W 1973 roku ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie na Wydziale Aktorskim. W tym samym roku debiutowała w Teatrze Małym, scenie Teatru Narodowego tytułową rolą w "Antygonie" Sofoklesa, przedstawieniu przygotowanym przez Adama Hanuszkiewcza ze studentami kończącymi warszawską szkołę teatralną.
"(...) w tej roli była krucha i silna, załamana i odważna, a przede wszystkim była wierna. Wierność zmarłym jest zawsze tragiczna i szlachetna" - pisał Józef Szczawiński ("Słowo Powszechne" 1973, nr 18).
Niedługo poźniej dołączyła do zespołu Teatru Narodowego. Należała do grupy młodych aktorów, "teatralnych odkryć" Hanuszkiewicza. Reżyser powierzał jej główne role w swoich głośnych przedstawieniach.
"Aktorstwo Chodakowskiej jest czymś organicznym. Ona gra zapominając o wszelkich konwenansach, na które zbyt często zwracają uwagę inne kobiety aktorki" - mówił Hanuszkiewicz ("Rzeczpospolita" 1995, nr 214).
Chodakowska zagrała u Hanuszkiewicza m.in. w inscenizacjach dramatów Juliusza Słowackiego: tytułową rolę w "Balladynie" (1974) i Salomeę w "Śnie srebrnym Salomei" (1977). Zyskała uznanie interpretatorki ról kobiet romantycznych. Jako Balladyna
"(...) zagrała postać daleką od Lady Makbet, oryginalną, i potrafiła osiągnąć przejmujące akcenty tragizmu. Tragizmu i prawdy" - notował Andrzej Władysław Kral ("Teatr" 1974, nr 6).
Z kolei jej Salomea, wbrew scenicznej tradycji, nie miała nic wspólnego z kruchą dziewczynką stającą się medium.
"W niej przełamuje się żywiołowa naiwność, szczerość i dworska poza 'panny na respekcie'. Chodakowska (...) obnaża jej niezręczność w przerzucaniu się od roli gołębicy do salonowej lalki, przejmująco wygrywa jej wrażliwość uczuciową, ale tym wyraźniej ujawnia źródło kłamstwa i wewnętrznego rozdwojenia swojej bohaterki" - pisała Elżbieta Morawiec ("Życie Literackie" 1978, nr 7).
W Teatrze Narodowym Chodakowska grała do 1983 roku. Można ją było zobaczyć w kolejnych przedstawieniach Hanuszkiewicza: "Dziadach cz. III" Adama Mickiewicza (1978), "Trenach" wg Jana Kochanowskiego (1979), widowiskach: ... "I Dekameron" wg Giovanniego Boccacia (1980), Śpiewniku domowym Stanisława Moniuszki (1982), "Leśmianie" (1982). Zagrała także w przedstawieniach Szekspirowskich - Kresydę w "Troilusie i Kresydzie" w inscenizacji Marka Grzesińskiego (1978) i Panią Kapuleti w "Romeo i Julii" w reżyserii Ryszarda Peryta (1981). W Teatrze Stara Prochownia wystąpiła w "Pokojówkach" Jeana Geneta w reżyserii Jacka Zembrzuskiego (1980), a w Teatrze Scena Prezentacje wcieliła się w Stellę w "Przy drzwiach zamkniętych" Jean-Paula Sartre'a w reżyserii Romualda Szejda (1981). Od 1983, przez kolejnych dwadzieścia lat, aktorka była związana z warszawskim Teatrem Studio prowadzonym przez Jerzego Grzegorzewskiego. Zagrała u niego Gretę w "Pułapce" Tadeusza Różewicza (1984), Lamentację o Mackie Majchrze w "Operze za trzy grosze" Bertolta Brechta (1986), wystąpiła w przedstawieniu "Tak zwana ludzkość w obłędzie" (1987). W tym czasie współpracowała również z Tadeuszem Łomnickim; była Wróżką w "Affabulazione" Piera Paolo Pasoliniego (1984) i Olgą w Kartotece Różewicza (1989). Grała w Beckettowskich spektaklach Antoniego Libery - Kobietę I w "Komedii" (1985) i asystentkę reżysera w "Katastrofie" (1986).
Aktorka stwierdziła:
"Śmiać się nie umiem do dziś, tylko uśmiechać. Również na scenie śmiech staram się zastąpić innym środkiem aktorskim" ("Scena" 1988, nr 10).
A jednak z powodzeniem wystąpiła w pastiszowym widowisku Grzegorzewskiego - "Usta milczą dusza śpiewa" wg twórczości Emmericha Kalmana i Franza Lechara (1988), a także stworzyła postać Dziewczyny w komedii Woody'ego Allena "Działania uboczne" w reżyserii Hanuszkiewicza. Chodakowska, która przed studiami w PWST uczyła się wokalistyki w szkole muzycznej, brała udział m.in. w przedstawieniu "Piosenki Leo Ferre" w reżyserii Romualda Szejda (1987, Teatr Scena Prezentacje w Warszawie), przygotowała wspólnie z Barbarą Dziekan recitale muzyczne w telewizji: "Klipsy" i "Cicha woda", a przede wszystkim grała w monodramie "Msza Wędrującego" w reżyserii Krzysztofa Bukowskiego, gdzie śpiewała poezje Edwarda Stachury. Ten poetycko-muzyczny wieczór przygotowany w Teatrze Stara Prochownia cieszył się dużym powodzeniem. Chodakowska wystąpiła z "Mszą Wędrującego" ponad 500 razy w różnych miejscach Polski. Podsumowaniem jej wokalnych fascynacji stała się płyta "Portrety: Msza Wędrującego i inne" (2003).
W 1991 roku Chodakowska, ze względu na swoje role w repertuarze romantycznym, nazywana aktorką "mediumiczną", wcieliła się tym razem w postać mitycznej wieszczki. Zagrała tytułową bohaterkę "Kasandry" Christy Wolf w inscenizacji Leszka Mądzika i reżyserii Krzysztofa Bukowskiego. Mądzik zbudował symboliczną przestrzeń dla spektaklu, której głównym elementem był basen wypełniony wodą.
"Jej mętną powierzchnię - w której odbija się drugi żywioł: ogień, mącą ludzie. Ich namiętności wyrażone gwałtownymi ruchami burzą lustrzane odbicia postaci i przedmiotów, zapowiadają zło i zniszczenie. Te ciemne wody zwiastują nieszczęście i śmierć" - pisała Hanna Baltyn ("Tygodnik Literacki" 1991, nr 6).
Tę wizję plastyczną wypełniała aktorstwem Chodakowska tworząc postać
"(...) niejako na skrzyżowaniu dwóch światów: jawy sennej i wiedzy naukowej, maligny, szaleństwa i rozumu" - notowała Temida Stankiewicz-Podhorecka. - "Mimo 'rwanego' tekstu z wielopiętyrowymi retrospekcjami (...) Chodakowska wyraziście, chwilami przejmująco i bardzo ekspresywnie ukazuje dramat Kasandry" ("Życie Warszawy" 1991, nr 32)
Do bohaterek klasycznych Chodakowska powracała w latach 90. jeszcze dwukrotnie. W 1993 roku w Teatrze na Woli grała tytułową Fedrę z dramatu Jeana Racine'a w przedstawieniu reżyserowanym przez Bogdana Augustyniaka - pozbawiła ją tragicznego patosu i starała się ukazać jej zwyczajny, ludzki charakter, a dwa lata później reżyserowała i grała główną rolę w "Antygonie" Sofoklesa w lubelskim Teatrze im. Juliusza Osterwy.
Kontynowała współpracę z Jerzym Grzegorzewskim. W Teatrze Studio wystąpiła jeszcze m.in. w "Czterech komediach równoległych" jako Desdemona (1994). Potem na scenie Teatru Narodowego, do którego przeniósł się Grzegorzewski była Nike Napoleonidów w Nocy Listopadowej Stanisława Wyspiańskiego (1997), Klaudestyną w "Halce Spinozie" (1998), Bella-Bello w "Nowym Bloomusalem" wg Jamesa Joyce'a (1999) oraz Radczynią w "Weselu" Wyspiańskiego (2000). Ponadto zagrała w przedstawieniach reżyserowanych w Studio przez Ewę Bułhak - Arsenę w "Mizantropie Moliera (1995) i Królowę Małgorzatę w "Iwonie, księżniczce Burgunda" (1997). Interpretowała postać Alicji w "Tańcu śmierci" Augusta Strindberga w reżyserii Hanuszkiewicza, który występował w tym spektaklu jako Edgar, mąż Alicji (1998, Teatr Narodowy).
"Anna Chodakowska bezbłędnie odpowiada na każdy gest Hanuszkiewicza" - notował Roman Pawłowski ("Gazeta Wyborcza" 1998, nr 263).
W ich interpretacjach Strindbergowscy bohaterowie zostali pozbawieni demonizmu, ich emocje i konflikt przybrały komiczny ton. Chodakowska, jak pisał Piotr Gruszczyński,
"(...) bezgranicznie teatralizuje swoją postać. Alicja wyładowuje w małżeńskim konflikcie ze znienawidzonym mężem swoje niedoszłe aktorstwo. Mówi z przesadną dykcją, porusza się z nadmierną egzaltacją, spełnia nasze wyobrażenie o tym jak musiała grać Sarah Bernardt" ("Tygodnik Powszechny" 1998, nr 47).
Chodakowska do dzisiaj jest związana z Teatrem Narodowym. W 2001 roku wystąpiła tutaj jako Klio w "Akropolis" Wyspiańskiego przygotowanym przez Ryszarda Peryta. Jedną ze swoich najlepszych ról stworzyła w ostatnim przedstawieniu Jerzego Grzegorzewskiego - "Duszyczce" Tadeusza Różewicza (2004). Zagrała jedną z pięciu Aktorek, pięciu różnych kobiet z życia R. W tym rozpisanym na wiele głosów monologu mówiła tekst bardzo przejmująco, z szaleństwem w głosie otwierała dyskurs o sztuce. Jej późniejsze role teatralne to m.in.: Anna we "Władzy" Nicka Deara w reżyserii Jana Englerta (2005), Pani Pernelle w "Tartuffie albo Szalbierzu" Moliera w reżyserii Jacquesa Lassalle'a (2006) i tytułowa Stara Kobieta Tadeusza Różewicza w spektaklu przygotowanym przez Stanisława Różewicza (2007). Ostatnio można ją było oglądać, jako Awdotię Nazarowną w "Iwanowie" Antoniego Czechowa w reżyserii Jana Englerta (2008) i Irinę Arkadinę w "Mewie albo czajce" Borysa Akunina, kryminalnej, komediowej kontynuacji Czechowowskiego utworu, którą Romuald Szejd wystawił na warszawskiej Scenie Prezentacje (2009).
Następnie zagrała w greckim "Mleku" Vassilisa Katsikonourisa w reżyserii Sebastiana Chondrokostasa w Teatrze Kamienica (2009). Spektakl opowiada życiu greckich emigrantów urodzonych w Gruzji, którzy po upadku Związku Radzieckiego wracają do ojczyzny, szukając lepszego życia. Agnieszka Michalak pisała:
„Reżyser nie próbuje rozgrzeszać ani usprawiedliwiać bohaterów. A ci nie boją się śmieszności ani brzydoty. Każdy z nich jest tu chory na inny sposób. Rina Anny Chodakowskiej (chciałoby się częściej widywać aktorkę na teatralnych deskach) żyje z dnia na dzień i drży o każdą minutę chorego Lefterisa.” („Dziennik”, 11.07.2009)
Chodakowska wcieliła się również w rolę Bredy w "Elektrycznym parkiecie" w reżyserii Andrzeja Domalika (Teatr Narodowy w Warszawie, 2010) oraz Annie w "Domku trzech dziewcząt" w reżyserii Romualda Szejda w Teatrze „Scena Prezentacje” w Warszawie. W głośnym "Aktorze" Cypriana Kamila Norwida w reżyserii Michała Zadary zagrała modystkę Nickę. W 2012 roku dużym sukcesem okazała się rola Chodakowskiej jako Przodownicy Chóru w "Orestei" Ajschylosa w reżyserii Mai Kleczewskiej. O ile sam spektakl podzielił krytykę, Chodakowska została doceniona za zapadający w pamięć, podniosły monolog w sztuce.
O roli Chodakowskiej w "Fotelu pijanym" Toma Waitsa w reżyserii Marcina Przybylskiego (Teatr Narodowy w Warszawie, 2014), Karolina Matuszewska pisała:
„Niezaprzeczalną królową nocnych jastrzębi jest jednak Anna Chodakowska, której kostium z czarnej skóry nasuwa na myśl wampa czerpiącego niegdyś z życia pełnymi garściami.” (Teatralny.pl, 10.11.2014)
W 2015 roku z kolei Chodakowska wystąpiła w roli Fedry w "Pokrewieństwie dusz" Carey Perloff w reżyserii Romualda Szejda. Temida Stankiewicz-Podhorecka pisała:
„(...) doskonale zagraną wstawką jest scena "teatru w teatrze" ze znakomitą Anną Chodakowską (gościnnie) w roli Fedry, jako że sztukę Carey Perloff odczytuje się poprzez znany grecki mit wykorzystany w dramacie Racine'a 'Fedra'. Aktorka wspaniale weszła w klimat i estetykę tej klasycystycznej tragedii francuskiej, aż chciałoby się w całości zobaczyć Annę Chodakowską w dramacie Racine'a.” („Nasz Dziennik”, 29.06.2015)
Chodakowska wystąpiła w blisko 30 filmach i serialach telewizyjnych. Zagrała główne role w telewizyjnym dyptyku o konfliktach małżeńskich w reżyserii Gerarda Zalewskiego - była pewną swoich racji Dorotą w filmie pod tym samym tytułem (1978) i podporządkowaną mężowi kobietą w obrazie "Justyna" (1979). Wcieliła się w postać socjalistki Filipiny Płaskowickiej w historycznym "Białym Mazurze" w reżyserii Wandy Jakubowskiej (1978). Wystąpiła także w roli zmysłowej kochanki w kostiumowym dramacie "Bestia" Jerzego Domaradzkiego (1978) i demonicznej Berestajki w "Widziadle" na motywach Pałuby Karola Irzykowskiego w reżyserii Marka Nowickiego (1983). Zagrała Doktorową w ekranizacji powieści Poli Gojawiczyńskiej "Dziewczęta z Nowolipek" w reżyserii Barbary Sass (1985) i Alicję Bergman w politycznym filmie Jacka Bromskiego "1968. Szczęśliwego Nowego Roku" (1992). Wystąpiła też w pierwszej polskiej telenoweli "W labiryncie" w reżyserii Pawła Karpińskiego (1988-1990).
Odznaczenia i nagrody:
- 1973 - Nagroda aktorska za rolę tytułową w "Antygonie" Sofoklesa w reżyserii Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Narodowym w Warszawie na 13. Kaliskich Spotkaniach Teatralnych;
- 1975 - Nagroda rektora Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie;
- 1976 - Srebrny Krzyż Zasługi;
- 1977 - Złoty Krzyż Zasługi;
- 1980 - Złoty Ekran za rolę w dyptyku filmowym "Justyna i Dorota" w reżyserii Gerarda Zalewskiego oraz w spektaklu telewizyjnym "Kartoteka" Tadeusza Różewicza w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego;
- 1984 - Nagroda im. Lidii Zamkow i Leszka Herdegena za spektakl "Msza Wędrującego" wg Edwarda Stachury na 7. Wrocławskich Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora; nagroda prezesa RSW "Prasa-Książka-Ruch" za interesujące formy upowszechniania poezji w klubach MPiK;
- 1986 - Medal 40-lecia PRL;
- 2002 - Srebrny Medal za Zasługi dla Obronności Kraju;
- 2005 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski;
- 2013 – Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis;
- 2015 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.
Autor: Monika Mokrzycka-Pokora, listopad 2007; ostatnia aktualizacja: sierpień 2016 (ND).