Zdaniem Ledera, skutkiem takiego "prześnienia" rewolucji jest brak jasno wyklarowanej świadomości jej bezwolnych zwycięzców – to jest, nazywając rzecz po imieniu, współczesnej polskiej klasy średniej. Możliwość naprawy tej sytuacji Leder widzi, zgodnie ze swoimi psychoanalitycznymi założeniami, w historycznym uświadomieniu sobie rewolucji i wzięciu za nią odpowiedzialności przez beneficjentów.
Błażej Skrzypulec tak podsumowuje główne tezy książki:
"trudno odmówić Lederowi racji, że wydarzenia połowy XX w. przeorały strukturę polskiego społeczeństwa. Z lektury książki można wywnioskować, że najważniejszymi z nich były Holokaust, gdyż pozostawił puste miejsce, które mogła wypełnić nowa klasa średnia, oraz przeprowadzona przez komunistów reforma rolna, która pozbawiła wpływów ziemiaństwo będące główną siłą gwarantującą stabilność pola symbolicznego".
Podkreślając wartość tego rozpoznania, recenzent wyraża jednak pewne wątpliwości:
"Czy w ogóle jakiekolwiek przypomnienie jest możliwe, skoro to właśnie aktualne pole symboliczne wymusza zapomnienie?"
Zastrzeżenia tego rodzaju świadczą jednak głównie o niewierze w psychonalityczne założenia "Prześnionej rewolucji". Stosowany przez autora aparat pojęciowy najzupełniej celowo budzi zresztą dyskomfort czytelnika także i w innych miejscach, jak choćby w momencie przypisania całej klasie chłopskiej nieuświadomionej rozkoszy wynikającej z obserwacji przemocy wywieranej na dotychczasowych panach.
Książka Ledera napisana jest na dość dużym poziomie ogólności – nie zajmuje się na przykład różnicami między poszczególnymi regionami Polski, a precyzja opisu okresu przed 1956 rokiem jest zdecydowanie większa niż po nim. Podobnych szczegółowych wątpliwości można by zgłosić całkiem sporo (o czym zaświadczają przytoczone poniżej omówienia), żadna z nich jednak nie odbiera "Prześnionej rewolucji" statusu niezwykłej prowokacji intelektualnej i dobrego punktu wyjścia do dalszych dyskusji. Atutem książki jest też język. Mimo odwoływania się do skomplikowanych koncepcji pochodzących z Lacanowskiej odmiany psychoanalizy, jest on nie tylko przystępny, ale wręcz efektowny, w czym przypomina język pism Stanisława Brzozowskiego.
Paweł Kozioł, styczeń 2015
Andrzej Leder, "Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej"
Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014
Liczba stron: 205
ISBN: 978-83-63855-61-1
Omówienia: