Koncert inaugurujący 100 rocznice urodzin Witolda Lutosławskiego, 25 stycznia 2013, Filharmonia Narodowa w Warszawie. Na zdjęciu: Anne Sophie Mutter, fot. Konrad Ćwik / IAM
Ponad sto wydarzeń - koncertów, warsztatów, spotkań, wykładów, pokazów filmowych, publikacji płyt i książek - odbędzie się podczas Roku Lutosławskiego. Wśród wykonawców Krystian Zimerman i Anne-Sophie Mutter.
Inauguracja obchodów stulecia urodzin Witolda Lutosławskiego odbyła się 25 stycznia w Warszawie - w Filharmonii Narodowej wystąpiła Anne-Sophie Mutter, dla której Lutosławski napisał w latach 80. "Łańcuch 2" oraz "Partitę". Znakomitej niemieckiej instrumentalistce towarzyszyła Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej pod batutą Antoniego Wita.
Anne-Sophie Mutter o Lutosławskim [wywiad]
O koncercie inauguracyjnym pisze na swoim blogu dziennikarka Dorota Szwarcman
"Piekielnie piękna muzyka" - Jacek Marczyński z "Rzeczpospolitej" o koncercie inauguracyjnym
W kolejnych miesiącach twórczość kompozytora zostanie zaprezentowana w 18 krajach na całym świecie (m.in. w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Szwajcarii, Stanach Zjednoczonych, Japonii, Singapurze i Chinach). Już w pierwszych dniach grudnia 2012 roku Los Angeles Philharmonic pod batutą Esa-Pekka Salonena trzykrotnie wykonało utwory Lutosławskiego. Krystian Zimmerman zaprezentuje "Koncert fortepianowy" dedykowany mu przez kompozytora między innymi w Paryżu, Singapurze i Zurychu. Oficjalnie Rok Lutosławskiego w USA zainaugurowało 27 stycznia 2013 wykonanie "Koncertu na wiolonczelę" przez Narodową Orkiestrę Symfoniczną Centrum Muzycznego Strathmore w Waszyngtonie. Orkiestrą dyrygował Mirosław Jacek Błaszczyk, a partię solową na wiolonczeli wykonał Dariusz Skoraczewski, główny wiolonczelista Orkiestry Symfonicznej w Baltimore.
Utwory Lutosławskiego wykonają słynne na całym świecie zespoły, takie jak Berliner Philharmoniker, London Symphony Orchestra, Deutsches Symphonie-Orchester Berlin i Orchestre de Paris. W programie Woven Words: "Music begins where words end" (Słowa tkane: "Muzyka zaczyna się tam, gdzie kończą się słowa") zaplanowano 15 koncertów orkiestrowych, serię koncertów kameralnych oraz sesje naukowe.
Jednym z najważniejszych wydarzeń Roku Lutosławskiego jest X Festiwal Witolda Lutosławskiego "Łańcuch", który odbywa się w dniach 24 stycznia - 9 lutego w Warszawie. Oprócz utworów Lutosławskiego można usłyszeć twórczość kompozytorów takich jak Igor Strawiński, Maurice Ravel, Béla Bartok, Henryk Mikołaj Górecki i Krzysztof Penderecki i wielu innych. Wykonają je między innymi Orkiestra Kameralna Miasta Tychy AUKSO pod batutą Marka Mosia, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Wrocławskiej dyrygowana przez Jacka Kaspszyka, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia prowadzona przez Pierre'a-André Valadego.
Ważnym wydarzeniem jest także Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski w 100-lecie urodzin Lutosławskiego. Utwór wyróżniony pierwszą nagrodą (10 tysięcy euro) zostanie wykonany podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień" 2013. W Jury nagrody zasiadają Luca Francesconi, Kazimierz Kord, Magnus Lindberg, Steven Stucky, Paweł Szymański i Tadeusz Wielecki.
Być może najbardziej zaskakującą zapowiedzią związaną z Rokiem Lutosławskiego jest film braci Quay – amerykańskich autorów takich filmów takich jak "Instytut Benjamenta" z 1995 roku czy animowana "Ulica Krokodyli" z 1986 roku, będąca adaptacją opowiadania Brunona Schulza. W tej chwili bracia Quay są na etapie postprodukcji swojej animacji powstałej na motywach "Kwartetu Smyczkowego" Witolda Lutosławskiego. Prawykonanie odbędzie się w ramach corocznego festiwalu Ruhrtriennale, którego kuratorem jest Heiner Goebbels. W prawykonaniu udział weźmie kwartet smyczkowy Arditti - jeden z najsłynniejszych zespołów wykonujących muzykę nową.
Z okazji Roku Lutosławskiego Narodowy Instytut Audiowizualny wyda serię sześciu płyt (pięć płyt CD i jedna płyta DVD) ukazujących dorobek kompozytora w szerszym kontekście: kulturowym, społecznym i cywilizacyjnym. W specjalnym serwisie portalu nina.gov.pl udostępniona zostanie wyjątkowa kolekcja z audialną rejestracją wszystkich utworów skomponowanych przez Witolda Lutosławskiego, w przynajmniej jednym wykonaniu.
Do wydania utworów Lutosławskiego przygotowują się także zagraniczne wytwórnie – Chandos Records i Sony Classical. Chandos wydaje serię płyt z dziełami Lutosławskiego na orkiestrę, utwory wykonuje BBC Symphony Orchestra dyrygowana przez Edwarda Gardnera. Ukazały się już trzy płyty – ostatnia wyszła w październiku 2012 roku i możemy na niej znaleźć m.in. "II Symfonię" – trzy kolejne są w tej chwili przygotowywane. Sony Classical przygotowuje jubileuszowy box symfonii Lutosławskiego w wykonaniu Los Angeles Philharmonic pod batutą Esa-Pekka Salonena. Nagrania II, III i IV Symfonii to reedycje wcześniejszych nagrań – "I Symfonia" została nagrana specjalnie na tę okazję w grudniu 2012 r.
W przyszłym roku zostaną opublikowane dwie ważne książki poświęcone Lutosławskiemu - "PostSłowie. Andrzej Chłopecki o muzyce Witolda Lutosławskiego" i "Lutosławski 1913-2013", album przygotowany przez Elżbietę Markowską. "PostSłowie" to niedokończona książka zmarłego w tym roku krytyka i muzykologa - Andrzeja Chłopeckiego, w której autor (słynący ze stanowczych i głęboko przemyślanych sądów) pokazuje znaczenie Lutosławskiego na tle muzyki XX wieku. Z kolei "Lutosławski 1913-2013" to efekt kwerendy w archiwach rodziny, przyjaciół i archiwach instytucjonalnych. Znajdzie się tu wybór trudno dostępnych wypowiedzi kompozytora, jego zdjęcia i wspomnienia rodziny oraz przyjaciół.
Powstaną także specjalne aplikacje na smartfony. Jedną z nich stworzyło Towarzystwo im. Witolda Lutosławskiego we współpracy z Narodowym Instytutem Fryderyka Chopina. Jest to Spacerownik po Warszawie Lutosławskiego – bogaty zestaw historycznych i współczesnych zdjęć oraz informacji tekstowych i dźwiękowych o miejscach związanych z pobytem i twórczością kompozytora. Drugą - dla użytkowników iPodów i iPadów – przygotował Instytut Adama Mickiewicza, będzie to kalendarium wydarzeń związanych z obchodami Roku Lutosławskiego.
Pobierz przewodnik po Warszawie Witolda Lutosławskiego
- 100/100 jest nowym formatem rozwijanym przez Instytut Adama Mickiewicza – mówił na konferencji prasowej otwierającej Rok Lutosławskiego jego dyrektor Paweł Potorczyn – obok sezonów polskich, których wyprodukowaliśmy kilkanaście. Dla nas oznaczało to dwa lata przygotowań, bo wielkie sale koncertowe i wielkie orkiestry z takim wyprzedzeniem układają swoje sezony. (…) Idziemy z tym samym komunikatem do każdej publiczności, która jest zainteresowana muzyką współczesną i kulturą XX wieku.
Minister kultury Bogdan Zdrojewski podkreślał, że sylwetka polskiego kompozytora zostanie przedstawiona wszechstronnie:
- Pamiętam Witolda Lutosławskiego, pamiętam go z wydarzeń koncertowych, a także ze spotkań o charakterze edukacyjnym – mówił Zdrojewski. – Mamy do czynienia nie tylko z wielkim kompozytorem, znakomitym dyrygentem, ale też z niezwykle skromnym, ciepłym, fantastycznym człowiekiem.
Lutosławski urodził się 25. stycznia 1913 roku. Grał na instrumencie i komponował od dziecka (pierwszy utwór napisał w wieku dziewięciu lat), konserwatorium ukończył w 1937 roku. Podczas okupacji występował w warszawskich kawiarniach. Po wojnie zaczął współpracować z Polskim Radiem.
Był związany z festiwalem muzyki współczesnej Warszawska Jesień od początku jego istnienia. Nie tylko komponował, był także cenionym dyrygentem – dyrygował głównie swoimi utworami. Oprócz działalności muzycznej Lutosławski walczył o prawo człowieka do spokoju i ciszy w miejscach publicznych, wspierał opozycję demokratyczną – reprezentował środowisko muzyczne w Komitecie Obywatelskim przy Lechu Wałęsie. Do jego najsłynniejszych utworów należą: "Pięć melodii ludowych" (1952), "Trois Poems d'Henri Michaux" (1961-1963), "Novelette" (1978-1979), "Partita" (1984) oraz cykl czterech symfonii.