Fryderyk Chopin - "Sonata c-moll op. 4" (1827-28), "Sonata b-moll op. 35" (1837-39), "Sonata h-moll op. 58" (1844).
Trzy sonaty Fryderyka Chopina przeznaczone na fortepian solo powstawały na różnych etapach jego drogi twórczej. Pierwsza z nich - "Sonata c-moll", bywa nazywana "grzechem młodości" kompozytora, natomiast dwie kolejne współtworzą wraz ze scherzami, balladami i "Fantazją f-moll" kanon utworów okresu syntezy, należą do dzieł wybitnych, mistrzowskich pod względem warsztatu kompozytorskiego.
"Sonata c-moll op. 4" powstała w latach 1827-28, podczas studiów Chopina u Józefa Elsnera. Zmierzenie się z formą sonaty było dla siedemnastoletniego wówczas kompozytora rodzajem sprawdzianu i stanowi świadectwo pierwszego etapu drogi twórczej. Została wydana już po śmierci kompozytora w 1851 roku.
"Sonata b-moll op. 35", o charakterze monumentalnego dramatu, powstawała etapami. Najpierw skomponował Chopin "Marsz żałobny". Na jego rękopisie widnieje data 28 listopada 1837 roku, co oznacza, że powstał w wigilię rocznicy wybuchu Powstania Listopadowego. Całość "Sonaty" została ukończona w 1839 roku. Poszczególne części nawiązują do gatunków typowych dla epoki romantyzmu: pierwsza jest bliska balladzie, druga - scherzu, trzecia to marsz żałobny, a czwarta ma charakter etiudy. "Marsz żałobny" o charakterze tragicznym, czy wręcz katastroficznym, stanowi punkt kulminacyjny sonaty, stąd też cały utwór często bywa nazywany "Sonate funèbre".
W 1844 roku, w Nohant, powstała "Sonata h-moll op. 58". Poszczególne jej części, podobnie jak w przypadku poprzedniej sonaty, mają charakter gatunków par excellence romantycznych. Pierwsza część - Allegro oraz ostatnia - utrzymana w formie ronda, charakterem nawiązują do ballady, druga część jest scherzem, a trzecia - Largo, wprowadza nastrój nokturnu i podobnie jak w poprzedniej sonacie "Marsz żałobny", stanowi punkt kulminacyjny utworu.
Oprócz sonat przeznaczonych na ukochany przez Chopina instrument - fortepian, skomponował on również "Sonatę g-moll op. 65" na wiolonczelę i fortepian, z dedykacją dla przyjaciela, wiolonczelisty - Auguste'a Franchomme'a.
Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, kwiecień 2004.