Dzisiaj łazanki Polacy zajadają głównie z kapustą świeżą lub kiszoną, z dodatkiem leśnych grzybów lub pieczarek, boczku, kiełbasy, mięsa, niejednokrotnie okraszone słoniną. Prawdopodobnie przepisów na najlepsze domowe łazanki jest tyle, ile domowych kucharek. I choć fabryczne łazanki można kupić w każdym sklepie, to te zrobione z domowego ciasta, podsuszone na stolnicy, są lepsze. Sam makaron ląduje czasami, zwłaszcza w okresie Świąt Bożego Narodzenia, w wigilijnej zupie, na przykład grzybowej czy rybnej, albo na słodko – z makiem.
Jeszcze prawie dwieście lat temu łazanki przyrządzano nieco inaczej. Zamiast mieszania makaronu z dodatkami i jego zapiekania, łazanki układano warstwami naprzemiennie z farszem - tak jak lasagne właśnie. Tak też radziła na początku XX wieku sławna autorka Maria Ochorowicz – Monatowa, podając przepisy na łazanki bliższe współczesnym: czyli z grzybami, kapustą, czy twarogiem.
Z kolei np. lwowskie książki kucharskie z początku XIX wieku podają przepisy na łazanki zapiekane we francuskim cieście z szynką, masłem i śmietaną; takie danie nazywano „pasztetem z szynką”. W ówczesnej kuchni lwowskiej znano też łazanki na bazie ciasta ziemniaczanego. Kroiło się je i suszyło jak makaron pszenny, a gotowało w wodzie, rosole albo mleku. Omastę robiono z masła albo „sera parmezańskiego”, niekiedy dodawano również szafranu, po czym zapiekano w piecu. Jadano również łazanki z popularnym niegdyś sztokfiszem albo z bardziej wyrafinowanymi dodatkami: np. mięsem zająca, sarny, bażanta czy kuropatwy, a nawet z ostrygami czy truflami, z dodatkiem czerwonego wina i pieprzu kajeńskiego. Inne wykwintne łazanki podawano z rakami: makaron zapiekano z masłem rakowym, posiekanymi szyjkami rakowymi i śmietaną. Łazankami z szynką nadziewano też np. prosię przed pieczeniem go na ruszcie. Używano „sera parmezańskiego” lub też domowego, startego krowiego sera, a także twarogu, często przykrywając zapiekankę płatami makaronu lub kruchym ciastem.
A Wy jakie znacie przepisy na łazanki?
Autorka: Magdalena Kasprzyk – Chevriaux , listopad 2014 (tk)