Spacerując po stolicy możemy zachwycać sie jej nowoczesną zabudową. Jednak wiele w tych budynków stanęło na miejscu prawdziwych architektonicznych perełek, które nie mogły same się obronić. Twórcy mapy "Tu było, tu stało" zwracają im głos:
- Pomysł na mapę wziął się z refleksji nad bardzo intensywnymi zmianami, jakie zachodzą w przestrzeni miejskiej Warszawy - mówi Patrycja Jastrzębska ze Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Mazowieckiej „Masław”, autorka mapy. - Jestem mieszkanką Woli, ta dzielnica w ciągu ostatnich kilkunastu lat bardzo zmieniła swoje oblicze, wciąż powstają nowe inwestycje, często kosztem starej zabudowy, historyczna Wola odchodzi do przeszłości. Czasami umyka naszej percepcji cenny, choć zaniedbany budynek, obok którego przechodzimy codziennie, aż pewnego dnia wjeżdża ciężki sprzęt i wtedy z reguły zauważamy wyrwę w przestrzeni miejskiej. Pomysł wziął się też z refleksji nad jakością zachodzących zmian, bo kolejny cenne obiekty odchodzą, a co otrzymujemy w zamian? Zazwyczaj niestety bardzo przeciętną architekturę.
W czwartek w Domu Spotkań z Historią swoją premierę miała już druga edycja mapy. Projekt realizowany jest od 2010 r., wtedy towarzyszył festiwalowi "Warszawa w Budowie", na początku tylko jako internetowa mapa google, gdzie umieszczane były i nadal są kolejne wyburzenia. Dziś to już kolejna papierowa mapka dostępna dla każdego. Pierwszą część mapy wydano w formie drukowanej w 2011 r. Wydanie obu dofinansował stołeczny ratusz. Jednak tworzenie mapy to dla twórców projektu jedynie półśrodek - przede wszystkim chodzi im o ocalenie przed wyburzeniem jak największej liczby budynków.
Międzynarodowy Dworzec Lotniczy, fot. Siemaszko Zbyszko / Narodowe Archiwum Cyfrowe
Profesor Waldemar Baraniewski z Akademii Sztuk Pięknych zwraca uwagę na brak reguł prawnych, które kontrolowałyby naturalny proces zmiany miasta:
"Tracimy czasem podręcznikowe przykłady. Kiedy pawilon warszawskiego Supersamu był wyburzany, w Massachusetts Institute of Technology w USA - jednej z najbardziej prestiżowych uczelni technologicznych na świecie - otwierano wystawę projektów Wacława Zalewskiego, twórcy jego konstrukcji. Ekspozycję promował album z dachem pawilonu na okładce. Amerykanie nie wierzyli, że tę wspaniałą, matematyczną, racjonalną rzeźbę można zniszczyć".
Projekt „Tu było, tu stało” ma na celu dokumentację oraz prezentację interesujących pod względem artystycznym i historycznym obiektów architektonicznych z mapy współczesnej Warszawy, które zostały wyburzone po 1989 r. Twórcy projektu chcą ocalić od zapomnienia takie budynki jak Supersam. Publikacja uwzględnia zarówno obiekty powojenne - np. budynek dawnego terminala na lotnisku Okęcie czy Dom Handlowy "Feniks" na osiedlu Pańska - jak i te starsze, np. Koszary Grodzieńskiego Pułku Huzarów przy Łazienkach Królewskich (wyburzone w 2011 r. w czasie postępowania o wpisanie na listę zabytków) czy Fabrykę Cukrów i Czekolady Franciszek Fuchs i Synowie na Powiślu (obok Wedla najbardziej znana przedwojenna firma cukrownicza; wyburzono ją w 2006 r.).
Koszary Grodzieńskiego Pułku Huzarów, ul. 29 Listopada 5, fot. Adam Maruszak
Polsko-angielska mapa zawiera zdjęcia obiektów wraz z opisami, nazwiskami projektantów, datami powstania, a także wyburzeń. Znajdują się też na niej budynki, które choć nadal istnieją uległy tak znaczącej przebudowie, że utraciły swój pierwotny charakter. I tak choćby wnętrze Dworca Śródmieście, który kiedyś uchodził za dzieło sztuki. Zaprojektowany przez Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka dworcowy budynek, zdobiony ceramicznymi mozaikami Wojciecha Fangora, Jerzego Sołtana i Zbigniewa Ihnatowicza dawno utracił swój blask.
Mapa "Tu było, tu stało" rozdawana jest bezpłatnie między innymi w Domu Spotkań z Historią, w Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Muzeum Powstania Warszawskiego oraz w warszawskich galeriach i kubokawiarniach.
Więcej informacji znajdziecie na: www.maslaw.org.pl
oraz na fanpage'u Tu było, tu stało
Źródło: PAP, rp.pl, www.maslaw.org.pl, BRYLA.PL. Oprac. SW, 29 listopada 2013