Scena dramatyczna powstała w 1945 roku. Na inaugurację zagrano sztukę PARTYZANT Wsiewołoda Iwanowa w reżyserii Kazimierza Wilamowskiego. W tym samym roku scena zmieniła nazwę na Teatr Powszechny TUR (Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego). Jeszcze w 1945 roku stała się sceną łódzkiego Teatru Wojska Polskiego. Ponownie usamodzielniła się w 1948 roku za dyrekcji wybitnego aktora Karola Adwentowicza, który kierował teatrem do 1950 roku.
Adwentowicz reżyserował i grał w Powszechnym. Wystąpił m.in. jako Dyrektor w DWÓCH TEATRACH Jerzego Szaniawskiego i Profesor Sonnenbruch w NIEMCACH Leona Kruczkowskiego (1950) - oba spektakle reżyserowała Irena Grywińska. W latach 1951-1957 dyrektorem naczelnym i artystycznym teatru była znana aktorka Jadwiga Chojnacka, m.in. tytułowa Pani Dulska w reżyserowanym przez siebie spektaklu do dramatu Gabrieli Zapolskiej (1955), Eurydyka w ANTYGONIE Jeana Anouilha w reżyserii Eugeniusza Stawowskiego (1957), Królowa Matka w BOLESŁAWIE ŚMIAŁYM. SKAŁCE Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Emila Chaberskiego (1958). Chojnacka poświęcała wiele uwagi młodym aktorom pracującym wówczas w Powszechnym, był wśród nich m.in. Leon Niemczyk. Zwracała również uwagę na rozwój filialnej sceny Powszechnego - Teatr Młodego Widza.
W latach 1957-1959 Powszechnym kierował reżyser Zbigniew Koczanowicz, potem dyrektorem artystycznym był reżyser i aktor Roman Sykała (1959-1963). Wystawiano wówczas m.in. tekst Daria Fo ARCHANIOŁOWIE NIE GRAJĄ W BILARD, satyrę na biurokrację w stylu komedii dell'arte w reżyserii Sykały (1960). Teatr nawiązywał do robotniczej tradycji grając KWIATY ŁÓDZKIE Barbary Sowińskiej w reżyserii Sykały - przedstawienie o losach łódzkiej rodziny proletariackiej z czasów międzywojnia (1962). Wśród współczesnych autorów polskich pojawił się Zbigniew Nienacki, którego GOLEMA Sykała pokazał w 1963 roku.
W latach 1976-1981 dyrektorem naczelnym i artystycznym był w Powszechnym popularny aktor Roman Kłosowski. Zaangażował do współpracy znanych filmowców. Sam grał w ich spektaklach - Szwejka w adaptacji powieści Jaroslava Haska w reżyserii Janusza Zaorskiego (1976), a także Mate Bukaricia w PRZEDSTAWIENIU "HAMLETA" WE WSI GŁUCHA DOLNA Iwa Bresana w reżyserii Andrzeja Kondratiuka (1978).
W latach 1991-1995 teatrem kierował Maciej Korwin. Od 1995 roku dyrektorem naczelnym jest Ewa Pilawska. Powszechny zgodnie ze swoją nazwą stara się prezentować różnorodny repertuar. Pozyskuje do współpracy ciekawych reżyserów: Agnieszka Glińska wystawiała tu w 1997 roku MORALNOŚĆ PANI DULSKIEJ Zapolskiej oraz DAMY I HUZARY Aleksandra Fredry (2000). Waldemar Śmigasiewicz zrealizował FERDYDURKE wg Witolda Gombrowicza (2001), OPOWIEŚCI O ZWYCZAJNYM SZALEŃSTWIE Petra Zelenki (2004) i komedię NAPIS Geralda Sibleyras (2006). Od 1994 roku Teatr Powszechny był organizatorem Festiwalu Sztuk Przyjemnych, od 2003 roku impreza funkcjonuje pod nazwą Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych.
Monika Mokrzycka-Pokora
grudzień 2007
Teatr Powszechny w Łodzi
ul. Legionów 21
91-069 Łódź
Tel: (+48 42) 633 25 39
WWW: www.powszechny.pl
