tym ironicznym zestawieniu odtwarzany co minutę dialog odnosi się do ontologicznego statusu bohaterów. Wyrwani z odmiennych porządków, znaczeniowo spłaszczeni i strywializowani, odgrywają role mechanicznych zombie uwięzionych w obszarze popkultury.
I do not pay for my pleasure
Rzeźba-maszyna z 2015 roku nawiązująca kształtem do prymitywnych morskich strunowców (Cephalochordata). Elektromechaniczny bezczaszkowiec Bąkowskiego porozumiewa się z widzem przy pomocy kodu Morse'a. Sterowane programowo i poruszane elektromechanicznie elementy stalowej powłoki obiektu wizualizują znaki kodu: "I do not pay for my pleasure". Projekt w ironiczny sposób stawia pytania z zakresu współczesnej filozofii przyrody i odwołuje się do poszukiwań oznak świadomości u prymitywnych organizmów. Przy jakim poziomie zaawansowania ich budowy mogą zaistnieć stany emocjonalne i możliwości ich komunikowania? W jakim stopniu przenikanie się współczesnej technokultury i przyrody doprowadzi do wytworzenia nowego sposobu doświadczania rzeczywistości?
TV Zero Zones
Wśród projektów dotyczących technokulturowych zjawisk komunikacji i transmisji medialnych ważne miejsce zajmuje TV Zero Zones (2004). Zrealizowany został we współpracy z Telewizją Polską (TVP2) i powstawał w rzeczywistym czasie emisji telewizyjnej. U podstaw tej interwencji w strukturę przekazu medialnego leżało przekonanie Bąkowskiego, że telewizja zaczyna być interesująca dopiero wówczas, gdy przestaje funkcjonować w swojej zwyczajowej, zbanalizowanej postaci. Trwający kilka tygodni projekt polegał na przenikaniu się wideo-animacji przedstawiających samego artystę ćwiczącego fizycznie ze strukturą emitowanego co noc obrazu kontrolnego TVP. TV ZZ odnosił się do zjawiska emisji w jej fizycznym, materialnym sensie. Ukazuwał moment, w którym struktura publicznego medium zostaje w świadomy sposób zainfekowana serią prywatnych, anarchizujacych gestów. W czysto wizualnym wymiarze projekt można interpretować jako rodzaj post-malarskiej gry w obszarze geometrycznej abstrakcji.
There And Back Again
Zjawisko transmisji zostało również wykorzystane w cyklu instalacji There And Back Again z lat 2010-13. Miniaturowe modele kolejek, zmodyfikowane i wyposażone w bezprzewodowe kamery, podróżują przez niedostępne dla widzów wnętrza różnych instytucji sztuki. W czasie jazdy przesyłają na żywo obraz wideo, który można obejrzeć na ekranach zamontowanych w przestrzeniach ekspozycyjnych. Widz przyjmuje perspektywę pierwszoosobową, tak bardzo powszechną choćby w grach i symulacjach komputerowych. Obserwuje rzeczywistość wystawy z punktu widzenia ruchomych elementów, tworzących strukturę samej pracy.
Mary the Immaculate
Instalacja z 2011 roku kieruje nasz wzrok w stronę wnętrza plastikowej rzeźby Dziewicy Maryi zakupionej w sklepie z dewocjonaliami. Jest to w rzeczywistości produkowany masowo odlew z matrycy. Artysta odciął mu podstawę, a w jego głowie ukrył świecącą diodę. Prezentowany na ścianie galerii, wysoko nad głowami widzów odlew ujawnia swoje wnętrze, wypełnione tajemniczym światłem. Z jednej strony wyzwala metafizyczne doznania za sprawą nieodgadnionego źródła jasności, z drugiej natomiast wydaje się banalnym trikiem. Mary the Immaculate dotyczy fenomenu postrzegania fizycznego obiektu w obszarze religijnego kultu.
Kuba Bąkowski prezentował swoje prace m.in.na wystawach w Narodowej Galerii Sztuki Zachęta, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski oraz Galerii Foksal w Warszawie, Museum Moderner Kunst w Wiedniu, Musée d'Art Moderne w Saint-Etienne, Artspace w Sydney, Narodowym Centrum Sztuki Współczesnej w Moskwie, Palazzo delle Arti w Neapolu, Royal Scottish Academy i Chelsea Art Museum w Nowym Jorku. Stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowego Centrum Kultury, Trust for Mutual Understanding (USA), Royal Scottish Academy (Wielka Brytania) i Conseil des arts et des lettres du Québec (Kanada).
Autor: Przemysław Strożek
