Urodził się 12 marca 1959 roku w Krasnymstawie. Studiował teorię muzyki pod kierunkiem Marka Podhajskiego (dyplom w 1985) oraz kompozycję w klasie Eugeniusza Głowskiego (dyplom w 1986) w Akademii Muzycznej w Gdańsku. Przewód artystyczny I stopnia w zakresie kompozycji zrobił w 1990 w Akademii Muzycznej w Krakowie pod kierunkiem Marka Stachowskiego. W 2003 obronił w tej uczelni przewód habilitacyjny z kompozycji i teorii muzyki. Ponadto uczył się kompozycji prywatnie u Ignacego Lipczyńskiego (od 1972), Włodzimierza Dębskiego (od 1974) oraz Witolda Lutosławskiego (od 1987). Konsultował się także m.in. z Luisem Andriessenem, Andrzejem Nikodemowiczem i Ewą Synowiec.
Jest laureatem I nagrody oraz dwóch trzecich nagród na Ogólnopolskim Konkursie dla Studentów Klas Kompozycji w Gdańsku (1983), I nagrody na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim z okazji "Tygodnia Talentów" Tarnów '85, nagrody specjalnej Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich za najlepsze wykonanie utworu współczesnego kompozytora polskiego na 16. Ogólnopolskim Konkursie Chórów a Cappella Dzieci i Młodzieży Szkolnej w Bydgoszczy w 1996 i I nagrody na Ogólnopolskim Konkursie Prac Magisterskich Akademii Muzycznych za pracę o Makrokosmosie George Crumba i nagrody dla najlepszego akompaniatora konkursu podczas 10. Międzynarodowego Festiwalu - Konkursu Dziecięcego i Młodzieżowego Śpiewu Chóralnego "Wiosenne Dzwoneczki" w Równem na Ukrainie (2008). Ponadto otrzymał Nagrodę Artystyczną Wojewody Lubelskiego (1998), Złote Karpie Krasnystaw 2000, Odznakę "Zasłużony Działacz Kultury" (2002), Nagrodę Kulturalną Województwa Lubelskiego (2002), Nagrodę Prezydenta Miasta Lublina (2002), Srebrną Szybkę Kraków 2005 (wyróżnienie) oraz Srebrny Koziołek Lublin 2005 (II nagroda).
Jego utwory były wykonywane na wielu koncertach i festiwalach w kraju i za granicą (m.in. we Włoszech, Niemczech, Francji, Holandii, na Węgrzech, Ukrainie i w Stanach Zjednoczonych), nagrywane dla radia i telewizji, prezentowane na antenie oraz wydawane drukiem (m. in. przez Agencję Autorską i PWM). W latach 1985 i 1986 brał udział w Międzynarodowych Wakacyjnych Kursach dla Młodych Kompozytorów Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Kazimierzu nad Wisłą. W latach 1988-91 był stypendystą Ministerstwa Kultury i Sztuki.
Mariusz Dubaj był inicjatorem powstania oraz współorganizatorem Lubelskiego Oddziału Związku Kompozytorów Polskich (1989) oraz cyklu koncertów kompozytorów lubelskich pt. Akord (od 1988). Jest autorem rekonstrukcji Mazurka Dąbrowskiego z refrenem opracowanym przez Fryderyka Chopina (PWM 1999) oraz patentu na podwójną repetycję w pianinie (1991).
W latach 1983-87 był asystentem gdańskiej Akademii Muzycznej, obecnie pracuje jako adiunkt na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Jest członkiem zwyczajnym Związku Kompozytorów Polskich.
"Istotą dojrzałej twórczości Mariusza Dubaja (od Canti movimenti na fortepian i smyczki, 1986) jest synteza 'minimal music' i ewolucyjności. Nastąpiło to po okresie wpływów neoklasycznych (np. I Sonata fortepianowa, 1983-94) oraz adoptacji współczesnych technik kompozytorskich, w tym m.in. elementów aleatoryzmu (np. A tre na obój, fagot i fortepian, 1983-84), swobodnie stosowanego i dostosowanego do wymagań narracji totalnego serializmu (np. Barwy morza na chór żeński, 1983-92), czy techniki mozaikowej (np. A World of Music na fortepian, 1986-94). Ideę syntezy 'minimal music' i ewolucyjności, z udziałem współczesnych technik kompozytorskich, zrealizował w utworach symfonicznych (np. Largo for large orchestra, 1999-2001), kameralnych (np. Przestrzenie duszy na flet, saksofon altowy i fortepian, 1988-93), chóralnych (np. Pozdrowienie Anielskie, 1998), solowych (np. Ballada na fortepian, 1990-91), elektronicznych (np. Kompozycja Jubileuszowa III według obrazu Leona Tarasewicza, 2000) oraz w cyklu 12 Etiud na fortepian (2003-2007), będącym realizacją współczesnej wizji Chopinowskiego idiomu. W zakresie techniki wariacyjnej zastosował po raz pierwszy typ wariacji 'surrealistycznych', polegających na deformacji proporcji elementów składowych tematu w kolejnych wariacjach (Trzydzieści impresji na temat 'Stary niedźwiedź mocno śpi' na fortepian, 1994-97). Istotnym czynnikiem pozostaje kolorystyka dźwiękowa, w przypadku kompozycji orkiestrowych wyrażająca się w częstym, choć głęboko przemyślanym użyciu perkusji (np. I nadejdzie światłość, koncert na fortepian i orkiestrę, 1989-90). Wypracował własną koncepcję kompozycji otwartych, obejmujących zapis w partyturze pomysłów muzycznych oraz słownych sugestii dotyczących sposobów ich rozwijania (np. Nokturn na fortepian, 1997). Źródeł tej koncepcji należy upatrywać we wrodzonych predyspozycjach kompozytora do improwizacji, jego wykształceniu w zakresie teorii muzyki oraz zainteresowaniu współczesnymi technologiami audio i ich wykorzystaniu w procesie rejestracji nowych kompozycji. Jego dekompozycje, o rysie postmodernistycznym, powstają na zasadzie improwizacyjnego przeobrażania tworzywa znanych arcydzieł muzycznych (np. Kompozycja Jubileuszowa I, 1998). Część kompozycji Dubaja istnieje, jak dotychczas, jedynie w postaci nagrań cyfrowych, które kompozytor stopniowo realizuje w postaci partytury (np. Pasja według św. Marka na organy elektroniczne, 1998). Uzupełnieniem jego eksperymentów twórczych jest grupa kompozycji konceptualnych (np. Esej o muzyce dla pianisty, 1987-98). W zakresie teorii muzyki stworzył własny projekt szkicu analitycznego (1997), będący syntetycznym ujęciem elementów składowych dzieła. Jest autorem ponad dwudziestu tysięcy aforyzmów oraz kilkunastu wierszy." (Dr Ewa Zarzycka)
Kompozycje
- Walc-kanon na fortepian (1976)
- Shimmy-kanon (1976-2003)
- Dziesięć wariacji na temat "Sto lat" na fortepian (1979)
- Suita na fortepian (1979-81)
- Pięć inwencji na fortepian (1980-94)
- Wrześniowa melodia na fortepian (1981)
- Trio stroikowe (1981-83)
- Sonata na skrzypce solo [wersja I] (1982)
- Passacaglia i Fuga na fortepian (1982)
- Kwartet dęty na dwie trąbki, waltornię i puzon (1983)
- Pejzaż morski na chór mieszany (1983)
- Rozmowa ptaków, etiuda elektroniczna (1983)
- A tre per oboe, fagotto e pianoforte (1983-84)
- Barwy morza, cztery aforyzmy na chór żeński do słów własnych (1983-92)
- Struktury na fortepian (1983-93)
- Sonata fortepianowa nr 1 (1983-94)
- Krajobrazy Cieszyńskie na chór męski do słów własnych (1984)
- Kwartet smyczkowy nr 1 (1985)
- Fragmenti na jedenaście instrumentów i perkusję (1985-86)
- Canti movimenti [wersja I] na fortepian i smyczki (1986)
- Nocny kurs na fortepian (1986)
- A World of Music. Book I, cykl konstrukcji na fortepian solo (1986-93)
- Dwie humoreski na trio stroikowe (1987)
- Music for Beginners. Book I na fortepian (1987)
- Spacer przez równinę, kompozycja otwarta na fortepian (1987)
- Dwie dole, piosenka żołnierska na głos i fortepian do słów własnych (1987)
- Trzy poematy na sopran i fortepian (1987-2000)
- Reprodukcje, osiemnaście szkiców na fortepian. Tomy I-II (1987-92)
- A World of Music. Book II, cykl konstrukcji na fortepian solo (1987-93)
- A World of Music. Book III, cykl konstrukcji na fortepian solo (1987-94)
- Esej o muzyce dla pianisty (1987-98)
- Trzy wizje na fortepian na cztery ręce lub 2 fortepiany dla młodzieży (1988)
- Cztery pieśni na mezzosopran i fortepian do słów własnych (1988-92)
- Przestrzenie duszy na flet, saksofon altowy i fortepian (1988-93)
- Dwadzieścia cztery mini-preludia na fortepian (1988-93)
- Krajobraz z kolędą dla młodych muzyków na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1988-93)
- Cztery poematy na fortepian (1988-94)
- Pieśni polskie na fortepian (1989)
- Litania do Najświętszej Marii Panny [wersja I], kantata na mezzosopran i orkiestrę (1989)
- I nadejdzie światłość, koncert na fortepian i orkiestrę (1989-90)
- Trzy modlitwy [wersja I] na chór mieszany (1989-91)
- Ojcze nasz [wersja I] na chór mieszany (1989-91)
- Zdrowaś Mario [wersja I] na chór mieszany (1989-91)
- Gloria [wersja I] na chór mieszany (1989-91)
- Trzy modlitwy [wersja II] na chór trzech głosów równych (1989-94)
- Ojcze nasz [wersja II] na chór trzech głosów równych (1989-94)
- Zdrowaś Mario [wersja II] na chór trzech głosów równych (1989-94)
- Gloria [wersja II] na chór trzech głosów równych (1989-94)
- Trzy modlitwy [wersja III] na chór mieszany (1989-97)
- Ojcze nasz [wersja III] na chór mieszany (1989-97)
- Zdrowaś Mario [wersja III] na chór mieszany (1989-97)
- Gloria [wersja III] na chór mieszany (1989-97)
- Santa Luzia [wersja I] per coro di bambini (o femminile) (1990)
- Ballada na fortepian (1990-91)
- Ostatnia bajeczka misia na flet i trzy perkusje (1990-91)
- Reminiscencja, kompozycja otwarta na fortepian (1990-97)
- Inwencja na akordeon (1992-97)
- Kyrie na chór mieszany (1993-99)
- Hommage à Lutosławski na flet solo (1994)
- Alleluja na chór mieszany a cappella (1994)
- Trzydzieści impresji na temat "Stary niedźwiedź mocno śpi" na fortepian (1994-97)
- Modlitwa Pańska [wersja I] na głos i fortepian (1995)
- Optimum Mobile (Cluster Music John Cage in memoriam) na fortepian (1995)
- Maximum mobile (Quasi sonata John Cage in memoriam) na fortepian solo (lub fortepian na 4 ręce) (1995)
- Nowe Modlitwy na chór mieszany (1995-98)
- Canti movimenti [wersja II] na fortepian i smyczki (1996)
- Modlitwa Pańska [wersja II] na chór 4-głosowy (1996)
- Music for Beginners. Book II na fortepian (1996-99)
- Nokturn, kompozycja otwarta na fortepian (1997)
- Medytacja in E, kompozycja otwarta na organy (1997)
- Chopiniana, postmodernistyczna mozaika na fortepian (1997)
- Nie tylko dla Elizy na fortepian (1997)
- Concertino [wersja I] na trio stroikowe, smyczki i perkusję (1997)
- Toccata i Fantazja, kompozycja otwarta na klawesyn (1997)
- Rozproszenia, kompozycja otwarta na klawesyn (1997)
- Chorał in F, kompozycja otwarta na organy (1997)
- Toccata in d, kompozycja otwarta na organy (1997)
- Kolędy na instrument elektroniczny (1997-98)
- Modlitwa do Madonny, pieśń kościelna do słów Marii Gleń na głos solo, głos i organy, chór 3-głosowy, chór mieszany (1998)
- Bogurodzica Dziewica na chór mieszany (1998)
- Kompozycja Jubileuszowa I, kompozycja otwarta na fortepian (1998)
- Alla Mazurka, kompozycja otwarta na fortepian (1998)
- Alla Polacca, kompozycja otwarta na fortepian (1998)
- Sonata "Funèbre" nr 2, kompozycja otwarta na fortepian (1998)
- Pasja według św. Marka, kompozycja otwarta na organy (1998)
- Eucharystia, kompozycja otwarta na organy (1998)
- Santa Luzia [wersja II] per coro di bambini (o femminile) (1998)
- Nowe "Clair de lune", kompozycja otwarta na fortepian (1998)
- Alla Marcia II, kompozycja otwarta na fortepian (1998)
- Studium I, kompozycja otwarta na fortepian (1998)
- Studium II, kompozycja otwarta na fortepian (1998)
- Tempo di valse, kompozycja otwarta na fortepian (1998)
- KLA-BZD-RA, kompozycja otwarta na fortepian (1998)
- Kyrie eleison na chór mieszany (1999)
- Z pól bitewnych na trąbkę solo (1999)
- Kompozycja Jubileuszowa II, kompozycja otwarta na fortepian (1999)
- Litania do Najświętszej Marii Panny [wersja II], kantata na mezzosopran i orkiestrę (1999)
- Walc melancholijny na fortepian (1999)
- Sonata na skrzypce solo [wersja II] (1999)
- Thema for Julian na organy (1999)
- Funeral Song na orkiestrę smyczkową (1999-2000)
- Largo na wielką orkiestrę (1999-2001)
- Nowa sonatina nr 1 na fortepian (2000)
- Capriccio I na wiolonczelę solo (2000)
- Kompozycja Jubileuszowa III wg obrazu Leona Tarasewicza na instrument elektroniczny (2000)
- Nowa sonatina nr 2 na fortepian (2000)
- Nowa sonatina nr 3 na fortepian (2000)
- Hymn do Chrystusa do słów Marii Gleń na głos solo i chór 4-głosowy (2000)
- Concertino [wersja II] na trio stroikowe i fortepian (2002)
- Dwanaście Etiud na fortepian dedykowane Stanisławowi Drzewieckiemu (2002-2007)
- Wzrastanie na klawesyn (2003-2004)
- Tempus Natalis na organy (2005)
- Jezus Chrystus nam się narodził, kolęda do słów własnych na głos i organy, chór 2-głosowy, chór 3-głosowy, chór mieszany (2005)
- Odejście do Pana (Pamięci Jego Świątobliwości Jana Pawła II) na organy (2005)
- Cicha Modlitwa (Pamięci Jego Świątobliwości Jana Pawła II), pieśń kościelna do słów Marii Gleń na głos i organy, chór mieszany (2005)
- Lublin nocą, piosenka do słów Aliny Jahołkowskiej na głos i fortepian (2005)
- Drobiazgi na fortepian (2005)
- Mała sonata na fortepian (2005)
- Introdukcja na klawesyn (2005)
- Alleluja [wersja II] na chór mieszany (2011)
- 13. Etiuda (seria II) na fortepian dedykowana Rafałowi Blechaczowi (2011)
- Walc brillante na fortepian dedykowany Profesorowi Mieczysławowi Tomaszewskiemu (2011)
- Kwartet dęty [wersja II] na dwie trąbki, waltornię i puzon (2011)
- Z pól bitewnych (Karliński. Olsztyn koło Częstochowy. 1587/88), wersja na trąbkę (in B) i fortepian (2011)
- Trzy miniatury na trio stroikowe (2011)
- Dwie Humoreski [wersja II] na trio stroikowe (2011)
- Kwartet smyczkowy nr 1 [wersja II] (2011-2012)
Autor: Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, kwiecień 2003, aktualizacja: sierpień 2016.