Lampa i Iskra Boża została założona w 1993 roku przez Pawła Dunina-Wąsowicza, krytyka, dziennikarza, redaktora, wydawcę art-zinów od 1989 roku. Wydawnictwo ma swoją siedzibę w Warszawie. Od lat Lampa wydaje młodą polską literaturę: prozę, poezję i eseistykę, i jest niewielkim przedsięwzięciem wydawniczym, z dwoma krajowymi bestsellerami, półką książek wydanych z pasji oraz imponującym dorobkiem w dziale poezji.
Do najbardziej znanych "lampowych" autorów należą: Agnieszka Drotkiewicz, Dorota Masłowska, Marek Sieprawski, Marcin Świetlicki, Krzysztof Varga i Jakub Żulczyk, twórcy wywodzący się z różnych generacji.
Lampa i Iskra Boża, niezależna oficyna z autorskim programem, przez lata była wydawnictwem niszowym, publikującym w niedużych nakładach kilka tytułów rocznie i mającym własną trybunę w postaci pisma. Paweł Dunin-Wąsowicz przygarniał wówczas mało znanych autorów, drukował debiutantów i odważnie wydawał tytuły skierowane do wąskiej publiczności. Od czterech lat najważniejsza część jego pracy edytorskiej to wydawanie ogólnopolskiego miesięcznika "Lampa" poświęconego literaturze, muzyce i kulturze współczesnej. W 2008 roku tygodnik "Polityka" w rankingu wpływowych menedżerów kultury wymienił Pawła Dunina-Wąsowicza (w kategorii literatura).
Z perspektywy lat widać, że nakładem Lampy ukazało się wiele książek, które należą do najważniejszych tytułów w Polsce w ostatniej dekadzie XX wieku (przykładem poezje Jacka Podsiadły i Marcina Świetlickiego). Do znanych dawniejszych pozycji Lampy należą również "Parnas Bis. Słownik literatury polskiej urodzonej po 1960 roku" (pierwsze wydanie w 1995) oraz pionierska antologia "Macie swoich poetów. Liryka polska urodzona po 1960 r. Wypisy" (pierwsze wydanie w 1996), które odegrały ogromną rolę w popularyzacji młodej literatury w latach dziewięćdziesiątych i później.
Kilka lat temu wielkim, szeroko komentowanym i zaskakującym sukcesem wydawnictwa była powieść "Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną" Doroty Masłowskiej (2002), która rozeszła się w ponad stu tysiącach egzemplarzy. Odkrycie talentu Masłowskiej - której "Paw królowej" (2006), również wydany przez Lampę, powtórzył sukces debiutanckiej powieści i otrzymał nagrodę Nike - nie byłoby możliwe bez pasji Pawła Dunina-Wąsowicza, krytyka sumiennie i niestrudzenie zajmującego się polską literaturą, szczególnie tą mniej znaną.
Wydawca powiedział w rozmowie z Piotrem Mareckim:
"Miałem świadomość, że to ['Wojna polsko-ruska...' - przyp. red.] jest coś niesamowitego, chociaż nie wyobrażałem sobie skali tego zjawiska. Co ja mogłem sobie wyobrażać, może nakład trzy razy większy od nakładu Krzysztofa Vargi, ale nie sto tysięcy". ("Mogłem na tym tracić" - rozmowa o "Lampie", w: Pospolite ruszenie. Czasopisma kulturalno-literackie w Polsce po 1989 roku, Korporacja Ha!art, Kraków 2005, s. 78)
Nakładem wydawnictwa od 2004 roku ukazuje się czasopismo "Lampa" - z podtytułem "Literatura, Muzyka, Komiks" - jeden z najważniejszych miesięczników literackich w kraju, kontynuacja nieregularnika "Lampa i Iskra Boża". Jego redaktorem naczelnym jest Paweł Dunin-Wąsowicz.
Każdy numer pisma poświęcony jest jednemu poecie, prozaikowi, krytykowi, muzykowi lub artyście - na przykład Sylwii Chutnik, Wilhelmowi Sasnalowi, Muńkowi Staszczykowi, Oldze Tokarczuk, Michałowi Witkowskiemu - i zawiera recenzje nowości wydawniczych oraz prezentacje prozy i poezji. Naczelny mówił o "Lampie":
"Chciałem pogodzić (...) formułę 'Machiny' z 'Lampą i Iskrą Bożą', to znaczy formułę magazynu z pismem kulturalnym" (op. cit., s. 84).
Z "Lampą" stale lub okazjonalnie współpracują między innymi Piotr Bratkowski, Anna Dziewit, Paweł Gołoburda (obecnie sekretarz redakcji pisma), Jarosław Klejnocki, Justyna Jaworska, Kazimierz Malinowski, Anna Marchewka i Agata Nowicka (Endo, projektująca okładki miesięcznika).
Strona internetowa Lampy prezentuje pełną ofertę wydawnictwa - również większość dawniejszych tytułów - oraz zawartość numerów miesięcznika; za jej pośrednictwem można kupić "lampowe" książki oraz bieżące i archiwalne numery "Lampy".
Autor: Filip Modrzejewski, lipiec 2008
Wydawnictwo Lampa i Iskra Boża
redakcja: Galeria Raster
ul. Hoża 42 m 8
00-516 Warszawa
Tel: (+48 22) 622 10 09
www.lampa.art.pl
e-mail: redakcja@lampa.art.pl
