Bałdych wychodzi ze strefy komfortu
Adam Bałdych coraz częściej zwraca się w stronę współczesnej twórczości kompozytorskiej, pisząc na zamówienie renomowanych orkiestr. Jako swoich ulubionych kompozytorów wymienia Sofię Gubajdulinę, Witolda Lutosławskiego i Henryka Mikołaja Góreckiego. Jego pierwsze spotkanie ze współczesnymi kompozytorami odbyło się w 2014 roku, wystąpił wtedy w projekcie z improwizującymi Pawłem Hendrichem i Cezarym Duchnowskim, towarzyszył im wiolonczelista Andrzej Bauer. Opowiadał tak:
Poczułem, że mógłbym zagospodarować swoją wyobraźnię muzyczną w nowy sposób. Spotykaliśmy się porównując swoje muzyczne sposoby komunikacji, próbowaliśmy zainspirować się nawzajem i spotkać w nowym miejscu. Ich sposób myślenia otworzył moją wyobraźnię, zacząłem odkrywać brzmienia i kolory, które mogą być wydawane przez mój instrument, ale wcześniej o nich nie myślałem. Jazzowa improwizacja opiera się przede wszystkim na kontekście melodyczno-harmonicznym i rytmicznym, często zapomina się o myśleniu kolorem i fakturą.
W 2015 roku na zamówienie Baltic Neopolis Orchestra ze Szczecina stworzył kompozycję "Mozaika–Impresje", a w 2016 roku dla Orkiestry Muzyki Nowej napisał utwór "Antiphona" do tekstów znalezionych w grotach Qumran. W 2019 roku na zamówienie orkiestry AUKSO przygotował "Early Birds Symphony" na festiwal auksodrone. W 2021 roku napisał "Concerto Galante" dla Stuttgarter Kamerorchester i "Teodora" dla NOSPR-u.
Pomiędzy koncertami i karierą solistyczną Adam działa jako kompozytor muzyki teatralnej, współpracując z wieloma teatrami i reżyserami (Rafał Matusz, Ellen Lande, Robert Czechowski, Przemysław Wiśniewski, Jan Tomaszewicz).
Klasyka na nowo (z folklorem w tle)
75. lecie Polskiego Wydawnictwa Muzycznego skrzypek uczcił kompozycją "Kuyawiak" na motywach utworu Henryka Wieniawskiego o podobnym tytule ("Kujawiak a-moll" z 1852 roku). Utwór został wykonany przez Bałdycha, Krzysztofa Dysa (fortepian), Marcela Comendanta (cymbały) i Orkiestrę Kameralną AUKSO pod dyrekcją Marka Mosia. Bałdych zapożyczył od wielkiego wirtuoza skrzypiec melodię, zmienił jednak kontekst harmoniczny utworu.
Jedną z głównych inspiracji przy pracy nad reinterpretacją Wieniawskiego była polska muzyka tradycyjna, z którą spotykał się od dziecka – w gorzowskiej szkole muzycznej grał w zespole ludowym. Wtedy też uczestniczył w objazdach etnograficznych, miał okazję słuchać m.in. kurpiowskich skrzypków. W 2021 roku wziął udział w programie "Szlakiem Kolberga" nadawanym przez TVP Kultura, w którym wystąpił z Janem Kmitą, legendarnym skrzypkiem z Przystałowic Małych w mikroregionie Kajoków na Mazowszu Południowym.
To, co z perspektywy edukacji klasycznej byłoby niewłaściwe, jest tym, czego Kmita poszukuje. Nie ma jednego punktu widzenia, który definitywnie wartościowałby brzmienie skrzypiec. Jeśli Jan Kmita nazywał coś nierównym graniem, było to moje równe granie do metronomu. To, co było dla mnie niemożliwym do wpasowania w takt, w rodzaj większej formy – był to jego sposób grania. Kiedy przestawałem myśleć o tym jak coś spisać, zrozumieć, wtedy pojawiał się drive, energia i esencja muzyki ludowej. Pojawiało się wszystko to, czego w muzyce się poszukuje i kocha. Intuicja powinna być dla nas drogowskazem – nie tylko w muzyce ludowej, ale i w jazzie, klasyce. Nie warto sprowadzić wszystko do jednego fundamentu. To była naprawdę duża szkoła dialogu i możliwość spojrzenia na skrzypce od zupełnie innej strony.
Rok później Bałdych powrócił do reintereptacji Wieniawskiego wraz ze swoim kwintetem (Marek Konarski – saksofon tenorowy, Łukasz Ojdana – fortepian, Michał Barański – kontrabas, Dawid Fortuna – perkusja) i Agatą Szymczewską, zwyciężczynią Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w 2006 roku.
Staram się czerpać z historii, ale traktować ją w bardzo indywidualny sposób. Moje poszukiwania ukierunkowuję w stronę inspiracji Wieniawskiego muzyką ludową, ale pełne są nowych kontekstów. Melodie Wieniawskiego niekiedy służą jako główna partia, by po chwili stać się motywem przetwarzanym we współczesny i sonorystyczny sposób – mówi skrzypek.
To nie jedyne projekty Bałdycha reinterpretujące polskich klasyków. Moniuszkowski "Śpiewnik domowy" to półgodzinna kompozycja została napisana na improwizujące skrzypce i kwartet smyczkowy (Equilibrium String Quartet). Premiera utworu odbyła się w 2021 roku na Kromer Festival w Bieczu. W tym samym roku na festiwalu Eufonie w Warszawie zaprezentował wraz ze swoim kwartetem program "Górecki Transformed" oparty na trzech kwartetach smyczkowych Henryka Mikołaja Góreckiego.
Nagrody i wyróżnienia
Jest laureatem praktycznie wszystkich najważniejszych konkursów jazzowych w Polsce. Od roku 2009 związany z prestiżowym wydawnictwem ACT. Koncertuje na całym świecie, współpracując m.in. z Iro Rantalą, Yarnem Hermanem, Larsem Danielssonem, Leszkiem Możdżerem czy NDR Big Band. Grywał na największych festiwalach w kraju (JVZ Jazz Jamboree, Jazz nad Odrą, Warsaw Summer Jazz Days) oraz za granicą (Montreux Jazz Festival, London Jazz Festival, Jazz Baltica, JAK ART). Współpracował z powszechnie cenionymi muzykami jazzowymi, takimi jak Jim Beard, Lars Danielsson, Nils Landgren, Yaron Herman, Billy Cobham, Iiro Rantala, Urszula Dudziak, Grażyna Auguścik & Paulinho Garcia oraz NDR Big Band, a także artystami wykonującymi muzykę popularną (Mika Urbaniak, LUC) oraz współczesną (Paweł Hendrich, Cezary Duchnowski, Andrzej Bauer, Agata Zubel, Royal Strings Quartet, NOSPR).