Książka jest studium kultury artystycznej krajów Europy Środkowo-Wschodniej w okresie od końca drugiej wojny światowej do upadku komunizmu. Autor bada związki pomiędzy nowoczesną sztuką a zmieniającą się sytuacją polityczną tej części Europy. Nie koncentruje się jednak na przedstawianiu kultury artystycznej poszczególnych krajów, lecz analizuje konkretne problemy historii sztuki i polityki w perspektywie porównawczej.
"Piotrowski przedstawia środkowoeuropejską historię sztuki w porządku chronologicznym: najpierw omawia tuż powojenny okres panowania surrealizmu na Węgrzech, w Czechosłowacji i Polsce. Pomija krótki okres stalinowskiego zniewolenia i panowania socrealizmu: nie zajmuje się opisem sztuki realizmu socjalistycznego, wychodząc z założenia, że niezależnie od wyborów środowiska artystycznego poszczególnych krajów ważniejsza była 'deklaracja negatywna', czyli odrzucenie sztuki oficjalnej, niż przywiązanie do jakiejś konkretnej, modernistycznej czy awangardowej tradycji. 'Jeden z czeskich artystów, Hugo Demartini, żartował: Dobrze, że Rosjanie weszli. W przeciwnym razie stalibyśmy się profesorami i oficjalnymi twórcami'. Następnie analizuje poodwilżowy modernizm w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych i okres popularności neokonstruktywizmu. Omawia malarstwo informelu, nową figurację, węgierski pop-art, by przejść do zdecydowanie najciekawszych i najbogatszych rozdziałów - poświęconych konceptualizmowi. Kończy opisem sztuki ciała, ze szczególnym uwzględnieniem Polski i Jugosławii. Epilog to nowa ekspresja i dygresja na temat niektórych politycznie zaangażowanych prac z lat 80. i 90.
Autor sam zaznacza, że książka nie jest pełną monografią historii sztuki nowoczesnej Europy Środkowo-Wschodniej, a jedynie splotem wybranych wątków poddanych analizie komparystycznej. Nie odkrywa przed czytelnikiem nowych nazwisk, a na dodatek wiele znanych pomija (brak fotografii, nowych mediów), ale też nie takie są ambicje tej książki. Ma ona przede wszystkim sprowokować do myślenia o sztuce 'bratnich państw' jako o barometrze przemian politycznych." (Justyna Kowalska,
link*Obieg*http://www.obieg.pl**)**
Źródło: www.www.rebis.com.pl
Piotr Piotrowski
Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka i polityka w Europie Środkowo-Wschodniej 1945-1989
Wydawnictwo Rebis, Poznań 2005
175 x 245, 504 ss., twarda oprawa
ISBN 83-7301-422-5