Znane małżeństwa architektów
Czy w świecie zdominowanym przez mężczyzn wspólna praca w małżeńskim tandemie sprawia, że kobieta pozostaje w cieniu męża? Czy budynek współprojektowany przez kobietę nosi cechy kobiece? Oto pięć par architektonicznych małżeństw, które miały znaczący wpływ na architekturę XX i XXI wieku.
Barbara i Stanisław Brukalscy
Barbara (1899-1980) i Stanisław (1894-1967) Brukalscy to jedna z najbardziej rozpoznawalnych par awangardowych architektów i projektantów wnętrz okresu międzywojennego oraz powojennego. Znani wielbiciele Le Corbusiera. Jako członkowie grupy modernistów Praesens byli przedstawicielami funkcjonalizmu, czyli wygodnych i tanich mieszkań dla wszystkich.
"Brukalscy byli świadomi, że nowoczesny architekt musi stać się "elementem organizacji społecznej" odpowiedzialnym przed społeczeństwem, a architekturę nowoczesną definiowali jako połączenie klasycyzmu z modernizmem" – pisze Marta Leśniakowska w książce "Architektki".
Ich najbardziej znaną wspólną realizacją są osiedla, zwane koloniami Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu (1928-30, kontynuacja po wojnie w latach 1946-48) oraz dom z pracownią architektoniczną na ul. Niegolewskiego 8 (1927-28), który dziś nazywany jest pierwszą awangardową realizacją w Polsce.
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
Dom ten w 1937 roku otrzymał brązowy medal na Międzynarodowej Wystawie "Sztuka i technika w życiu współczesnym" w Paryżu.
Zofia i Oskar Hansen
Małżeństwo architektów Zofia (1924-2013) i Oskar (1922-2005) Hansenowie wspólnie projektowali pawilony wystawowe, osiedle mieszkaniowe na Rakowcu w Warszawie i Osiedle Słowackiego w Lublinie, jak również ich najbardziej kontrowersyjne dzieło – Przyczółek Grochowski w Warszawie. W każdym ze swoich projektów Hansenowie rozwijali założenia teorii Formy Otwartej. Ich prywatny dom w Szuminie w pełni wyrażał jej manifest, będąc jedną z niewielu budowli tej pary zrealizowanych zgodnie z ich życzeniem i bez ograniczeń narzucanych przez socjalistyczny przemysł budowlany.
"Jej podstawowym założeniem jest przekształcalność architektury, możliwość dostosowywania jej do własnych potrzeb użytkowników. (...) W idealnym świecie forma otwarta pozwalałaby ludziom decydować nie tylko o układzie mieszkań, ale też o ich wysokości, podziale funkcjonalnym czy rozmieszczeniu i wielkości okien na elewacji. Wszystko po to, by umożliwić każdemu "uwicie własnego gniazda"" – pisze Filip Springer w "Gazecie Wyborczej".
Ewa i Stefan Kuryłowicz
Ewa (ur. 1953) i Stefan (1949–2011) Kuryłowicz to właściciele i twórcy jednej z największych współczesnych pracowni architektonicznej – Kuryłowicz & Associates, której działalność szczególnie wpłynęła na pejzaż warszawski.
W stolicy wybudowano co najmniej 50 obiektów zaprojektowanych w ich pracowni – biurowców, obiektów sakralnych, osiedli mieszkaniowych oraz budynków użyteczności publicznej. M.in. są to siedziba Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego, lotnisko w Modlinie i galeria handlowa Plac Unii, która stając w miejscu słynnego Supersamu, wywołała kontrowersje i dużo emocji u mieszkańców stolicy. Kuryłowicze zaprojektowali również Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu i Galerię Warmińską w Olsztynie.
"Prof. Ewa Kuryłowicz jako czynna architektka przez lata pozostawała w cieniu męża, zmarłego tragicznie w czerwcu 2011 roku prof. Stefana Kuryłowicza. (…) Ewa Kuryłowicz, jak często podkreślał jej mąż, jest współautorką większości projektów, wychodzących z pracowni. (…) Mówi się, że wielką stratą dla polskiej architektury jest niezrealizowanie konkursowego projektu Kościoła Barnabitów na warszawskich Stegnach, który Ewa Kuryłowicz zaprojektowała w 1998 roku, proponując szklany, półprzezroczysty świecący prostopadłościan-kontener (w jego miejsce powstała ceglana bezstylowa, historyzująca bryła)" – czytamy na stronie bryla.pl.
Maria i Kazimierz Piechotkowie
Maria (ur. 1920) i Kazimierz (1919–2010) Piechotkowie studiowali architekturę na Politechnice Warszawskiej. Od 1947 roku pracowali zawodowo w tandemie, projektując m.in. zespół osiedli Bielany I–III w Warszawie (1951–1963) – wpisane na listę Dóbr kultury współczesnej, Instytut Doskonalenia Kadr Lekarskich przy ul. Marymonckiej (1958–1965) oraz osiedla na Słodowcu (1963–1964) i w alei Zjednoczenia (1964–1965).
Styl wyświetlania galerii
wyświetl slajdy
Od połowy lat 60. prowadzili badania nad uprzemysłowieniem budownictwa mieszkaniowego, jednak najbardziej znane ich dzieła to prace z historii architektury, zwłaszcza tej związanej z dziedzictwem żydowskim – m.in.: "Bóżnice drewniane" (1957), "Bramy nieba: bóżnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej" (1996) oraz "Bramy nieba: bóżnice murowane" (1999).
Helena i Szymon Syrkusowie
Helena (1900-1982) i Szymon (1893-1964) Syrkusowie współpracowali ze sobą przy projektowaniu i tworzeniu teorii architektonicznej, w której postulowali uprzemysłowienie budownictwa mieszkaniowego. Realizacją ich systemu mieszkań masowych były budynki na osiedlu Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Rakowcu (1934-1938) oraz domy w Łodzi Marysinie i Grudziądzu. Składały się one z powtarzalnych segmentów z sypialniami na antresoli. Ich elewacje wykonano z prefabrykatów i drewna, co dawało atrakcyjny efekt wizualny przy niewielkim koszcie.
Eksperymenty w dziedzinie nowego budownictwa przeprowadzali jednak głównie w prywatnych zleceniach. Przykładami są m.in. dom na bazie konstrukcji stalowej przy ul. Jasiowej w Konstancinie (Skolimowie) z 1930 roku, willa przy ul. Katowickiej 26 w Warszawie (1936), willa w Sosnówce koło Pińska (1937), dom przy ul. Walecznych 12 i dom przy Estońskiej 8 (1938). Konstrukcje z żelazo-betonu wykorzystali z kolei w budynkach mieszkalnych przy Jaworzyńskiej w Warszawie (1936-1937). Projektowane przez nich kamienice czynszowe wyposażone były skromnie, z materiałów seryjnie wytwarzanych, jednak z dużą dbałością o szczegół i estetykę.
Po wojnie pracowali w Biurze Odbudowy Stolicy, wkrótce powracając do tematu uprzemysłowienia architektury mieszkaniowej i opracowując typy mieszkań w wielopiętrowych budynkach z wielkiej płyty. Napotykali przy tym na liczne trudności związane z decyzjami władzy, ograniczeniami ekonomicznymi i materiałowymi oraz słabo rozwiniętą technologią. Ich osiedla na Kole i Pradze w Warszawie wpisano do rejestru zabytków jako jedne z pierwszych przykładów powojennej architektury.
Źródła: sztetl.org.pl, bryla.pl, culture.pl, oprac. AS, 18.02.2017
[{"nid":"5683","uuid":"da15b540-7f7e-4039-a960-27f5d6f47365","type":"article","langcode":"pl","field_event_date":"","title":"Jak by\u0107 autorem - w kinie?","field_introduction":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. Wyj\u0105tki te by\u0142y rzadkie w przesz\u0142o\u015bci, dzi\u015b s\u0105 nieco cz\u0119stsze, ale i dobrych film\u00f3w dzi\u015b mniej ni\u017c to kiedy\u015b bywa\u0142o.","field_summary":"Polskie warto\u015bciowe artystycznie kino i kino autorskie - to niemal synonimy. Niewiele znale\u017a\u0107 mo\u017cna wyj\u0105tk\u00f3w, kt\u00f3re potwierdza\u0142yby t\u0119 regu\u0142\u0119. ","topics_data":"a:2:{i:0;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259606\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:5:\u0022#film\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:11:\u0022\/temat\/film\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}i:1;a:3:{s:3:\u0022tid\u0022;s:5:\u002259644\u0022;s:4:\u0022name\u0022;s:8:\u0022#culture\u0022;s:4:\u0022path\u0022;a:2:{s:5:\u0022alias\u0022;s:14:\u0022\/temat\/culture\u0022;s:8:\u0022langcode\u0022;s:2:\u0022pl\u0022;}}}","field_cover_display":"default","image_title":"","image_alt":"","image_360_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/360_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=dDrSUPHB","image_260_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/260_auto_cover\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=X4Lh2eRO","image_560_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/560_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=J0lQPp1U","image_860_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/860_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=sh3wvsAS","image_1160_auto":"\/sites\/default\/files\/styles\/1160_auto\/public\/field\/image\/machulski_1.jpg?itok=9irS4_Jn","field_video_media":"","field_media_video_file":"","field_media_video_embed":"","field_gallery_pictures":"","field_duration":"","cover_height":"266","cover_width":"470","cover_ratio_percent":"56.5957","path":"pl\/node\/5683","path_node":"\/pl\/node\/5683"}]