Kompozytor i akordeonista. Urodzony 9 kwietnia 1951 w Bielsku-Białej, zmarł 1 października 1990 w Czechowicach-Dziedzicach.
-
Kompozytor i akordeonista. Urodzony 9 kwietnia 1951 w Bielsku-Białej
Studiował w katowickiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej kompozycję pod kierunkiem Henryka Mikołaja Góreckiego (1971-75) oraz grę na akordeonie pod kierunkiem Joachima Pichury. Począwszy od 1967 brał udział w koncertach wykonując współczesną muzykę akordeonową. Występował na licznych festiwalach, takich jak I Międzynarodowy Festiwal Akordeonowy w Digne-les-Bains, Dresdner Musikfestspiele, Musikprotokoll w Grazu, XV Międzynarodowy Festiwal w Pontino, Gaudeamus Music Week, Gulbenkian Contemporary Music Festival w Lizbonie, "Musica 83" w Strasburgu i wielu innych. Jako kompozytor debiutował na festiwalach Młodzi Muzycy Młodemu Miastu w Stalowej Woli (1975, 1976) oraz Spotkaniach Muzycznych w Baranowie (1976), prezentując cykl wokalno-instrumentalno-sceniczny Audycji I-IV.
W 1975 rozpoczął pracę pedagogiczną w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej we Wrocławiu, a następnie w 1976 - w katowickiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej jako asystent. W latach 1984 i 1986 wykładał na kursach darmstadckich, w 1987 na międzynarodowych kursach Letniej Akademii "Time of Music" w Viitasaari w Finlandii.
W 1984 otrzymał zamówienie od Krzysztofa Pendereckiego na skomponowanie II Symfonii. W 1986 uzyskał stypendium Witolda Lutosławskiego, a w 1988 - stupendium Scottish Arts Council.
Andrzej Krzanowski był laureatem Nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1985) oraz zdobywcą wielu nagród na konkursach kompozytorskich, m.in. w 1976 - II nagrody na XIX Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Canti di Wratislavia na orkiestrę (1976), w tym samym roku - I nagrody na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego w Krakowie za Kwartet smyczkowy nr 1 [wersja II] (1976), dwukrotnie III nagrody na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. Carla Marii von Webera w Dreźnie: w 1978 - za Kwartet smyczkowy nr 1 oraz w 1979 - za Kwartet smyczkowy nr 2 (1978), w 1978 - wyróżnienia na Konkursie Kompozytorskim w Stalowej Woli za koncert dla ośmiu wykonawców Con vigore (1978), w 1979 - I nagrody na Konkursie Kompozytorskim Naczelnej Redakcji Muzycznej Polskiego Radia i Telewizji w Warszawie za Fugę na kwintet akordeonowy (1975), w 1980 - III nagrody na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego za Alkagran czyli jedno miejsce na prawym brzegu Wisły na kwintet akordeonowy (1980), w 1981 - I nagrody na I Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim na utwór akordeonowy w Digne-les-Bains za wiatr echo niesie po polanie [wersja II] na akordeon i klawesyn amplifikowany (1981) oraz wyróżnienia na Międzynarodowym Konkursie Fundacji "Gaudeamus" za Trzy medytacje na akordeon (1979), w 1985 - I nagrody na Konkursie Kompozytorskim na utwór na organy solo w Kamieniu Pomorskim za Relief III na organy (1985), w tym samym roku - na I Ogólnopolskim Konkursie Kompozycji Akordeonowych w Rzeszowie: II nagrody za Trzy etiudy na akordeon (1985) oraz III nagrody za Capriccio na akordeon (1983), w 1986 - wyróżnienia na Konkursie Kompozytorskim zorganizowanym z okazji 25-lecia Festiwalu "Poznańska Wiosna Muzyczna" za utwór Gdzie kończy się tęcza na perkusję i klarnet basowy (1985) oraz II nagrody na IV Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim na utwór akordeonowy w Anconie za Trzy etiudy na akordeon (1985), w 1987 - II nagrody na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Digne-les-Bains za utwór Over the Rainbow na altówkę, perkusję i akordeon (1985-87).
Andrzej Krzanowski był twórcą muzyki symfonicznej, kameralnej i wokalno-instrumentalnej, ale jego szczególną specjalnością była muzyka na akordeon. Ten mało szanowany, pospolity instrument doczekał się w jego twórczości prawdziwej nobilitacji. Krzanowski wydobył z niego nieznane możliwości i niespodziewane piękno. Sam kompozytor był wybitnym wirtuozem akordeonu. Oprócz kompozycji studiował grę na akordeonie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Występował jako akordeonista na wielu międzynarodowych festiwalch, dwukrotnie był wykładowcą gry na akordeonie na prestiżowych Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadt. W obsadzie wielu jego utworów występuje akordeon. Jako kompozytor debiutował na festiwalu Młodzi Muzycy Młodemu Miastu w Stalowej Woli w latach 1975 i 1976 oraz na Spotkaniach Muzycznych w Baranowie Sandomierskim w roku 1976. Przedstawił tam cykl czterech kompozycji wokalno-instrumentalno-scenicznych pod nazwą Audycje, który później dopełniły następne dwa utwory o takich samych tytułach.
Audycje ze Stalowej Woli były niemal sztandarowymi dziełami nowego rozdziału polskiej muzyki współczesnej, który otworzyli swoimi stalowowolskimi debiutami Andrzej Krzanowski, Eugeniusz Knapik i Aleksander Lasoń. Wszyscy trzej zostali nazwani od daty urodzenia jako "Pokoleniem '51", albo od "kultowego" festiwalu w Stalowej Woli - "pokoleniem stalowowolskim". Wszyscy trzej stanęli w opozycji do awangardy lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, a ich twórczość określono jako "nowy romantyzm". Każdy z nich zachował jednak indywidualną autonomię. Andrzej Krzanowski utrzymał najściślejszy z "Pokolenia '51" związek z awangardą. Jego Audycje cechuje nowoczesny, w znacznej mierze nawiązujący do awangardy język kompozytorski, ale równocześnie romantyczny emocjonalizm, skłaniający się nawet ku wybujałemu ekspresjonizmowi. Są to utwory wokalno-instrumentalne, z tekstami Jacka Bieriezina, Zbigniewa Doleckiego, Mariana Stanclika i Sławomira Mrożka. Występują w nich cytaty z dzieł kompozytorów innych epok, na przykład Jana Sebastiana Bacha i Karola Szymanowskiego. Zróżnicowane obsady zawierają obok tradycyjnych instrumentów nietypowe źródła dźwięku, jak syreny i gwizdki. Ważną rolę odgrywa w Audycjach akordeon. Kompozytor wykorzystał w nich również taśmę i przewidział efekty wizualne.
Ważniejsze kompozycje:
- Preludium na akordeon (1970)
- Taniec na akordeon (1970)
- Sonata na akordeon (1972)
- Szkice na klarnet solo (1972)
- Trzy utwory na obój i trąbkę (1972)
- Studium I na akordeon i orkiestrę (1973)
- Audycja I wg poezji Jacka Bieriezina na głos recytujący, flet, tam-tam, syrenę, gwizdek i 2 taśmy (1973)
- Audycja II wg poezji Jacka Bieriezina na głos recytujący, flet, tam-tam, syrenę, gwizdek i 2 taśmy (1973)
- Pieśni północne na chór mieszany (1973)
- Kanon na akordeon (1974)
- Fuga-fantazja nr 2 na akordeon (1974)
- Audycja III wg poezji Jacka Bieriezina na aktora, sopran, 2 akordeony, saksofon barytonowy, trąbkę, gitarę elektryczną, perkusję i taśmę (1974)
- Studium II na akordeon (1974)
- De profundis, kantata na baryton i orkiestrę (1974)
- Partita na obój, klarnet i fagot (1974)
- Trzy etiudy na sopran, flet i taśmę (1974-76)
- Toccata na tercet akordeonowy (1974-80)
- Kanon na akordeon (1974)
- Audycja IV wg poezji Zbigniewa Doleckiego na głos recytujący, syrenę, talerze, akordeon i taśmy (1975)
- Studium III na akordeon (1975)
- Nokturn, Preludium i Fuga na kwintet akordeonowy (1971-75)
- Symfonia nr 1 (1975)
- Canti di Vratislavia na orkiestrę (1976)
- Kwartet smyczkowy nr 1 [wersja I] (1976)
- Kwartet smyczkowy nr 1 [wersja II] (1976)
- Studium V na kwintet akordeonowy (1976)
- Audycja V, opera w 20 scenach (1977)
- Transpaiting, spektakl audiowizualny (1977)
- Con vigore, koncert dla ośmiu wykonawców (1978)
- Koncert na orkiestrę [wersja I] (1978)
- Kwartet smyczkowy nr 2 (1978)
- Sonata na tubę (1978)
- Studium IV na duet akordeonowy (1978)
- Chorał na akordeon (1979)
- Trzy medytacje na akordeon (1979)
- cztery bagatele na akordeon (1979)
- Nokturn i Scherzo na akordeon (1979)
- Oda na akordeon (1979)
- Sonatina na akordeon (1979)
- Katedra na akordeon (1979)
- Tryptyk na akordeon (1979)
- Alkagran czyli jedno miejsce na prawym brzegu Wisły na kwintet akordeonowy (1980)
- Chorał na kwintet akordeonowy (1980)
- Sonata di concerto na akordeon (1980)
- Taniec góralski na duet akordeonowy (1980)
- Trzy utwory na kwintet akordeonowy (1980)
- Echo na akordeon (1981)
- Wiatr echo niesie po polanie [wersja I] na dwa akordeony (1981)
- Wiatr echo niesie po polanie [wersja II] na akordeon i klawesyn amplifikowany (1981)
- Jedenaście utworów na orkiestrę dziecięcą (1981)
- Kalangra, 20 utworów dla dzieci na akordeon (1981)
- Salve Regina [wersja I] na chór chłopięcy i organy (1981)
- Salve Regina [wersja II ]na chór chłopięcy lub żeński a cappella (1981)
- Mała partita na skrzypce solo (1981)
- Koncert na orkiestrę [wersja II] (1981-82)
- Impresje zimowe na akordeon (1982)
- Miniatury na fortepian (1982)
- Suita dziecięca na fortepian (1982)
- Audycja VI na sopran i kwartet smyczkowy (1982)
- Trifle na akordeon i klarnet basowy (1983)
- Capriccio na akordeon (1983)
- Impresje wiosenne na akordeon (1983)
- Adagio na akordeon (1983)
- Reminiscenza [wersja I] na akordeon, klarnet, skrzypce i wiolonczela (1983)
- Symfonia nr 2 na 13 instrumentów smyczkowych (1983-84)
- Reminiscenza [wersja II] na kwartet smyczkowy (1984)
- Rapsodia na akordeon (1983); utwór napisany z Grażyną Krzanowską
- Sonata Breve na akordeon koncertowy (z basowym manuałem melodycznym) lub akoredon 120-basowy (1983); utwór napisany z Grażyną Krzanowską
- Impresje lata na flet, klarnet i akordeon (1984)
- Relief I na akordeon (1984)
- Niech żyje i wzrasta (preludium) na akordeon (1984)
- Larghetto na akordeon (1984)
- Relief II na akordeon (1985)
- Trzy etiudy na akordeon (1985)
- Relief III na organy (1985)
- Gdzie kończy się tęcza na perkusję i klarnet basowy (1985)
- Relief IV na sopran i dzwony rurowe (1985)
- Over the Rainbow na altówkę, perkusję i akordeon (1985-87)
- Relief V na wiolonczelę (1986)
- Impresje jesienne na akordeon basowy amplifikowany (1986)
- Relief VI na akordeon basowy amplifikowany (1986)
- Divertimento na akordeon (1986)
- Sonata na akordeon nr 2 (1987)
- Sonatina na akordeon nr 2 (1987)
- Cztery nowele na akordeon (1987)
- Nokturn na dwa akordeony (1987)
- Relief VII na akordeon i perkusję (1988)
- Trzy małe preludia na akordeon (1988)
- Pejzaż sentymentalny na dwa akordeony (1988)
- Gakkaj, 5 utworów na akordeon dla dzieci (1988)
- Kwartet smyczkowy nr 3 (1988)
- Relief IX (szkocki) na kwartet smyczkowy i taśmę (1988)
- Sonata na gitarę (1990)
Opracowanie: Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, wrzesień 2002.
kompozytor polski
akordeonista
