Powstała w 1984 roku w prywatnym mieszkaniu w Łodzi, przy ulicy Wschodniej 29. Przez wieku krytyków zaliczana jest do najważniejszych polskich galerii lat 80. W następnej dekadzie odegrała także istotną rolę, choć jej aktywność na początku XXI wieku osłabła.
Od jej powstania prowadzona była przez absolwentów łódzkiej PWSSP - Jerzego Grzegorskiego i Adama Klimczaka.
Galeria kontynuowała tradycję łódzkiego ruchu niezależnego, a w szczególności takich galerii, jak "Galeria Ślad II" Janusza Zagrodzkiego, "Archiwum Myśli Współczesnej" Ryszrada Waśki czy "Strych" Łodzi Kaliskiej. Od samego początku współpracowała z Józefem Robakowskim ("Galeria Wymiany") i Antonim Mikołajczykiem ("Punkt Konsultacyjny"), z BWA w Lublinie i "Galerią Działań" z Warszawy. Nastawiona była na sztukę nowych mediów, w tym fotografię, wideo i performance (Zygmunt Piotrowski, Paweł Kwaśniewski). Pełniła rolę nie tylko galerii, ale także klubu i miejsca spotkań towarzyskich.
W 1987 roku odbyła się tam międzynarodowa wystawa zorganizowana przez Mikołajczyka "Utopia i rzeczywistość", a w 1988 roku 2. Międzynarodowy Festiwal "Video-Art-Clip" zorganizowany przez Robakowskiego. W końcu lat 80. i na początku lat 90. wpływy konceptualizmu, minimal-artu i sztuki zracjonalizowanej (wystawy Janusza Bałdygi, Mikołajczyka, Mikołaja Smoczyńskiego, Edwarda Łazikowskiego, Zygmunta Rytki) przenikały się z tradycją dadaistyczną propagowaną przez Łódź Kaliską.
W 1991 w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie odbyła się wystawa Kręgi Wschodniej, która to tej pory była największą i najważniejszą prezentacją tej galerii w Polsce. Pokazano prace m.in. związanych z galerią: Janusza Bałdygi, Krzysztofa Cichosza, Andrzeja Ciesielskiego, Zbigniewa Dudka, Leszka Golca, Teresy Murak, Zbigniewa Libery, Łodzi Kaliskiej, Łodzi Fabrycznej (Mirosław i Małgorzata Łupina, Tomasz Kieszniewski), Edwarda Łazikowskiego, Józefa Robakowskiego, Antoniego Mikołajczyka, Anny Płotnickiej, Mikołaja Smoczyńskiego i Ryszarda Waśki. W 1993 roku w związku z kolejnymi edycjami wystaw Konstrukcja w procesie aktywność galerii osłabła, gdyż prowadzący galerię Grzegorski i Klimczak zaangażowali się w działalność łódzkiego "Muzeum Artystów" przy ul. Tylnej, które ostatecznie przestało funkcjonować w 1997 roku. Od tego czasu ożywieniu uległa aktywność "Galerii Wschodniej", do czego przyczyniły się także działania Mariusza Sołtysika, Tomasza Matuszaka i Roberta Rabiegi, którzy zorganizowali w "Muzeum Artystów" trzy edycje ogólnopolskiej wystawy "Marcowe Gody".
Prace artystów związanych z Galerią "Wschodnią" można było zobaczyć na dużej ekspozycji w "Zachęcie" Narodowej Galerii Sztuki w 1997 "Żywa galeria. Łódzki progresywny ruch artystyczny (1969-1997)" przygotowanej przez Adama Klimczaka i Józefa Robakowskiego. W tym czasie grono artystów wystawiających w Galerii "Wschodniej" rozszerzyło się o kilka ważnych postaci, jak Konrad Kuzyszyn czy Wiesław Barszczak. W 2000 roku Galeria "Wschodnia" brała udział w wystawie przygotowanej przez Grzegorza Klamana w Centrum Sztuki Współczesnej "Łaźnia" "Forum galerii i innych miejsc sztuki w Polsce" obok takich galerii jak gdańska "Wyspa", krakowska "QQ", szczecińska "Amfilada", płocka "a.r.t." czy lubelska "Biała". Tak więc proweniencja fotomedialana o charakterze postawangardowym z jakiej wyrosła Galeria "Wschodnia" skonfrontowana została z tradycją ukierunkowaną na "sztukę krytyczną", reprezentującą postmodernizm.
Autor: Krzysztof Jurecki, Muzeum Sztuki w Łodzi, czerwiec 2004
Galeria "Wschodnia" w Łodzi
ul. Wschodnia 29/3
90-272 Łódź
Województwo mazowieckie
Tel/Fax: (+48 42) 661 76 03
WWW: www.wschodnia.pl
Email: galeria@wschodnia.pl
