Kim właściwie był Kolberg?
200 lat mija od urodzin Oskara Kolberga - etnografa, folklorysty i kompozytora. Stworzył wielki zbiór tradycji ludowej - muzyki, tańców, zwyczajów, podań, bajek i mowy; zebrał dane dotyczące wszystkich kultur zamieszkujących przedrozbiorowe tereny Polski (Ukraińców, Białorusinów, Litwinów, Polaków, Ślązaków), dotarł też do Czechów, Słowaków i Łużyczan, a nawet do Południowych Słowian. Zgromadzone informacje zapisywał w monumentalnym dziele ''Lud'' - za jego życia wyszło 33 tomów, całość jego dorobku zajmuje 85 tomów, czyli 39780 stron druku (w tej chwili w Instytut im. Oskara Kolberga przygotowuje do wydania kolejne 4 tomy suplementów).
Pamiętamy go przede wszystkim jako etnografa, organizatorzy Roku Kolberga chcą przypomnieć jego zasługi na polu kompozytorskim. Andrzej Kosowski, dyrektor Instytutu Muzyki i Tańca na konferencji zapowiadającej nadchodzący jubileusz mówił:
Oczywiście miał absolutną świadomość jaka jest jego pozycja względem Fryderyka Chopina, niemniej jednak pozostawił po sobie szereg ciekawych kompozycji. Kilkanaście z nich chcemy przypomnieć na koncercie inauguracyjnym w Przysusze, czy w rocznicę śmierci Oskara Kolberga, prezentując w Krakowie zapomnianą już trochę operę ''Król pasterzy''.
Według badania zleconego przez Instytut Muzyki i Tańca tylko 8,7% respondentów wiedziało kim był Oskar Kolberg. Wśród nieprawidłowych odpowiedzi pojawiały się tak zaskakujące propozycje jak aktor, reżyser, duchowny, a nawet laureat Nagrody Nobla. 85% ankietowanych nie miało pojęcia kim był Oskar Kolberg i nie próbowało udzielić żadnej odpowiedzi.
Inauguracja Roku Kolberga
Rok Kolberga rozpocznie się koncertem, który odbędzie się 21 lutego w Przysusze.
Przysucha to miejscowość znajdująca się na krańcu Wzniesień Południowomazowieckich, w pobliżu rzeki Radomki. To tam urodził się Oskar Kolberg, a dzisiaj znajduje się Muzeum Wsi Radomskiej. W programie znalazły się kompozycje Kolberga w wykonaniu Iwony Kowalkowskiej (sopran), Wojciecha Maciejowskiego (tenor), Andrzeja Tatarskiego (fortepian). Oprócz tego wystąpi Zespół Regionalny ''Mogilanie''.
Popularyzacja
Oskar Kolberg był przede wszystkim popularyzatorem kultury tradycyjnej - zebrane przez siebie utwory zapisywał w taki sposób, żeby można było je grać w każdym domu, w którym znajdował się fortepian; chciał, żeby tradycja docierała i mogła być przekazywana dalej przez jak największą liczbę osób. Dlatego organizatorzy Roku Kolberga duży nacisk kładą na popularyzację postaci i dzieła urodzonego 200 lat temu folklorysty. Odbywać się to będzie przez liczne warsztaty, spotkania muzyczne (często wykraczające poza muzykę ludową i tradycyjną) i digitalizację jego prac.
Wiele projektów przekształcających myśl Kolberga w praktykę zaprezentuje Forum Muzyki Tradycyjnej - nieformalna organizacja, powołana przez praktyków tradycyjnego śpiewu, muzykowania i tańca. Razem ze Stowarzyszeniem ''Tratwa'' przygotują program Akademia Kolberga, który ma za zadanie stworzenie modelu edukacyjnego, który przywróci do społecznej i kulturowej praktyki społeczności wiejskich muzykę tradycyjną - tak żeby nadal żyła i nie stała się eksponatem muzealnym. Poprowadzą też warsztaty ''Mały Kolberg'' adresowane do najmłodszych.
Muzeum dla Dzieci im. Janusza Korczaka w Muzeum Etnograficznym w Warszawie przytuje projekt ''SuperKOLBERG'', w ramach którego odbędą się spotkania dotyczące zwyczajów, guseł, zabaw, pieśni, muzyki i tańca. Uczestnicy tych spotkań otrzymają misję specjalną: odnalezienie najcenniejszych i najciekawszych przedmiotów znajdujących się w muzeum i uzyskać wiedzę na temat tego, jak (nie)zwykłe przedmioty stają się muzealiami.
''To nie może być tylko Rok, w którym skupimy się na wąskim wycinku naszej działalności - musimy pokazać, że kulturowa ludowa jest czymś bardzo wartościowym, ale to jest coś żywego, coś co każdy nas nosi w sobie'' mówił Andrzej Kosowski.
Digitalizacja
Kolejnym krokiem popularyzacji dzieła Kolberga będzie jego digitalizacja. W ciągu jednego dnia Biblioteka Narodowa zeskanuje i udostępni jego wszystkie dzieła w Cyfrowej Bibliotece Polona, a biblioteki Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności i Uniwersytatu Adama Mickiewicza uruchomią archiwum cyfrowe jego rękopisów i zawartość Dzieł Wszystkich Oskara Kolberga.
Narodowy Instytut Audiowizualny dokona digitalizacji utworów Kolberga, które znajdują się w zbiorach Polskiego Radia - planowany termin zakończenia prac to połowa 2014 roku. Utwory zostaną udostępnione na portalach NinA - ninateka.pl i muzykotekaszkolna.pl. Instytut im. Oskara Kolberga we współpracy z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk uruchomią wyszukiwarkę melodii zawartych w Dziełach Wszystkich.
Koncerty
W cyklu Muzyczna Scena Tradycji Programu 2 Polskiego Radia, pojawią się zarówno młodzi artyści rekonstruujący polską muzykę ludową jak i muzycy ludowi. Dwa pierwsze koncerty poświęcone będą dwóm wybitnym artystom, urodzonym na początku XX wieku, który swoim archaicznym repertuarem tkwią w poprzednim stuleciu (Stanisław Klejnas z Raducza i Anna Malec). Podczas kolejnych koncertów wystąpią między innymi ''Rekonstruktorzy z Kazimierza'’, laureaci nowej konkursowej kategorii Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych; młodzi artyści z Wielkopolski (Michał Umławski, Tomasz Kiciński, Martyna Żurek) i Anna Broda z zespołem.
''Bardzo zależy mi na tym, żeby te instytucje, które funkcjonują w obszarze muzyki rozrywkowej, miały swój udział w roku kolbergowskim - zespoły takie jak Golec uOrkiestra, Zakopower, instytucje, szkoły mające za patronów Kolberga - aktywnie uczestniczyły w tym Roku'' - mówił podczas konferencji prasowej zapowiadającej Rok Kolberga minister Bogdan Zdrojewski
Polskie zespoły zajmujące się muzyką tradycyjną i folkową zostaną zaprezentowane na festiwalu WOMEX - festiwalu branży muzycznej, który w tym roku odbędzie się w Santiago de Compostola.
Płyty
Polskie Radio zapowiedziało już trzy płyty z muzyką tradycyjną. Dwie z nich będą kontynuacją monumentalnej serii Muzyka Źródeł (''Kapela Metów z Gliny z Mazowsza'' zawierająca repertuar taneczny i obrzędowy, nagrania pochodzą z lat 70. i ''Dynastia Sowów z Piątkowej z Rzeszowszczyzny'' zawierające melodie weselne, i bardzo bogaty repertuar taneczny: sztajerki, wolne, polki i suwane). Kolejna zawierać będzie nagrania studyjne projektu Anny Brody ''Hymny warmińskie i mazurki z Mazur'', który rekonstruuje tradycję regionu za pomocą zapisów Kolberga i archiwów radiowych. Instytut Oskara Kolberga opublikuje zbiór bajek zaczerpniętych z dzieł wielkiego zbieracza, do których dołączony zostanie audiobook.
Źródła: materiały z konferencji prasowej, PAP, opr. fl 09.01.2014