Studia artystyczne rozpoczął w 1898 w Szkole Przemysłowej we Lwowie na oddziale malarstwa dekoracyjnego. Naukę kontynuował w latach 1900-1904 w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Józefa Mehoffera, Teodora Axentowicza i Stanisława Wyspiańskiego. Od 1903 wystawiał razem z członkami Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka. W okresie 1905-1926 mieszkał w Zakopanem, gdzie wszedł w krąg artystyczno-intelektualnej elity; utrzymywał bliskie kontakty m.in. z Janem Kasprowiczem, Stefanem Żeromskim, Stanisławem i Stanisławem Ignacym Witkiewiczami, Kazimierzem Przerwą-Tetmajerem, Władysławem Orkanem, Tadeuszem Micińskim i Karolem Szymanowskim. Na kształtowanie się artystycznej postawy Niesiołowskigo oddziałała silnie sztuka Władysława Ślewińskiego, który w latach 1906-1910 przebywał w Poroninie. W 1907 artysta odbył podróż do Wiednia, Paryża, Berlina i Budapesztu. Zwiedził też Monachium (1907) i Włochy (1908). W 1908 wziął udział w ostatniej wystawie Grupy pięciu (reprezentującej nurt młodopolskiego symbolizmu) prezentowanej w Wiedniu i Monachium. W 1909 wstąpił do Towarzystwa Sztuka Podhalańska, zaś w 1910 podjął współpracę z pracownią Kilim, projektując tkaniny. W latach 1917-1922 był członkiem awangardowej grupy Ekspresjoniści polscy (przemianowanej w 1919 na Formiści). W 1919 objął stanowisko profesora w Wolnej Szkole Sztuk Pięknych utworzonej w Zakopanem. W 1922 związał się ze Stowarzyszeniem Polskich Artystów Plastyków Rytm. Uczestniczył ponadto w wystawach ugrupowań Awangarda (Kraków 1930) i Nowa generacja (Lwów 1932). W 1926 przeniósł się do Wilna, gdzie objął stanowisko dyrektora Szkoły Rzemiosł Artystycznych; wstąpił też do Wileńskiego Towarzystwa Artystów Plastyków. Od 1928 nauczał malarstwa oraz projektowania tkanin i plakatów na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego.
Indywidualne pokazy twórczości Niesiołowskiego odbyły się w Warszawie w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (1923, 1925, 1926) i Instytucie Propagandy Sztuki (1938), w Krakowie (1921), Toruniu (1926) i Łodzi (1935). Twórca uczestniczył w prezentacjach polskiej sztuki za granicą organizowanych przez Towarzystwo Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych, m.in. w Helsinkach i Sztokholmie (1927), Wiedniu i Brukseli (1928), Hadze i Amsterdamie (1929) oraz Edynburgu (1932). W okresie 1940-1941 pełnił funkcję prezesa Związku Plastyków Wileńskich i wykładał w Akademii Sztuki. W czasie działań wojennych uległ zniszczeniu niemal cały dorobek artystyczny Niesiołowskiego. W 1945 artysta osiadł w Toruniu. W latach 1946-1960 kierował Katedrą Malarstwa Sztalugowego Sekcji Sztuki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. W 1958 został członkiem Grupy Toruńskiej. Otrzymał liczne wyróżnienia i nagrody, m.in.: srebrny medal na Międzynarodowej Wystawie Sztuka i Technika w Paryżu (1937) oraz dyplom honorowy na wystawie w Carnegie Institute w Pittsburgu (USA). W 1955 - z okazji 50-lecia działalności artystycznej - został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1960 reprezentował polską sztukę na XXX Biennale w Wenecji. W okresie powojennym do najważniejszych wystaw indywidualnych twórcy należały ekspozycje w warszawskiej galerii Zachęta (1957, 1960), krakowskim Pałacu Sztuki (1957) i Muzeum Śląskim we Wrocławiu.
Najczęściej powracającym motywem w malarstwie Niesiołowskiego był akt ujęty we wnętrzu lub na tle arkadyjskiego pejzażu. Często opracowywanym tematem były też martwe natury. Na wczesną twórczość artysty szczególnie mocno oddziałała secesyjna stylistyka Gustava Klimta. Istotne znaczenie miała też fascynacja malarstwem Paula Gauguina; lekcję syntetyzmu i kluazonizmu (cloisonizmu) przekazał mu związany ze szkołą Pont-Aven Władysław Ślewiński. Niesiołowski przedstawiał motywy znamienne dla europejskiego symbolizmu; dukt giętkiej, falistej linii zbliżony był często do rysunków Wyspiańskiego. Sposób ujmowania monumentalnych, statycznych postaci w pejzażu nawiązywał do kompozycji Puvis de Chavannes'a. W okresie formistycznym formy w obrazach Niesiołowskiego zyskały bryłowatość i uległy uwysmukleniu, zaś wyrazisty rytm linii wzmocnił zwartość kompozycji. Zgodnie z głoszoną przez niego teorią "reliefizmu" (1919) twórca operował silnym kontrastem walorowym oraz grubym konturem obiegającym syntetyczne kształty (Rybacy, 1919). Około 1925 ujawniło się w twórczości Niesiołowskiego zainteresowanie nowym klasycyzmem. Często pojawiającym się w jego sztuce tematem były wówczas postacie kobiet, których nagość przesłaniają draperie o dekoracyjnie zrytmizowanym fałdowaniu. Te przestylizowane, zmonumentalizowane akty rysują się na tle wyidealizowanego, ponadczasowego pejzażu niczym w przestrzeni mitycznej (Kompozycja - Trzy gracje, 1925). W malarstwie Niesołowskiego z lat 30. przejawił się wpływ koloryzmu; barwy nabrały wewnętrznej świetlistości, faktura uległa wzbogaceniu, kolorystyczne harmonie zamknęły się w wąskim rejestrze tonów błękitnych, różowych, brązowych i zielonych (Chłopiec w spiczastej czapce, ok. 1930). W notatkach pejzażowych artysta jawił się jako wytrawny akwarelista operujący rozlewną plamą barwną, wykorzystujący jej przypadkowe rozpływy i fragmenty niezamalowanego papieru. Z małego wycinka nasyconego światłem krajobrazu emanuje w jego rysunkach panteistyczna radość życia i fascynacja pięknem natury. W okresie toruńskim ukształtował się dekoracyjny styl artysty nawiązujący do sztuki Henri Matisse'a. O fascynacji linearyzmem i kompozycyjnym zrytmizowaniem świadczyły martwe natury ujęte z podwyższonego punktu widzenia umożliwiajacego dekoracyjne spłaszczenie przestrzeni obrazowej. Szczegółowo przemyślany, wyważony układ przedmiotów obwiedzionych czarnym konturem oraz wysmakowaną orkiestrację barw dopełniały autonomiczne plamy zieleni, oranżów i brązów w tle. W obrazach Niesiołowskiego pojawiły się też ekspresyjnie zdeformowane postacie cyrkowców i Don Kichota. W uwysmuklonych, stylizowanych aktach z lat 1953-1954 znalazła odzwierciedlenie fascynacja sztuką Amedeo Modiglianiego (Akt kobiecy i czerwone rybki, 1959).
Autor: Irena Kossowska, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, grudzień 2001