Artyści z Koła Klipsa czerpali inspiracje z szerokiej fali "nowej ekspresji", jaka pojawiła się w tym czasie w Europie i nadali jej postmodernistyczny wymiar wsparty doświadczeniami surrealizmu, malarstwa materii, pop-artu, land-artu, sztuki Duchampa i ruchu Fluxus. Tworzyli wystawy w formie environments, które nazywali "całościami" (określenie Knaflewskiego). Badacz i znawca historii tej grupy, Mariusz Rosiak, tak opisuje pracę nad wystawą-całością:
Najpierw powstawał ogólny projekt. Dyskutowano poszczególne partie ekspozycji, detale. Później następował podział zadań. Teraz każdy zmuszony był sam pracować nad obiektami, które później musiały zostać dopasowane jeden do drugiego - niczym tryby w bezbłędnie pracującej maszynie. A zatem pracę nad kolejnymi wystawami poprzedzało sporządzenie ogólnego projektu. Powstawał - wykonywany na ogół przez Knaflewskiego - jedyny w swoim rodzaju rysunek-schemat: inwentaryzacja przestrzeni, kątów, obiektów, ścian, detali. Coś w rodzaju ogólnego rzutu, który stanowi podstawę do dalszej pracy.
Artyści Koła Klipsa zawsze przygotowywali projekty wystaw dla konkretnych przestrzeni, biorąc pod uwagę specyfikę miejsca. Powstawało w ten sposób odrębne dzieło sztuki - wystawa, jako wynik kompleksowej organizacji przestrzeni ekspozycyjnej. Wystawa składała się z wielu poszczególnych obiektów, ale celem była nowa jakość. Niektóre prezentacje Koła Klipsa zdradzały założoną z góry stylistykę języka plastycznego, w której artyści przygotowywali ową całość. Mariusz Rosiak wspomina:
I tak wystawa druga miała charakter programowo festynowo-jarmarczny. Wystawa trzecia była wyraźnie geometryczna. Posiadała także określoną gamę kolorystyczną, ściągniętą do czterech kolorów: czerwonego, zielonego, czarnego i żółtego. Czwarta wystawa była wystawą 'spożywczą', swoistą jedną wielką martwą naturą.
Realizacje, jakie powstawały w wyniku takich działań, uznawane były za wspólne dzieła wszystkich uczestników, a od trzeciej wystawy Koła Klipsa nastąpiło programowe zatarcie indywidualnych różnic, gdyż artyści zrezygnowali nawet z podpisów autorskich pod poszczególnymi pracami. Ich zespołowa twórczość odznaczała się rozmachem, monumentalną skalą, bogactwem środków, form i znaczeń. Po ascezie formalnej dominującego w poprzednich latach konceptualizmu, prace Koła Klipsa przywróciły sztuce polskiej kolor i wyrazistą formę. To był prawdziwy zryw ekspresjonistyczny.
Ich zbiorowe realizacje przekraczały granice gatunków i konwencji, sytuując się na pograniczu malarstwa, rzeźby i instalacji ujętych w formę intermedialnych struktur. Kompozycje przestrzenne Koła Klipsa nasuwały skojarzenia z malarstwem, które wyszło poza obraz, a najlepszym dla nich określeniem wydaje się termin "rzeźba postmalarska" (członkowie grupy byli malarzami). Z biegiem czasu prezentacje grupy przyjmowały postać coraz bardziej teatralną, scenograficzną. Poszczególne ich elementy budowano z przedmiotów gotowych zaczerpniętych z codzienności, starych, wyciągniętych z lamusa rzeczy, a także z mało trwałych materiałów, pospolitych, zużytych "odpadków cywilizacyjnych". Towarzyszyła temu swoboda w stosowaniu technik realizacyjnych, a artyści często wykorzystywali ekspresyjne wartości nietypowych środków wypowiedzi artystycznych, takich jak ziemia, popiół, błoto czy pierze.
W twórczości artystów Koła Klipsa intelektualna refleksja łączyła się z poetycką metaforą i symbolem. Były to symbole i metafory trudne do odkodowania za pomocą kodu logicznego, posiadały bowiem charakter sennej lub baśniowej materii. Zawarte w pracach opozycje i wynikające z tego napięcia inspirowane były światopoglądem surrealistycznym. Stąd częsta w realizacjach grupy antropomorfizacja formy, przedmioty o cechach ludzkich, jak np. klęczący stół, pionowo stojąca łódka z kapeluszem na dziobie, koń w garniturze z krzesłem spowitym muślinem na grzbiecie, pień drzewa z miału węglowego uformowany w ludzką dłoń i ustawiony na koronkowej serwetce czy półksiężyc o wymalowanych szminką ustach.
Naszą ideą jest to, że nie istnieje dalekie i bliskie, przeszłe i przyszłe, słodkie i gorzkie. Mówimy o wielkiej jedności, w której jest miejsce na wszystko. Nasze prace nie są do rozumienia, do intelektualnego roztrząsania. Trzeba je odczytać jak łąkę, jak las, jak życie. [...] Nasze prace baśń, fantazję wyprowadzają z rzeczywistości. Znoszą granice pomiędzy tym, co nazwane realnym i nierealnym, istniejącym i nieistniejącym. Łączą, a nie dzielą. Wskazują na względność istnienia realnego i realność fantazji w rzeczywistości – Koło Klipsa, 1986.
Twórczość Koła Klipsa była zjawiskiem bardzo odświeżającym w stosunku do dzieła sztuki i jego odbioru. Prace w formie przedmiotów i instalacji działały swoją wieloznacznością, możliwością różnorodnych odczytań i otwartością na interpretacje. Wydawały się bliskie i znajome, a zarazem dalekie, bo umieszczane w zaskakujących kontekstach, przeskalowane lub pozbawiane typowych dla nich funkcji. W 1988 roku Koło Klipsa sformułowało manifest pod hasłem "Realizm mistyczny", w którym Leszek Knaflewski i Krzysztof Markowski napisali:
Olśnienie jako mistyczny kontakt z Absolutem jest tym, co pozwala nam żyć i tworzyć. Syntetyzujemy mistykę, realizm, symbol oraz ironię jako formę dystansu. Prawem naszego myślenia jest prawo metamorfozy dopuszczające przekształcenie wszystkiego niemal we wszystko.
Członkowie grupy:
- Leszek Knaflewski, ur. w 1960 roku;
- Wojciech Kujawski, ur. w 1959 roku. Odszedł z grupy w 1986 roku;
- Mariusz Kruk, ur. w 1952 roku. Odszedł z grupy w 1987 roku;
- Krzysztof Markowski, ur. w 1957 roku;
- Piotr Kurka, ur. w 1958 roku. Odszedł z grupy w 1985 roku.
Wystawy:
- 1990 – "Galerie lat 80.", Galeria Zachęta, Warszawa (zbiorowa).
- 1989 – Galeria Promocyjna, Warszawa;
- 1988 – "Świeżo malowane", Galeria Zachęta, Warszawa (zbiorowa);
- 1988 – "Polish Realities", Third Eye Centre, Glasgow (zbiorowa);
- 1987 – Galeria BWA, Szczecin;
- 1987 – Biennale Sztuki Nowej, Zielona Góra;
- 1987 – "Group–Art–Work", Documenta, Kassel;
- 1986 – Galeria Wielka, Poznań;
- 1986 – Galeria Krzysztofory, Kraków;
- 1986 – "Figury i przedmioty", CRP Orońsko (zbiorowa);
- 1985 – Teatr Polski (Scena w malarni), Poznań;
- 1985 – Galeria Foksal, Warszawa; BWA, Bydgoszcz;
- 1984 – trzy wystawy w Galerii Wielkiej, Poznań;
Autorka: Ewa Gorządek, lipiec 2010.
