Gdy w 1962 roku grupa wrocławskich kompozytorów organizowała pierwszy festiwal, była to dopiero trzecia w Polsce cykliczna impreza poświęcona nowej muzyce, po zainicjowanej w 1956 roku międzynarodowej "Warszawskiej Jesieni" i młodszej o pięć lat "Poznańskiej Wiośnie Muzycznej". Pomysłodawcą był kompozytor i dyrygent Radomir Reszke, a współpracowali z nim Tadeusz Natanson i Ryszard Bukowski. Pierwsze festiwale miały zasięg lokalny, prezentując wrocławskie i poznańskie środowisko kompozytorskie i opierając się głównie na miejscowych wykonawcach. Od roku 1964 festiwal ma charakter ogólnopolski z akcentami międzynarodowymi. Od roku 1970 organizowany jest co dwa lata, z przerwą w 1982 - roku stanu wojennego. Obecną łacińską nazwę festiwal nosi od 1988 roku.
Pierwsze festiwale (1962-1968) organizował Oddział Wrocławski Związku Kompozytorów Polskich przy współudziale różnych instytucji muzycznych; w kolejnych latach (1969-1978) dzielił się pracą z Filharmonią Wrocławską, która od 1980 do 2002 roku była jego faktycznym organizatorem. W 2002 roku festiwal powrócił do ZKP, którego partnerem było także Centrum Sztuki "Impart", a obecnie jest nim ponownie wrocławska Filharmonia.
Początkowo program festiwalu układany był kolektywnie przez wyłonione z członków ZKP i zainteresowanych muzyków komisje programowe. Od czasu objęcia dyrekcji Filharmonii przez Andrzeja Markowskiego, wzrosła rola kierownika artystycznego: funkcję tę pełnili kolejno dyrygenci Andrzej Markowski, Tadeusz Strugała i Marek Pijarowski; pierwsi dwaj przy wsparciu Komisji Repertuarowej, ostatni wspólnie z Rafałem Augustynem, następnie z Grażyną Pstrokońską-Nawratil. W 2010 roku dyrektorem artystycznym Festiwalu był Andrzej Chłopecki.
Na dwudziestu siedmiu festiwalach wystąpiła czołówka polskich orkiestr, zespołów kameralnych i solistów: NOSPR, Sinfonia Varsovia oraz szereg orkiestr filharmonicznych, "Amadeus" i Polska Orkiestra Kameralna, kwartety, Teatry Wielkie z Warszawy i Poznania. Były też gościnnie orkiestry z Berlina i rumuńskiego Cluj (ta ostatnia pod dyrekcją Witolda Lutosławskiego). Dyrygowali Jerzy Maksymiuk, Kazimierz Kord, Antoni Wit i niemal cała czołówka polskich dyrygentów. Grali Konstanty Andrzej Kulka, Elżbieta Chojnacka, Ewa Pobłocka oraz wielu solistów zagranicznych, jak Claude Helffer (jeden z nielicznych we wczesnych latach festiwalu wybitnych muzyków z Zachodu), Aurèle Nicolet, Borys Pergamenszczikow, Iwan Monighetti czy Japonka Shieko Shirasaka, śpiewająca partię solową w 3. Symfonii Henryka Mikołaja Góreckiego. Bywali też jazzmeni: Zbigniew Namysłowski i - wielokrotnie - Tomasz Stańko.
Tu, we Wrocławiu, po raz pierwszy po przerwie stanu wojennego, na krajowej estradzie stanął Witold Lutosławski; tu odbyła się polska premiera jego Partity, a także I Kwartetu smyczkowego Henryka Mikołaja Góreckiego (za specjalną zgodą Kronos Quartet). Tu też odbyło się prawykonanie ostatniego dzieła Stefana Kisielewskiego, jego Koncertu fortepianowego. Tu najszerzej byli reprezentowani twórcy wrocławscy.
Od 1969 roku festiwal konsekwentnie przedstawia koncerty monograficzne czołowych kompozytorów polskich (także - co w swoim czasie było rzadkością - mieszkających poza krajem). Od 1984 roku pojawił się stały nurt niekonwencjonalnych koncertów-collage'ów; krytycy uznali je za znak rozpoznawczy Wrocławia. Wśród form prezentacji muzyki są - obok klasycznych koncertów - ilustrowane muzyką spotkania z kompozytorami, formy parateatralne, symultaniczne prezentacje w galeriach i na ulicach Wrocławia.
Od 2004 roku corocznie festiwalowi towarzyszy Festiwal Dzwonków. Ze strony internetowej festiwalu można za darmo pobrać sygnały do telefonów komórkowych, skomponowane przez najciekawszych polskich twórców.
W 2010 roku, 27. Festiwal "Musica Polonica Nova" po raz pierwszy w swej 48-letniej historii odbywał się nie w lutym, lecz w maju.
Opracowanie redakcyjne na podstawie materiałów nadesłanych, luty 2004, aktualizacja: grudzień 2010.
Musica Polonica Nova - Festiwal Polskiej Muzyki Współczesnej
Filharmonia im. Witolda Lutosławskiego
ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 19
50-044 Wrocław
Tel: (+48 71) 342 20 01, 342 20 02
Fax: (+48 71) 342 89 80
www.musicapolonicanova.pl
