Jak to możliwe, że muzyk, który w krajach bloku wschodniego sprzedał ponad 6 milionów płyt, nie mógł kupić mieszkania, a dwudziestokilkumetrowa kawalerka służyła mu za sypialnię i muzyczną pracownię? Dlaczego w drugiej połowie lat 80' idol milionów Polaków był bojkotowany przez ludzi Solidarności? Czego chciała od Niemena ówczesna władza? Skąd wziął się jego artystyczny pseudonim? I dlaczego jeden z najwybitniejszych piosenkarzy PRL-u nigdy nie otrzymał licencji na profesjonalne wykonywanie zawodu muzyka?
Niemen i wiatr historii
Film Krzysztofa Magowskiego odpowiada na te i wiele innych pytań. Opowiadając o osobistym życiu i wielkiej karierze reżyser skreślił poruszającą opowieść o losie artysty w PRL.
Twórca "Snu o Warszawie" zabiera widzów do lat 40-tych minionego wieku, by opowiedzieć o dzieciństwie i dorastaniu Czesława Wydrzyckiego (tak brzmiało prawdziwe nazwisko muzyka). Z rodzinnych opowieści i archiwalnych nagrań wyłania się obraz nieprzeciętnie zdolnego dziecka.
Jego życie od początku naznaczone było przez historię. Urodzony w 1939 roku, po II wojnie wraz z rodzicami został przesiedlony ze Starych Wasiliszek, wioski leżącej na terenie dzisiejszej Białorusi, na Ziemie Odzyskane. Nigdy nie przestał tęsknić za miejscowością dzieciństwa. Po latach podczas jednej z tras koncertowych jechał całą noc taksówką tylko po to, by raz jeszcze stanąć na podwórzu starego domu, zobaczyć jego wnętrza i pejzaż zapamiętany z dzieciństwa .
Opowiadając o najwcześniejszych latach życia Czesława Niemena, Magowski odważnie łączy ze sobą archiwalne nagrania (w tym opowieści siostry), rozmawia z przyjaciółmi Niemena, a z młodymi aktorami inscenizuje obrazy z jego dzieciństwa. Dzięki temu jego dokument ożywa, staje się czymś więcej niż tylko zbiorem "gadających głów".
Niemen w sidłach polityki
Gdy pod koniec lat 90-tych tygodnik "Polityka" zapytał swoich czytelników, który spośród polskich muzyków był najważniejszym twórcą XX wieku, Czesław Niemen zajął pierwsze miejsce, a jego przewaga nad pozostałymi artystami była miażdżąca. W czasach PRL był największą gwiazdą polskiej sceny. W latach największej popularności jego płyty rozchodziły się w milionach egzemplarzy, kochała go publiczność z całego bloku wschodniego.
Jego popularność nie podobała się ówczesnym władzom. Niemen był kolorowym ptakiem, czerpiącym inspiracje z Zachodu. Wewnętrznie wolny, zarażał swoją wolnością innych. Dla komunistycznych notabli było to ryzykowne. Dlatego jeden z działaczy odmówił Niemenowi licencji uprawniającej go do występowania jako profesjonalista (a zatem - zarabiania uczciwych pieniędzy na swojej muzyce).
Kiedy w 1981 roku wprowadzono w Polsce stan wojenny, rządowa telewizja tak zmanipulowała jego wypowiedź, że materiał wyemitowany w wieczornych "Wiadomościach" stał się głosem poparcia udzielonym przez muzyka władzom. Tak zaczął się największy dramat Niemena. Identyfikujący się z wolnościowymi aspiracjami Solidarności muzyk trafił na czarną listę opozycji, którzy namawiali do bojkotu jego występów. Kiedy w 1989 roku doszło do pierwszych częściowo wolnych wyborów, Niemen mimo to poparł kandydatów Solidarności.
Uczucie niezrozumienia towarzyszyło mu jednak przez lata. Także dlatego pozostawał nieufny wobec dziennikarzy i mediów. Zwłaszcza, że w pamięci miał okrutny dokument "Sukces" z 1968 roku, w którym Marek Piwowski przedstawił go jako bufona i ćwiećinteligenta.
Niemen - dusza romantyka
W dokumencie Krzysztofa Magowskiego Niemen-artysta spotyka się z Niemenem-prywatnym. Opowiadając o jego karierze i życiowych wyborach, reżyser "Snu o Warszawie" rysuje portret bardzo wrażliwego człowieka. Niemen, którego poznajemy, jest niepoprawnym romantykiem. Ze swoją pierwszą miłością ożenił się potajemnie jako młody chłopak, ale ich uczucie nie wytrzymało próby czasu. Po latach głośno było o jego miłości do włoskiej piosenkarki Faridy, którą poznał w 1970 roku na festiwalu Cantagiro. Niespełnione, choć odwzajemnione uczucie do zamężnej piosenkarki w filmie Magowskiego ani na chwilę nie staje się przedmiotem taniej sensacji. Reżyser "Snu o Warszawie" opowiada o kobietach życia Niemena nie po to, by zaspokajać ciekawość widzów, ale po to, by pokazać, jak intensywne było jego przeżywanie świata.
Magowski jest od początku do końca wierny swojemu bohaterowi i jego emocjom. Także dlatego, gdy z kinowych głośników dobiegają dźwięki tytułowego "Snu o Warszawie", jednej z najbardziej znanych piosenek Niemena, możemy poczuć te same ciarki, które towarzyszyły jego dawnym koncertom. Dzięki skromności twórców, "Sen o Warszawie" wygrywa – pozorna prostota tej opowieści pozwala jeszcze mocniej wybrzmieć emocjom filmowych bohaterów i prawdzie ich życia.
- "Sen o Warszawie" 2014. Scenariusz, reżyseria: Krzysztof Magowski. Zdjęcia, montaż: Maciej Magowski. Scenografia, kostiumy: Magdalena Michalska. Muzyka: Czesław Niemen. Film miał premierę na 54. Krakowskim Festiwalu Filmowym.