Znakomicie zagrany przez Jerzego Stuhra Lutek Danielak jest jednym z najbardziej wyrazistych i najlepiej rozpoznawalnych bohaterów polskiego kina. Około trzydziestoletni Danielak to prowincjonalny wodzirej, który zabawia publiczność w podrzędnych klubach, na uroczystościach dla seniorów i imprezach dla przedszkolaków. Niemal od razu rzuca się w oczy nadzwyczajna energia mężczyzny, jego spryt i swoboda w kontaktach z ludźmi. W momencie kiedy bohater dowiaduje się, że w mieście odbędzie się prestiżowy bal, zaczynają jednak ujawniać się coraz bardziej podłe cechy jego charakteru. Lutek uznaje, że uroczystość mogłaby utorować mu drogę do kariery, ale nie ma prawie żadnych szans na poprowadzenie tak dużej gali. Jest bowiem oczywiste, że wodzirejem zostanie ktoś z jego starszych kolegów, może niekoniecznie lepszych, ale za to doświadczonych i bardziej wpływowych. Niezrażony tym mężczyzna postanawia wyeliminować potencjalnych konkurentów. Kiedy nie skutkują prośby, ucieka się do najbardziej nikczemnych metod…
Wydaje się, że motorem napędowym Lutka są nie tyle pieniądze, ile desperacka chęć bycia kimś. Tak silne pragnienie awansu może po części wynikać z kompleksu wiejskiego pochodzenia, a po części z rozczarowania nieudaną karierą aktorską. Lutek jest przy tym zdolny i ma w sobie olbrzymią siłę, pozwalającą mu uparcie dążyć do celu. Podobno to Andrzej Wajda, opiekun artystyczny Zespołu Filmowego X, w którym zrealizowano "Wodzireja", doradził Stuhrowi, że powinien być w filmie w nieustannym ruchu. Główny bohater dzieła Falka istotnie nie tyle chodzi, ile biega, wciąż coś załatwia i organizuje. Ruchoma, ekspresywna kamera Edwarda Kłosińskiego nadaje narracji dynamicznego i "agresywnego" charakteru, który kojarzył się w latach 70. raczej z kinem amerykańskim niż polskim. W pogoni za realizacją wymarzonego celu Danielak stopniowo wyzbywa się jakichkolwiek wątpliwości i moralnych oporów. Bohater zbiera "haki" na kolegów, niemalże handluje swoją dziewczyną i uprawia seks ze starszą, nieatrakcyjną byłą kadrową, żeby tylko wydobyć jakieś informacje o ludziach z branży. Przeciwieństwem dwulicowego mężczyzny jest jego najlepszy przyjaciel Romek (Michał Tarkowski), który twardo trzyma się zasad, nie znosi fałszu i kombinacji, a kiedy ktoś robi mu świństwo, po prostu daje w twarz.
"Wodzirej" nie jest wyłącznie krytyką cynicznego konferansjera, ale filmem wymierzonym w system myślenia powszechny w Polsce Ludowej. Machinacje Lutka trafiają na niezwykle podatny grunt, ponieważ właściwie każdy w środowisku kradnie, załatwia coś na boku i wykorzystuje swoją pozycję do osiągnięcia partykularnych celów. Wszędzie rządzą personalne układy i zależności, a nie kompetencje i talent. Irytacja Danielaka wydaje się poniekąd zrozumiała, bo mężczyzna faktycznie wydaje się lepszy od zrutyniałych starszych wodzirejów, którzy kurczowo trzymają się posad. Trzeba dodać, że cyniczny Lutek jest postacią na swój sposób sympatyczną. Jednym z największych atutów "Wodzireja" jest wybitna rola Jerzego Stuhra, który sam pracował swego czasu jako wodzirej, dlatego doskonale znał środowisko i potrafił wnieść do opowieści duży autentyzm.
Falk przedstawia w swoim najlepszym filmie kulisy peerelowskiej rozrywki, za pomocą której władza niezdarnie próbowała przykryć szarość i beznadzieję codzienności. Radosne estradowe hity, wykonywane między innymi przez Stuhra, Jerzego Kryszaka i Edwarda Hulewicza, są świetnym kontrapunktem dla dramatycznej opowieści – tragizm i komizm są w "Wodzireju" ze sobą ściśle splecione. Film Falka nie jest jednak wyłącznie przewodnikiem po siermiężnym socjalistycznym show-businessie. Współcześnie, kiedy istnieje wręcz przymus osiągania sukcesu, opowieść o bezwzględnym karierowiczu wydaje się aż nadto aktualna. Nic dziwnego więc, że Falk, który nakręcił drugą część filmu – "Bohatera roku" – w 1986 roku, powrócił do pewnych wątków "Wodzireja" także we współczesnym "Komorniku" (2005).
- "Wodzirej", Polska 1977. Reżysera Feliks Falk. Scenariusz Feliks Falk. Dialogi Feliks Falk, Jerzy Stuhr. Zdjęcia Edward Kłosiński. Scenografia Teresa Barska. Muzyka Jan Kanty Pawluśkiewicz. Wykonawcy Jerzy Stuhr (Lutek Danielak), Michał Tarkowski (Romek), Sława Kwaśniewska (Mela), Wiktor Sadecki (Lasota), Jana Svandova (Ula, dziewczyna Lutka), Ewa Kolasińska (Iza, żona Romka), Jerzy Kryszak (Ryszard Przybylski), Ryszard Kotys (Kazik, brat Lutka), i inni. Zespół Filmowy X. Barwny, 104 min
Autor: Robert Birkholc, sierpień 2017, aktualizacja: luty 2021, ZLS