Angielski tytuł filmu - "Essential Killing" - można tłumaczyć na dwa sposoby - jako "istotę zabijania" lub jako "zabijanie dla przeżycia". W pierwszym przypadku zadawanie śmierci okazuje się nie do końca kontrolowanym odruchem, w jakimś sensie gestem fanatyzmu (niekoniecznie religijnego), ale też działaniem płynącym z pobudek patriotycznych, głęboko ludzkim. Drugie rozumienie tytułu ustawia bohatera w roli walczącej o przetrwanie bestii, która zabija dlatego, że czuje zagrożenie swej wolności. Traktowany jak zwierzę Mohammad - upokarzany i bity, tropiony przez psy, ścigany jak zwierzyna łowna przez nagonkę - stopniowo staje się zwierzęciem: żywi się tym, co znajdzie w ośnieżonym lesie, zabija każdego, kto mu stanie na drodze. Z drugiej jednak strony wystarczy okazać mu odrobinę człowieczeństwa, by znów stał się człowiekiem - obcym, rzuconym na nieznany grunt, zmuszonym do obcowania z obcą sobie kulturą, ale jednak człowiekiem.
Jakkolwiek Jerzy Skolimowski odżegnuje się w komentarzach do swego filmu od wielkiej polityki - wojny w Afganistanie i tajnych więzień CIA rzekomo rozrzuconych po całym świecie - "Essential Killing" ma swój wymiar polityczny. To zaangażowanie twórcy po stronie słabszego, jednostki mającej przeciwko sobie militarną potęgę - i w swej walce, z góry skazanej na przegraną, wcale nie pozbawionego szans, by umrzeć jako człowiek wolny. Ma przecież za sobą naturę.
Natura w tym filmie - zapisał Jerzy Skolimowski w eksplikacji, opublikowanej w programie filmu - oprócz tego, że interesuje mnie wizualnie, jest najlepszym kluczem do naszego bohatera i jego statusu obcego w nowym, nieznanym środowisku, jakim są ośnieżone lasy Europy. Krajobraz współtworzy bohatera i jego skomplikowane położenie, dopowiada jego historię. Sprawia, że dialog staje się zbędny. (...) Przyroda jest integralną częścią filmu. Las, zwierzęta, potrzeba zaspokajania głodu, przymus zabijania, trwanie w bezlitosnym, a jednocześnie pięknym krajobrazie. To historia człowieka i natury. Przyrody pokazanej bez sentymentalizmu, ale z całym swoim splendorem. Jest to egzystencjalna podróż outsidera donikąd. Przecież nawet gdyby Mohammedowi udało się uciec przed pościgiem, czy kiedykolwiek mógłby wrócić do domu? Czy kiedykolwiek zdołałby się zaadaptować w świecie, w którym przeżył traumę bycia ściganym? Szczególnie ważna jest dla mnie scena, w której Mohammeda budzą sarny. Jego pierwszy odruchem jest sięgnąć po bron, zabić. Zwierzęta się go jednak nie boją. Spoglądają na niego z taką samą ciekawością, z jaką on przygląda się im. Jakby należały do tego samego gatunku, jakby dzieliły ten sam los - w takim samym stopniu podlegały prawom natury. To moment, w którym bohater zdaje sobie sprawę, że jest częścią większej całości. Już wie, że nie uda mu się przeżyć, ale właśnie wtedy dostrzega piękno osaczającej go natury.
W korespondencji z Wenecji Krzysztof Kwiatkowski na łamach "Kina" (nr 11/2010) pisał:
Klimat budują tu świetne zdjęcia Adama Sikory, dyskretna, ale wyrazista muzyka Pawła Mykietina i ogromnie precyzyjna reżyseria Skolimowskiego. Dzięki nim film działa na widzów niemal fizycznie. Jest mocny i intensywny. Ale też przewrotny i bezkompromisowy. Podejrzany o terroryzm mężczyzna już nigdy nie wróci do normalnego życia. Z minuty na minutę pętla wokół jego szyi zaciska się coraz mocniej. Staje się zaszczuty, wykorzeniony, kompletnie wyalienowany. Daleko od ojczyzny, od miejsc znanych i bliskich ludzi, opuszczony nawet przez swojego boga, nie ma najmniejszych szans na jakiekolwiek normalne życie. Przypomina ranne zwierzę. A jednak walczy. O każdą chwilę, każdy oddech. Żeby żyć, zabija wszystkich, których spotyka na swojej drodze. Przemoc rodzi przemoc. A my, wiedząc kim jest uciekinier, zaczynamy mu kibicować. Bo Skolimowski swoim filmem prowokuje, sprawdza, ile w nas człowieczeństwa.
- "Essential Killing", Polska-Norwegia-Irlandia-Węgry 2010. Reżyseria: Jerzy Skolimowski. Scenariusz: Jerzy Skolimowski, Ewa Piaskowska, zdjęcia: Adam Sikora, muzyka: Paweł Mykietyn, scenografia: Joanna Kaczyńska, kostiumy: Anne Hamre, montaż: Reka Lemhenyi, Maciej Pawliński, dźwięk: Robert Flanagan. Występują: Vincent Gallo (Mohammad), Emmanuelle Seigner (Margaret), Zach Cohen, Iftach Ofir (patrol amerykański), Nicolai Cleve Broch (pilot helikoptera), David Price (oficer śledczy), Klaudia Kąca (kobieta na rowerze), Dariusz Juzyszyn (drwal). Produkcja: Skopia Film (Polska) - Cylinder Productions (Nowergia) - Element Pictures (Irlandia) - Mythberg Films (Węgry) - Canal+ Polska - Syrena Films (Polska). Współfinansowanie: Polski Instytut Sztuki Filmowej, Task Films, Akson Studio, The Irish Film Board, The Norwegian Film Institute, MMKK, Eurimages. Czas wyświetlania: 83 min. Dystrybucja: Syrena Films. W kinach od 22 października 2010 roku.
Autor: Konrad J. Zarębski, październik 2010