Narodowa Wyższa Szkoła Sztuk Pięknych w Paryżu, wspierana przez Instytut Adama Mickiewicza, opublikowała tom Scène polonaise ["Scena polska"] ukazujący dorobek ośmiu wielkich polskich artystów. Tom przybliża indywidualną twórczość Polaków, łącząc ją z intelektualno-teoretycznymi rozważaniami dotyczącymi uprawianej dyscypliny. Scène polonaise nasycona jest personalistycznie uprawianą filozofią sztuki, estetyki i teorii poznania dzieła artystycznego.
Odpowiedzialni za publikację "Sceny polskiej" w ENSDBA są Pascale Le Thorel-Daviot, Alain Bonfand i Didier Semin. Redaktorzy wybrali za najbardziej reprezentatywne nazwiska w polskiej sztuce XX wieku ośmiu twórców: Stanisława Ignacego Witkiewicza, Władysława Strzemińskiego, Katarzynę Kobro, Henryka Stażewskiego, Tadeusza Kantora, Magdalenę Abakanowicz, Romana Opałkę i Krzysztofa Wodiczko. Jako promotorzy wybranych postaci nie podali, czy do prezentacji w 736-stronicowym tomie pretendowali inni przedstawiciele polskiej sztuki oraz w jaki sposób dokonano definitywnej selekcji.
Najwięcej miejsca o sztuce Polaków poświęcono we francuskim opracowaniu Strzemińskiemu - 142 strony i Witkiewiczowi - 137, najmniej: Abakanowicz - 26 i Opałce - 28. Struktura prezentacji prowadzona była wobec każdego twórcy z dojrzałą konsekwencją i czytelną dyscypliną naukową. Bohaterów Scène polonaise ukazywano przez ich kreacje artystyczne oraz publikacje własne i wypowiedzi dotyczące teorii uprawianego gatunku. Przywołane jest najważniejsze piśmiennictwo źródłowe. Monografie postaci w tym literackim oktecie mają wzorowo merytorycznie zredagowane biogramy ze sceną finałową w formie wybranej bibliografii protagonisty oraz biogramu sformatowanemu według preferencji francuskich czytelników.
Francuskojęzyczne środowiska akademickie i naukowe zainteresowane polskimi artystami otrzymały cenną pozycję. Do jej lektury zachęca we wstępie Guy Amsellem, francuski komisarz Sezonu Nova Polska. "Tom 'Sceny polskiej' łączy liczne atuty od konstruktywizmu po unizm, niosąc teksty dydaktyczne, manifesty, wypowiedzi i wywiady, często wcześniej nie publikowane" - napisał Amsellem.
Dla polskich czytelników i wydawców publikacja Scène polonaise niesie dodatkowy walor. Tom oducza ewentualnych kompleksów wobec przeoczonych błędów literowych i redakcyjnych w korektach. Polszczyzna w przypisach okazała się barierą trudności nie do pokonania przez wydawcę ENSDBA. Rację ma Stanisław Barańczak, który do nowoczesnego piśmiennictwa wrowadził kategorię mankografu, w tomie Pegaz zdębiał - poezja nonsensu a życie codzienne (Puls, Londyn 1995). Mankografy to gatunki twórczości pisarskiej pozbawione alfabetów narodowych. Przeglądając przypisy Scène polonaise czytelnik może ulec sugestii, że w Paryżu do 2004 wciąż nie ma w sprzedaży programów komputerowych z polskimi czcionkami. Bez tych czcionek pisanie o dorobku wielkich polskich artystów będzie niekiedy dla uważnego czytelnika zabawną deformacją.
Autor: Władysław Serwatowski, marzec 2005
Scène polonaise / Scena polska
pod redakcją Pascale Le Thorel-Daviot
Wydawca: École National Supérieur des Beaux-Arts, 2004
736 ss., miękka oprawa
ISBN 2-84056-161-1
www.ensba.fr