Już w latach 70., w czasie pobytu Jacka Malczewskiego w Paryżu, zrodziła się koncepcja serii obrazów o wymowie patriotyczno-martyrologicznej inspirowana poematem "Anhelli" (1837) Juliusza Słowackiego i rozbudowywana - w zmienionej formule stylistycznej - jeszcze we wczesnych latach 90. Początkowe ogniwa ukazywały z naturalistyczną precyzją i wyostrzonym obiektywizmem epizody z życia zesłanych na Syberię przez władze carskie uczestników narodowo-wyzwoleńczych powstań - sceny odpoczynku podczas wyczerpujących marszów, chwile modlitewnego skupienia, wspomnień i refleksji, momenty czuwania przy ciałach zmarłych towarzyszy ("Niedziela w kopalni", 1882; "Na etapie", 1883; "Na etapie. Sybiracy", 1890; "Sybiracy", 1891; "Śmierć na etapie", 1891). Wąska gama kolorystyczna zdominowana przez brązy, szarości i zielenie współtworzyła nostalgiczny ton tych scen, tłumnych, wycinkowo kadrowanych, udramatyzowanych przez światło. W niektórych kompozycjach przenikliwe spojrzenie realisty stapia się nierozerwalnie z reminiscencjami ikonografii religijnej, a siermiężna rzeczywistość zesłańczego losu zyskuje eschatologiczny wymiar ("Umywanie nóg", 1887; "Wigilia na Syberii", 1892).