Powstał w Warszawie w 2003 roku. Zajmuje się dokumentowaniem polskiego życia teatralnego i badaniami nad współczesnością i historią polskiego teatru. Ma również pomóc w promowaniu polskiego teatru za granicą. Od 1 stycznia 2014 roku dyrektorem Instytutu jest Dorota Buchwald.
Poprzednim szefem placówki (od momentu jej powstania w 2003 roku) był Maciej Nowak, który był m.in. redaktorem "Gońca Teatralnego" i "Ruchu Teatralnego", w latach 1998-2000 prowadził dział kultury "Gazety Wyborczej", a ostatnio kierował gdańskim Teatrem Wybrzeże.
"Dziesięć lat po śmierci profesora Zbigniewa Raszewskiego, autorytetu w dziedzinie historii teatru, brakuje wizji badań nad teatrem. W jakim kierunku powinny pójść, jakimi metodami powinny być prowadzone?" - mówił jeszcze przed powstaniem placówki Nowak. - "Istnieją prężne ośrodki teatrologiczne, jak na przykład krakowski, ale brakuje koordynacji prac, które są strasznie rozproszone. Odnoszę wrażenie, że teatrologia wraca do poziomu zajęcia hobbystycznego, jaką była przed wojną. Instytut Teatralny noszący imię Profesora mógłby pobudzić ją do rozwoju." ("Gazeta Wyborcza" 17.12.2002)
Instytut posiada największe archiwum teatrologiczne w Polsce ze świadectwami polskiego życia teatralnego od 1945 roku. Zbiory są bezustannie uzupełniane i opracowywane. Zebrane materiały dotyczą szeroko rozumianej sztuki scenicznej, poszczególnych artystów i teatrów. W Dziale Dokumentacji Instytutu można znaleźć ponad 8 milionów wycinków prasowych, 2 miliony fotografii, 4 tysiące afiszy i plakatów i 800 tysięcy pamiątek, dokumentów i programów teatralnych, a także wiele materiałów z prywatnych archiwów artystów przekazanych przez rodziny i spadkobierców. Wiele informacji z zakresu historii teatru i teatru współczesnego znajduje się w internetowej bazie danych, która jest dostępna w tworzonej przez Instytut witrynie www.e-teatr.pl w całości poświęconej polskiemu teatrowi. Dział Dokumentacji prowadzi również bibliotekę teatralną i tworzy mediotekę gromadzącą materiały audiowizualne. Ze wszystkich zbiorów można korzystać w ogólnodostępnej bibliotece. Instytut stworzył także księgarnię internetową "Prospero" poświęconą publikacjom z dziedziny teatru (www.prospero.e-teatr.pl).
Instytut zajmuje się działalnością edukacyjną, organizacją warsztatów, konferencji, wykładów i dyskusji. Wszystkie te przedsięwzięcia dotyczą sztuki scenicznej oraz miejsca i roli teatru we współczesnym świecie. W ramach edukacyjnego projektu "Szkoła widzów" (www.szkolawidzow.e-teatr.pl) prowadzone są dyskusje o teatrze współczesnym, warsztaty teatralne dla uczniów i studentów oraz dla nauczycieli i instruktorów teatralnych oraz cykl warsztatów nawiązujący do aktualnych realizacji, np. spotkanie warsztatowe "Od maski do postaci - inspiracje dell'arte", do którego punktem wyjścia stał się spektakl Rimasa Tuminasa Sługa dwóch panów Carla Goldoniego pokazywany w warszawskim Teatrze Studio. Instytut organizował konferencję naukową związaną z problematyką feministyczną "Inna scena. Kobieta w historii i współczesności teatru polskiego" (www.innascena.e-teatr.pl), a także cykl wykładów "Didaskalia współczesnego teatru" o ważnych zjawiskach i twórcach najnowszego teatru, w ramach którego odbyły się spotkania dotyczące m.in. teatru Anatolija Wasiljewa i Eimuntasa Nekrošiusa. Kolejne przedsięwzięcie to "Rozmowy na parterze" prowadzone przez Romana Pawłowskiego z ważnymi postaciami polskiego życia nie tylko teatralnego. Gośćmi cyklu byli m.in. Anna Augustynowicz, Krystyna Janda, Grzegorz Jarzyna, Bronisław Wildstein, ks. prof. Jan Sochoń i Jerzy Pilch. Natomiast w ramach projektu "Teologia teatru", którego celem jest próba konfrontacji teatru z religią, odbywa się cykl wykładów "Czy Bóg chodzi do teatru? Teatralne rekolekcje wielkopostne" z udziałem duchownych chrześcijańskich (www.rekolekcje.e-teatr.pl). Instytut był również współorganizatorem pierwszej edycji Ogólnopolskiego Konkursu Na Teatralną Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Europejskiej (www.klasyka.e-teatr.pl) oraz festiwalu "Klata Fest", podczas którego prezentowano spektakle w reżyserii młodego twórcy teatralnego Jana Klaty (www.klatafest.e-teatr.pl).
Jedną z ważniejszych imprez cyklicznych jakie organizuje Instytut Teatralny jest festiwal Warszawskie Spotkania Teatralne, podczas którego prezentowane są najważniejsze i najciekawsze polskie przedstawienia sezonu. Pracownicy Instytutu Teatralnego, oglądając premiery, uczestnicząc w festiwalach wybierają kilkadziesiąt tytułów, które znajdą się w programie imprezy. Warszawskie Spotkania Teatralne są jednym z najstarszych festiwali teatralnych w Polsce organizowanym od 1965. Reaktywowany po ośmioletniej przerwie w 2008, 29. Warszawskie Spotkania Teatralne(5 maja - 23 maja 2009) festiwal stał się na powrót wielkim świętem polskiego teatru.
Autor: Monika Mokrzycka-Pokora, marzec 2006; aktualizacja: październik 2009.
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
ul. Jazdów 1
00-467 Warszawa
Tel: (+48 22) 501-70-03 (rzecznik prasowy)
WWW: www.instytut-teatralny.pl
Email: it@instytut-teatralny.pl