Agata Słowak - Życie i twórczość | Artysta

Malarka, autorka obiektów i instalacji. Urodziła się w 1994 roku, mieszka i pracuje w Warszawie.

Zdjęcie nagłówka

Szerokość zdjęcia

standardowy (1240 px)

Podpis obrazka

Agata Słowak, fot. dzięki uprzejmości artystki

Tryb paralaksy

Off

Text positon

Center

Text color

#000000

Ustaw cały banner jako link

Off

Studiowała na wydziale malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie w roku 2019 obroniła dyplom zatytułowany "Jestem piękna, jestem wielką artystką!". Poruszała w nim wątki dotyczące płci kulturowej i feminizmu, posługując się przy tym, jak sama mówiła, "motywami mówiącymi o roli rytuału i magii jako alternatywnych formach przekazywania wiedzy i tworzenia wspólnotowości kobiet". Już wtedy ukształtowały się formalne i tematyczne zręby twórczości artystki, widoczne także w najnowszych pracach. Wysubtelniając technikę i wplatając do swoich prac nowe motywy ikonograficzne, Słowak pozostaje nieodmiennie zainteresowana tematami poruszanymi już w dyplomie, opowiada o postrzeganiu płci kulturowej i seksualności oraz międzyludzkich relacjach.

Dyplomowy projekt przyniósł artystce w 2019 roku główną nagrodę w uczelnianym konkursie najlepszych dyplomów warszawskiej ASP Coming Out (obecnie przemianowanym na OutComing). W jego ramach powstała seria obrazów oraz aneks — instalacja "Feministka — współczesna czarownica", której główny element stanowiły materiałowe, szyte na maszynie lalki. Jedna z nich, stanowiąca centralny punkt instalacji, wkomponowana została w stary fotel ginekologiczny, a z jej łona "wylewał się" przeskalowany płód. Pozostałe lalki otaczały ją na wysłanym sianem podłożu, rozrzucone bezwładnie jak zwłoki.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Agata Słowak, "Hunting", 2021, olej na płótnie, 125x110 cm, fot. Marek Gardulski / dzięki uprzejmości artystki

Obrazek

agata_slowak_hunting_2021_oil_on_canvas_125x110cm_fot._marek_gardulski.jpg

Materiałowe lalki o gigantycznych dłoniach, zdeformowanych stopach z palcami długimi jak u rąk, sterczącymi sutkami, wystawionymi językami, odziane jedynie w peruki o bujnych lokach, a niekiedy rajstopy kabaretki, przypominały okaleczone, zmutowane seks-lalki. Instalacja Słowak wpisuje się w tradycję wykorzystania manekinów – przede wszystkim w sztuce surrealistów, takich jak Hans Bellmer – jednak jej postaci, choć wyraźnie podkreślona jest ich seksualność, nie są bynajmniej erotyczne. Słowak nie tyle zagłębia się w seksualne fantazje, co ironicznie rozmontowuje stereotypy na temat masochistycznych kobiecych upodobań, odnosząc się przy tym wprost do polityki antyaborcyjnej i jej drastycznych dla kobiet konsekwencji. "Feministka — współczesna czarownica" to jednocześnie nawiązanie do nowożytnej praktyki procesów o czary, często powiązanych z demonizowaniem kobiecej seksualności, i rodzaj scenografii po przeprowadzonej w polowych warunkach zbiorowej aborcji, która poszła bardzo źle.

Text

"Instalacja ułożona została na podłożu z siana, a całość budzi skojarzenia z prymitywnymi warunkami, które, z jednej strony, mogą sugerować niebezpieczne miejsca, w których nielegalnie dochodziło do aktów aborcji, z drugiej zaś – przywodzą na myśl świat diabłów i czarownic", mówiła artystka w wywiadzie z Agatą Szymanek, opublikowanym w książce "Ćwiczenia duchowe".

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Agata Słowak, "Obraz wielkonocny", 2020, olej na płótnie, 100x140 cm, fot. dzięki uprzejmości artystki

Obrazek

agata_slowak_obraz_wielkanocny_2020_100_x_140_cm.jpg

Nawiązania do wiedźm jako "tych, które wiedzą", dawniej demonizowanych, dziś zaś "rehabilitowanych" przez autorki takie jak Mona Chollet, pojawiły się także w stanowiących zasadniczą część dyplomu obrazach. Obok nich Słowak sięgała m.in. po nawiązania do psychoanalizy, brane w mocny nawias — Lacanowski "Wielki Inny" (Grand Autre) u Słowak staje się po prostu wielkim, wypełniającym całe płótno, nabrzmiałym penisem.

To połączenie powagi i absurdu to rzecz charakterystyczna dla całego dorobku Słowak. Jak mówiła w rozmowie z Joanną Ruszczyk na łamach "Szumu": "Często chcę, żeby obraz był straszny, ale jednocześnie zabawny". Ten element humoru można uznać za przejaw dystansu do malarstwa jako narzędzia politycznego. Słowak nie łudzi się co do społecznego rezonansu sztuki — jak mówiła w przywoływanym wywiadzie: "Z jednej strony chcę robić to, co lubię i mówić o problemach, a z drugiej – jestem w bańce. To jest trudne". Jej prace jak najbardziej poważnie podejmują refleksję nad cielesnością, biopolityką, dyskursem wokół praw reprodukcyjnych czy społecznym kształtowaniem norm i wzorców genderowych, jednak artystka pozwala sobie na rozbrojenie ich powagi, często nie tyle poprzez odstępstwa od brutalnej poetyki, co właśnie jej podkreślenie. Mrok obrazów Słowak bywa więc nieco kampowy, przesadzony/przerysowany, a zarazem konwencjonalny jak na okładkach deathmetalowych albumów.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Agata Słowak, "Możliwości", 2020, olej na płótnie, 120x105 cm, fot. dzięki uprzejmości artystki

Obrazek

agata_slowak_mozliwosci_2020_olej_na_plotnie_120_x_105_cm.jpg

Jednocześnie brutalna, krwawa stylistyka kryje w sobie wiele symbolicznych subtelności i niejednoznaczności. W obrazie "Możliwości" z 2020 pojawiają się dwie postaci w scenerii przywołującej skojarzenia z motywem kuszenia Ewy w rajskim ogrodzie, ale i heroizującymi pracę na roli czy wręcz nadającymi jej metafizyczną godność obrazami Jeana François Milleta. Podział ról nie jest jednak oczywisty. Jak mówiła artystka w rozmowie z Joanną Ruszczyk: "kobieta w chustce, wieśniaczka, która ma wokół siebie atmosferę niewiedzy, konserwatywna, niby niewinna. Druga jest kusicielką. Ale to noga tej niewinnej przechodzi w węża. Więc może ta niewinność jest czymś złym?".

Malarstwo Słowak podejmuje przede wszystkim wątki feministyczne, nie oznacza to jednak, że w jej obrazach pojawiają się wyłącznie postaci wpisujące się w normatywne, binarne podziały genderowe. Wręcz przeciwnie — nierzadko są to ciała o płynnej tożsamości, ani kobiece, ani męskie, a niekiedy wręcz nie do końca ludzkie. W stanowiącym jeszcze część cyklu dyplomowego artystki obrazie "Julia jako krwiożerczy wąż" to właśnie ów gad zyskuje ludzką twarz, podczas gdy ciało, które oplata, ma głowę przypominającą raczej neoklasyczną rzeźbę, szarą jak kamienna bryła, o pustych oczach i jakby wymodelowanych dłutem raczej niż grzebieniem lokach.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Agata Słowak, "Biedne kopytka mojego pieska", 2021, olej na płótnie, 90x80 cm, fot. dzięki uprzejmości artystki

Obrazek

agata_slowak_my_doggies_poor_hooves_biedne_kopytka_mojego_pieska_oil_on_canvas_90_x_80cm_2021_0.jpg

Poza wężami, nasuwającymi oczywiste skojarzenia z sceną kuszenia z Księgi Rodzaju, w malarstwie Słowak przewija się cała menażeria innych stworzeń – od wilków ssących kobiece sutki w scenie odwracającej motyw wilczycy kapitolińskiej, przez krowę i byka kopulujące w tle "Obrazu wielkanocnego", po syjamskie koty, które same uczestniczą w erotyczno-przemocowej scenie na obrazie "Kocice alfa – Ogród syjamski" z roku 2022. Te ostatnie można uznać za kolejny element wiedźmowej ikonosfery, wszak jak zauważała Zofia Krawiec, kuratorka wystawy "W czarodziejską burzę włożę własną duszę" w BWA Warszawa: "Kobieca seksualność i ciało było obsesją łowców czarownic, a także czymś, co wzbudzało ich lęk, a kot przedstawiany był często jako metafora demonizowanej kobiecej seksualności. Z tego powodu koty należące do kobiet oskarżanych o czary często były palone razem z nimi na stosie".

Od 2020 roku postaci na obrazach Słowak coraz częściej zyskują fizjonomię samej artystki. W "Autoportrecie z balonikiem" Słowak pojawia się jako ciężarna kobieta, jej nabrzmiały brzuch jest siny, jakby psujący się od środka, przegniły i obumarły, z otwartą raną, z której obficie broczy krew. Na szyję założoną ma szubienicę, a jej postać oplata gruby, wężowy ogon czarnego kozła-szatana, choć w tej interpretacji zyskującego kobiece narządy płciowe. Słowak nawiązuje tu do historii karania kobiet za przerywanie ciąży (a w pewnych okresach historycznych również za przypadkowe poronienia) i wpisywania aborcji w moralny porządek ufundowany na religii jako grzechu.

Format wyświetlania obrazka

standardowy [760 px]

Agata Słowak, "Kocice alfa – Ogród syjamski", 2022, olej na płótnie, 120x140 cm, fot. dzięki uprzejmości artystki

Obrazek

agata_slowak_kocice_alfa_ogrodsyjamski_alphacats_siamese_garden2022olej_na_plotnie120_x_140_cm_fot_marek_gardulski.jpg

Jednak Szatan zdaje się z jednej strony usidlać kobiecą postać, a z drugiej otaczać ją opieką. W tym kontekście artystka przywoływała słowa Leszka Kołakowskiego z przedmowy do "Czarownicy" Julesa Micheleta, historii o kobietach uciekających się do opieki mitycznej diabelskiej istoty w sytuacji, gdy opresyjny porządek społeczny sprawiał, że w nikim innym nie znajdowały oparcia. Diaboliczne postaci również zyskują u Słowak bardzo ludzkie cechy. W obrazie "Sabat", jak mówiła artystka: "Kozioł napina swoje złote mięśnie w gronie pań, które zostały ujednolicone. Zachowuje się tak, jak gdyby nie chciało mu się już reprezentować zła z perspektywy demonicznego władcy. Chce po prostu być fajny i czerpać radość, napinając głupio mięśnie i «podrywając na klatę» zgromadzone wokół niego panienki".

Autoportrety i przedstawienia osób ze swojego otoczenia łączy artystka z kryptocytatami z klasyki nowożytnego i XIX-wiecznego malarstwa. Nagie ciała przypominają nierzadko Wenus z płócien Tycjana, przy czym bardziej swobodne prowadzenie pędzla i paleta złożona głównie z odcieni oranżów, czerwieni i brązów nasuwa skojarzenia z malarstwem Goi i francuskich romantyków, Gericaulta i Delacroix. Historyczną stylizację Słowak stosuje jedynie częściowo — ciała jej postaci są idealizowane na renesansową modłę, jednak rysy twarzy nie poddają się historycznej stylizacji, pozostają znacznie bardziej realistyczne, jakby nałożone na niepasujące do nich korpusy, od których niekiedy odcinają się też karnacją. Do pewnego stopnia Słowak podąża więc szlakiem przecieranym jeszcze przez Maneta, którego słynna "Olimpia" utrzymana była w konwencji przedstawień leżącej Wenus, tyle że była już nie mitologiczną boginią, a współczesną artyście paryską pracownicą seksualną, bezpruderyjnie przeszywającą widza wzrokiem.

Agata Słowak – prace [galeria]

Styl wyświetlania galerii

wyświetl slajdy

Zakorzenienie w do bólu klasycznych konwencjach ikonograficznych nie pozbawia obrazów Słowak krytycznego ostrza, wręcz przeciwnie — to właśnie stosując wizualne cytaty z renesansowego malarstwa, ale odzierając je z upiększających warstw, bukolicznych pejzaży i lśniących draperii, których miejsce zajmują brunatne "sosy", krew i przemoc, Słowak zwraca uwagę na głęboko zakorzenione patriarchalne schematy myślowe. W jej obrazach można znaleźć także bliższe odniesienia — obraz "Straszny dwór" z 2022 roku to kompozycja bliska "Bestiom" Schulza, jednej z grafik wchodzących w skład "Xięgi Bałwochwalczej". W scenie utrzymanej w BDSM-owej konwencji jedna kobieta leży skrępowana pod krzesłem, druga, domina o rysach autorki, siedzi nad nią ubrana jedynie w w wysokie do kolan skórzane buty z klamrami, a jej ręka przekształca się w węża. Inaczej jednak niż u Schulza, kreującego w rycinach i rysunkach konsekwentną wizję świata, w którym mężczyźni podporządkowani są bałwochwalczo hołubionym kobietom, czy też pracach Jerzego Nowosielskiego, w których to kobiece ciało zostaje skrępowane w BDSM-owej grze, sceny seksualnych gier u Słowak nie poddają się prostym genderowym podziałom na stronę dominującą i uległą. Ból i rozkosz wydają się przy tym nigdy nie prowadzić do faktycznego spełnienia — niezależnie od charakteru danej sceny, postaci z jej obrazów pozostają w charakterystyczny sposób bierne, na ich twarzach maluje się najczęściej chłodna obojętność.

Wybrane wystawy indywidualne:

2022 — "Tylko nasze stany", Fundacja Galerii Foksal, Warszawa
2018 — "Nikt nie rodzi się kobietą", Buskie Samorządowe Centrum Kultury, Busko-Zdrój

Wybrane wystawy zbiorowe:

2022 — "Niepokój przychodzi o zmierzchu", Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa
"Siedem etapów życia kobiety. Malarstwo polskich artystek", Miejska Galeria Sztuki w Łodzi
"Stowarzyszenie skojarzeń", Fundacja Dzielna, Warszawa
"Kto napisze historię łez. Artystki o prawach kobiet", Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa
"Złe relacje", Galeria Salon Akademii, Warszawa
2021 — "What Do You See, You People, Gazing At", Sadie Coles HQ, Londyn, UK
"Mainly for Women". SCAD Museum of Art, Savannah, Georgia, USA
2020 — "Płaca za pracę domową", Fundacja Galerii Foksal, Warszawa
2019 — "Farba znaczy krew. Kobieta, afekt i pragnienie we współczesnym malarstwie", Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa
"Figuracja teraz", Miejski Ośrodek Sztuki w Gorzowie Wielkopolskim
"Nie ma miłości", Galeria Salon Akademii, Warszawa

agata słowak

#malarstwo