Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków był instytucją kultury powołaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od 1 stycznia 2011 roku KOBiDZ został zastąpiony przez Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Celem działania KOBiDZ była realizacja polityki Państwa w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego oraz opieki na tym dziedzictwem poprzez zapewnienie wszechstronnych i optymalnych warunków dla zachowania dziedzictwa narodowego dla przyszłych pokoleń, a w szczególności:
-
dokumentację dziedzictwa kulturowego, poprzez rejestrowanie stanu zabytków i ich wartości oraz archiwizowanie zbiorów dokumentów związanych z ochroną zabytków;
-
kształtowanie zasad ochrony zabytków, polegające na rozpoznawaniu zagrożeń, wypracowywaniu wzorców postępowania oraz wdrażaniu standardów działań konserwatorskich;
-
edukację i promocję dziedzictwa czyli upowszechnianie wiedzy o zabytkach i tworzenie warunków społecznych dla ich skutecznej ochrony.
Realizując powyższe cele, Ośrodek prowadził Krajową Ewidencję Zabytków, tworzył cyfrowe zasoby informacji o materialnym dziedzictwie kulturowym oraz opracowywał nowe techniki naukowej dokumentacji i badania zabytków. Pracownicy Ośrodka prowadzili również weryfikację rejestru zabytków dbając, aby dokumentacja tego zasobu w pełni odpowiadała rzeczywistości.
Eksperci Ośrodka przygotowywali wytyczne konserwatorskie dla najcenniejszych zagrożonych zabytków oraz ekspertyzy i opinie dotyczące ochrony obiektów zabytkowych dla Generalnego Konserwatora Zabytków. Prowadzili także sprawy związane z wykreśleniem z rejestru zabytków obiektów, które utraciły swoją wartość lub przestały istnieć oraz prowadzą postępowania odwoławcze dotyczące ochrony zabytków archeologicznych. Ponadto Ośrodek wspomagał służby konserwatorskie w nadzorze nad prawidłowym przebiegiem archeologicznych badań ratowniczych prowadzonych na trasach budowy autostrad i dróg ekspresowych. Rozwijana była również współpraca ze służbami mundurowymi dotycząca zwalczania przestępczości przeciwko zabytkom.
KOBiDZ wypracowywał podstawy doktryny konserwatorskiej, opracowywał i wdrażał jednolity system ochrony i dokumentacji dziedzictwa kulturowego oraz standardy metodologiczne w zakresie badań, dokumentacji i konserwacji zabytków. Monitorował stan zachowania dziedzictwa kulturowego oraz oceniał zagrożenia zabytków. Nadzorował sporządzanie raportów okresowych polskich miejsc wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Koordynował procedurę składania wniosków o uznanie przez Prezydenta RP miejsc i obiektów za Pomniki Historii.
Ośrodek prowadził również szeroko pojętą edukację społeczną, jak również realizuje szkolenia dla osób i instytucji zaangażowanych w ochronę dziedzictwa kulturowego z zakresu badań, ochrony, konserwacji i zarządzania zabytkami. Współprowadził także studium podyplomowe w zakresie zarządzania dziedzictwem archeologicznym, planuje uruchomienie kolejnych.
Ważnym obszarem działań KOBiDZ była rola ogólnopolskiego koordynatora obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa oraz organizatora Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków.W trosce o edukację kulturalną najmłodszych organizowano m.in. właśnie w ramach EDD, konkursy dla dzieci i młodzieży dotyczące historii i tradycji. KOBiDZ promował też wolontariat na rzecz ratowania zabytków.
KOBiDZ prowadził też działalność wystawienniczą i wydawniczą. Jego nakładem ukazywały się: kwartalnik "Ochrona Zabytków", rocznik "Muzealnictwo", biuletyn "Kurier Konserwatorski" a wkrótce seria "Studia i Materiały Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków – Monument". Obok wspomnianych publikacji Ośrodek wydawał również inne tytuły poświęcone tematyce dziedzictwa.
Swoje cele i zadania instytucja realizowałą zarówno w siedzibie w Warszawie, jak również w Ośrodkach Regionalnych zlokalizowanych we wszystkich miastach wojewódzkich. Ośrodek współpracował z administracją państwową, jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami pozarządowymi, krajowymi, zagranicznymi i międzynarodowymi instytucjami kultury, ośrodkami naukowymi, kościołami i związkami wyznaniowymi oraz właścicielami i użytkownikami obiektów zabytkowych.
KOBiDZ działał także na forum międzynarodowym współpracując z instytucjami ochrony zabytków w innych państwach europejskich oraz z międzynarodowymi organizacjami i sieciami organizacji których celem jest propagowanie najwyższych standardów w sferze zarządzania dziedzictwem.
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Powołany 1 stycznia 2011 roku Narodowy Instytut Dziedzictwa to nowoczesna instytucja kultury, stanowiąca zaplecze eksperckie dla Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. NID jest marką, która już od 50 lat jest promotorem polskiego dziedzictwa w Polsce i na świecie. Instytut współpracuje z wieloma międzynarodowymi instytucjami działającymi na rzecz zachowania narodowego dziedzictwa, w tym m.in. z UNESCO, English Heritage czy European Heritage Heads Forum. Ponadto Narodowy Instytut Dziedzictwa koordynuje realizację procesu uznania zabytku za Pomnik Historii oraz prowadzi działania mające na celu wypromowania go jako silnej marki.
NID jest koordynatorem Europejskich Dni Dziedzictwa w Polsce – imprezy, której ideą jest promocja regionalnego dziedzictwa kulturowego, a która z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem społeczeństwa. NID jest też współorganizatorem obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków. Ideą MDOZ jest prezentowanie dóbr kultury o istotnym znaczeniu dla europejskiego i światowego dziedzictwa kulturowego oraz uhonorowanie konserwatorów i właścicieli zabytków, którzy w szczególny sposób przyczynili się do ich ratowania.
Do zadań Instytutu należy również gromadzenie i upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie, kształtowanie świadomości społecznej w zakresie wartości i zachowania dziedzictwa kulturowego oraz wyznaczanie i upowszechnianie standardów ochrony oraz konserwacji zabytków. Ponadto NID wydaje ekspertyzy i opinie dotyczące działań podejmowanych przy zabytkach, monitoruje i analizuje zagrożenia dla dziedzictwa oraz wypracowuje metody przeciwdziałania tym zagrożeniom, a także prowadzi ewidencję badań archeologicznych.
Instytut poprzez swoje działania zwraca uwagę, że należy dbać nie tylko o zabytki, ale także o całe nasze dziedzictwo kulturowe, które jest świadectwem naszej przeszłości i stanowi fundament pod budowę wspólnej przyszłości.
Źródło: www.nid.pl
Narodowy Instytut Dziedzictwa
ul. Kopernika 36/40
00-924 Warszawa
Województwo mazowieckie
Tel: 22 826 02 39,
22 826 93 52,
22 826 92 47
aktualizacja: maj 2016
