"Dwanaście pieśni op. 17" powstało w 1907 roku i podobnie jak napisane kilka miesięcy wcześniej Pięć pieśni op. 13 jest wyrazem zainteresowania Karola Szymanowskiego modernistyczną poezją niemiecką – m.in. wierszami Richarda Dehmela (pieśń nr 1 Hoch in der Frühe / Wczesnym rankiem, nr 2 Geheimnis / Tajemnica, nr 3 Werbung / Zaloty, nr 4 Manche Nacht / Nocą, nr 5 Aufblick / Refleksja, nr 6 Verkündigung / Zwiastowanie, nr 7 Nach einem Regen / Po burzy i nr 8 Entführung / Zawód), Alfreda Momberta (pieśń nr 9 Schlummerlied / Kołysanka i nr 11 Fragment - Der Glühende / Płomienny), Gustawa Falke (pieśń nr 10 Seele / Dusza) i Martina Greifa (pieśń nr 12 Liebesnacht / Noc miłosna). Pierwsze cztery pieśni zostały dedykowane Grzegorzowi Fitelbergowi, kolejne cztery - Stefanowi Spiessowi i ostatnie - Feliksowi Szymanowskiemu.
Już tytuły utworów sugerują ich tematykę - miłość, noc, tajemnica, wędrówka, śmierć - którą Szymanowski, podobnie jak w poprzednim zbiorze Pieśni op. 13 wyraził muzyką w stylu późnoromantycznym - daleko schromatyzowaną, o gęstej, linearnej fakturze. Wirtuozowska partia fortepianu o wiele bardziej, niż w poprzednim opusie, dominuje tu nad śpiewem. O ile jednak wcześniejszy cykl zyskał aprobatę krytyki, to Dwanaście pieśni op. 17 spotkały się raczej z negatywnymi recenzjami. W 1910 roku na łamach berlińskiego czasopisma "Signale" znany muzykolog (i chopinolog) Hugo Leichtentritt napisał:
"Znacznie bardziej uderzające są braki w '12 Pieśniach'. Nazwać te bezmiernie zawiłe, całkiem niewokalne twory pieśniami, to brzmi jak ironia. Nie ma tu nic z tego, co składa się na pojęcie pieśni. Ani śladu pieśniowej melodii, pieśniowej konstrukcji [...] A przecież przy całej nienaturalności, sztuczności stylu, trafiają się tu i ówdzie miejsca o zdumiewającej sile i sugestywności. Pokazują one, czego Szymanowski mógłby dokonać jako artysta, gdyby mógł się uwolnić od niedorzecznej chimery nowoczesności za wszelką cenę".
Opinie tego typu, których nota bene Szymanowski nie negował, zaważyły z pewnością na małej popularności "Pieśni" wśród wykonawców. Rzadko obecne w programach koncertów do niedawna nie posiadały także żadnej kompletnej rejestracji fonograficznej (w 1998 roku ukazało się jedynie nagranie ośmiu pieśni z op. 17 w interpretacji Claudii Barainsky'ej i Axela Bauni, wydane przez niemiecką wytwórnię Orfeo). Komplet "Dwunastu pieśni" nagrała w 2004 roku Urszula Kryger i Reinild Mees dla holenderskiej firmy Channel Classics.
Autor: Anna Iwanicka-Nijakowska, wrzesień 2007.