"Kiedyś Andrzej Wajda przyniósł mi wycinek prasowy o tym, że w Koluszkach istnieje Wydział Przesyłek Niedoręczalnych Poczty Polskiej, w którym ląduje rocznie około siedemdziesiąt tysięcy listów, w tym kilka tysięcy adresowanych do Pana Boga. Bardzo mnie to zaciekawiło" - opowiadał Marcel Łoziński o genezie swego filmu podczas konferencji prasowej z okazji jego premiery na Krakowskim Festiwalu Filmowym w 2009 roku, gdzie - w konkursie międzynarodowym - "Poste restante" zostało uhonorowane statuetką Srebnego Smoka.
Tak powstała ta niezwykle urzekająca przypowieść dokumentalna dedykowana Katarzynie Maciejko-Kowalczyk, wspaniałej montażystce, bliskiej współpracownicy Łozińskiego, która zmarła 5 lutego 2008 roku. Nie zdążyła już podjąć pracy przy tym filmie.
Dokument Marcela Łozińskiego przypomina z jednej strony film oświatowy o działalności poczty, z drugiej - utrzymaną w onirycznej poetyce, pełną suspensu i tajemnicy baśń. Pośród listów bez adresu lub z adresem zbyt enigmatycznym ("do mojego taty", "do moich rodziców", "do Kasi", "do dobrych ludzi"), bądź do osób, które nie istnieją, do Urzędu Przesyłek Niedoręczalnych w Koluszkach trafia list starannie wykaligrafowany dziecinnym pismem, zaadresowany: "Pan Bóg. Niebo".
W Koluszkach listy są otwierane, a ich treść przez pracowników Urzędu Przesyłek Niedoręczonych analizowana. Jeśli nie zawierają informacji wskazujących na adresata, pójdą na makulaturę. Z makulatury robi się papier, na którym być może znów ktoś kiedyś jakiś list napisze...
"Historia listu opowiedziana z mieszaniną ironii i wiary mogłaby być historią o człowieku. 'Poste restante' skonstruowany jest na podobnej zasadzie jak metafizyczne bajki Andersena opowiadające losy przedmiotu, który żyje, ma wielkie nadzieje, potem rozpada się, zostaje wyrzucony na śmietnik, jednak nie ginie całkiem, przemienia się, trwa w innej formie, służąc do czegoś innego. 'Życiem po życiu' listu do Pana Boga ma być właśnie ten film" - pisze Tadeusz Sobolewski na łamach "Gazety Wyborczej" ("Łoziński pisze list do ludzi", 2008, nr 292, s. 17).
"Ten film mówi o potrzebie każdego z nas, by zostać usłyszanym przez kogokolwiek" - powiedział Marcel Łoziński w audycji Ryszarda Jaźwińskiego "Trójkowo filmowo" emitowanej na antenie Programu 3 Polskiego Radia.
I dodał:
"To zjawisko zainspirowało mnie do napisania własnego listu. Jego adresatką jest moja przyjaciółka Katarzyna Maciejko-Kowalczyk, która zmarła niespodziewanie w 2008 roku".
Film zainspirował Ewę Błaszczyk, siostrę Małgorzatę Chmielewską, Otylię Jędrzejczak, Stanisława Sojkę, Muńka Staszczyka, Stanisława Obirka oraz Jarosława Lipszyca do spisania osobistych refleksji w formie listów do Boga. Złożyły się one na książkę "Pan Bóg. Niebo", która wraz z dokumentem Łozińskiego została wydana przez Agorę w kolekcji "Biblioteka Gazety Wyborczej".
- "Poste restante", Polska 2008. Reżyseria i scenariusz: Marcel Łoziński, zdjęcia: Jacek Petrycki, montaż: Rafał Listopad, muzyka: Wojciech Kilar, dźwięk: Tomasz Wieczorek, producent: Dorota Roszkowska. Produkcja: Agora SA, TBA Group, Arkana Studio (współfinansowanie: Polski Instytut Sztuki Filmowej). Kolor, 14 min.
Nagrody:
- Srebrny Smok dla najlepszego filmu dokumentalnego oraz nagroda FIPRESCI na 49. Krakowskim Festiwalu Filmowym, 2009;
- Nagroda Discovery Networks Central Europe w konkursie krótkometrażowych filmów dokumentalnych dla Jacka Petryckiego na 17. Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Plus Camerimage, 2009;
- Europejska Nagroda Filmowa w kategorii filmu krótkometrażowego, 2010.
Autor: Jerzy Armata, marzec 2011