Arseniusz Romanowicz i Piotr Szymaniak, twórcy warszawskiego Dworca Centralnego i Wschodniego oraz stacji warszawskiej Linii Średnicowej doczekali się opracowania - Fundacja Centrum Architektury wydała właśnie książkę przypominającą sylwetki architektów.
W styczniu 2012 roku ogłoszono nominacje do jednej z najbardziej cenionych i prestiżowych nagród architektonicznych świata, przyznawanej przez Unię Europejską Mies van der Rohe Award. Jednym z nominowanych do nagrody obiektów został... zbudowany w latach 1972-1976 warszawski Dworzec Centralny. Przy okazji Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej w 2012 roku gmach przeszedł remont i modernizację (przeprowadziła ją pracownia Towarzystwo Projektowe), którą teraz doceniło międzynarodowe jury. Tuż przed Euro 2012 swoje pierwotne oblicze spod warstw brudu i licznych przybudówek odzyskał też Dworzec Wschodni (tu modernizację opracowało Biuro Projektów Architektonicznych i Budowlanych AiB). W ostatnich latach przynajmniej odświeżenia doczekały się też przystanki Linii Średnicowej, lekkie pawilony, wyróżniające się oryginalnymi (i na owe czasy bardzo nowoczesnymi) konstrukcjami parabolicznych dachów łupinowych. Wszystkie te obiekty, przez lata podupadłe, brudne i zdegradowane odzyskały swoją świetność i znów podobają się warszawiakom. Teraz fundacja Centrum Architektury zdecydowała się przypomnieć sylwetki autorów tych gmachów – Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka: na rynku ukazała się poświęcona im książka pt. "AR/PS. Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka". To zbiór tekstów, dotyczących zarówno historii powstania poszczególnych stacji, jak i ich współczesnej recepcji. Obok tekstu samego Romanowicza na temat Dworca Centralnego znalazł się tu wywiad z jego synem; obok analizy "ekspresji formy, plastyki i subtelnego detalu" budynków, stworzonych przez duet AR i PS opublikowano tekst szwajcarskiego krytyka architektury, który Dworzec Centralny umiejscawia wśród podobnych realizacji z Zachodniej Europy. W tomie znalazło się też m.in. pięć wywiadów z architektami, który projektowali remonty i modernizacje obiektów Romanowicza i Szymaniaka oraz 200 zdjęć, współczesnych i archiwalnych; niektóre opublikowano po raz pierwszy, wydobywszy je z archiwów rodzinnych.
Jak wspominają jej pomysłodawcy, pomysł na książkę narodził się trochę niespodziewanie. Gdy rozpoczynał się remont Dworca Centralnego, zespół fundacji Centrum Architektury zwrócił się do władz PKP o udostępnienie demontowanych elementów jego identyfikacji wizualnej, m.in. podświetlanych tablic informacyjnych czy kasetonów oznaczających perony. W czerwcu 2011 roku architektka i artystka Aleksandra Wasilkowska zbudowała z nich "czasoprzestrzenny tunel", instalację pt. "Time Machine", którą przez kilka tygodni można było oglądać w hali głównej największej stacji kolejowej w Warszawie. Kilka miesięcy później te same kasetony i tablice trafiły na aukcję, z której dochód miał być przeznaczony na upamiętnienie w przestrzeni dworca postaci jego projektantów. Efekty aukcji przerosły oczekiwania organizatorów – w wyniku zaciekłych licytacji zebrano ponad 100 tysięcy zł. Zespół fundacji uznał, że w oczekiwaniu na projekt instalacji poświęconej architektom dzięki zebranym pieniądzom można ich sylwetki przybliżyć w jeszcze inny sposób – czyli w formie książkowej.
Architektura jest dziedziną, której głównym celem jest - jak podkreśla we wstępie do książki jej redaktor, Grzegorz Piątek - "nie demonstrowanie postaw politycznych, ale rozwiązywanie problemów użytkowych i technicznych w uporządkowany i spójny formalnie sposób". Życiorysy Romanowicza i Szymaniaka tak doskonale nadają się do zobrazowania pracy architektów latach PRL-u, opisanej bez emocji i politycznych czy historycznych uprzedzeń. Pierwszy konkurs na gmach Dworca Centralnego AR i PS wygrali w 1946 roku; ten sam budynek projektowali przez kolejne 29 lat (Szymaniak krócej, bo zmarł przed rozpoczęciem budowy), wizja Dworca Wschodniego rodziła się 14 lat, stacji Śródmieście – 12. Dzieje budów tych stacji – to zarazem historia budownictwa w latach 1945-89, a nawet dłużej, bo przecież równie ważne dla wartości tych obiektów były ostatnie remonty, przeprowadzone w XXI wieku.
"ARPS. Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka"
Redakcja: Grzegorz Piątek
Projekt graficzny: Błażej Pindor
Autorzy tekstów: Tomasz Fudala, Paweł Giergoń, Owen Hatherley, Werner Huber, Grzegorz Piątek, Arseniusz Romanowicz, Hubert Trammer, Jarosław Trybuś
Autorzy zdjęć: m.in. Błażej Pindor, Nicolas Grospierre, Werner Huber, Paweł Giergoń, Czesław Olszewski, Zbyszko Siemaszko, Jarosław Tarań
Konsultacja merytoryczna: Hubert Trammer
Recenzja naukowa: dr hab inż. arch Adam Nadolny
Koordynacja projektu: Grzegorz Piątek
Wydawca: Centrum Architektury
www.centrumarchitektury.org