Henryk Mikołaj Górecki, fot. Adrian Spuła / East News
Henryk Mikołaj Górecki skomponował "Beatus vir" już po wyniesieniu Karola Wojtyły na stolicę apostolską. Praca nad utworem trwała od 2 kwietnia do 19 maja 1979 roku, a prawykonanie dzieła odbyło się w Krakowie, w kościele Franciszkańskim 9 czerwca 1979 roku, podczas pierwszej pielgrzymki Papieża do Polski. W partii solowej wystąpił Jerzy Mechliński, Orkiestrę i Chór Filharmonii Krakowskiej poprowadził kompozytor. Ojciec Święty, któremu dzieło zostało dedykowane, wyraził swoje uznanie dziękując publicznie Góreckiemu za dostarczenie "tak głębokiego doznania".
Tekst kompozycji Górecki zaczerpnął z Księgi Psalmów. Wybrane wersety z psalmów 142, 30, 37, 66 i 33 skojarzone są z wydarzeniami sprzed 900 lat. W 1079 roku biskup Stanisław Szczepanowski, oskarżający króla Bolesława Śmiałego o nadużywanie władzy, dołączył do buntu przeciw królowi i został zabity podczas odprawiania nabożeństwa. Postać św. Stanisława jest od wieków otaczana w Polsce szczególną czcią, stąd liczne utwory muzyczne, rzeźby i obrazy upamiętniające Świętego. Teksty psalmów skierowane są również do Jana Pawła II. W "Beatus vir", podobnie jak w poprzednich dziełach Góreckiego, takich jak "Ad Matrem" czy "2. Symfonia 'Kopernikowska'", tekst determinuje charakter muzyki.
Górecki stosuje w utworze monumentalną obsadę wykonawczą: 4-głosowy chór, którego partię opatrzył dopiskiem "molto grande", sugerującym jak najliczniejszy zespół, i bardzo rozbudowaną orkiestrę z poczwórnym zespołem instrumentów dętych oraz "jak najliczniejszymi" smyczkami ("archi - molti strumenti"). Z rozbudowaniem obsady idzie w parze rozbudowanie formy dzieła. Przebieg dźwiękowej narracji determinują proste muzyczne motywy i zredukowane do minimum połączenia harmoniczne. W kodzie utworu kompozytor wprowadza dwa fragmenty o symbolicznym znaczeniu. Jedenastokrotne powtórzenie czteromiarowego ostinata symbolizuje dzień i miesiąc śmierci św. Stanisława (11 kwietnia). Podobnie w innym fragmencie kompozytor zaszyfrował datę wyboru Karola Wojtyły na Papieża (16 października). Charakterystyczne jest, że tylko w tych symbolicznych momentach pojawiają się w obsadzie dzwonki orkiestrowe i dzwony rurowe.
"Beatus vir" został zaplanowany jako pierwszy z kilku utworów, które mają stanowić cykl pod tytułem "Sancti Tui Domine florebunt sicut lilium". Kolejną częścią cyklu inspirowanego życiem Świętych jest "Kantata o Św. Wojciechu 'Salve Sidus Polonorum'" op. 72 na wielki chór mieszany, dwa fortepiany, organy i zespół instrumentów perkusyjnych, ukończona w 2000 roku. "Beatus vir" nie jest jedynym utworem dedykowanym Papieżowi. Kilkanaście lat po jego skomponowaniu powstał utwór "Totus Tuus", napisany z okazji trzeciej pielgrzymki Ojca Świętego do Polski.
Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, luty 2004.