W najnowszym tomie Jarosława Marka Rymkiewicza na ścieżkach życia ogrodu mijają się wielcy polskiej poezji: Leopold Staff, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan Lechoń, Jarosław Iwaszkiewicz. W odpryskach zwyczajnej z pozoru codzienności odbija się wszechświat i jego nieuchronne prawa. Dojrzewają próby nazwania i uporządkowania Istnienia. Być może ogrody tych, którzy opadają z sił dziczeją, a być może tylko nabierają innego rodzaju urody? Symboliczny, milanowski ogród już wiele lat temu wdarł się do kanonu polskiej poezji. Zakwitł ponownie.
Muzyczność "Końca lata w zdziczałym ogrodzie", rym i rytm – ścisły budulec oktostychów spinają powszedniość ze sprawami ostatecznymi. Wypielęgnowana ręką wprawnego ogrodnika bujna roślinność ogrodu sąsiadują z samosiejkami, tak jak patos z ironią, tak jak prostota spraw i zdarzeń Rymkiewiczowych wersów z perspektywą metafizyczną. Dwuwersowa strofa i sąsiadujące rymy, czyli liryka w swojej najczystszej, źródłowej postaci, posłużyła za trafną formę dla namysłu nad życiem i zestawem spraw dla poety najważniejszych. Precyzja w słowie, formie i obrazie. Poezja.
"W iluż wcieleniach przychodzi do nas – mówił w laudacji Andrzej Horubała. – Poeta, eseista, prozaik, tłumacz. Erudyta, kodyfikator polskiego neoklasycyzmu, archiwalny szperacz, odtwarzacz mickiewiczowskich detali, rozsupłujący 'Żmuta', pisarz badający, dlaczego 'Aleksander Fredro jest w złym humorze' i o co pyta Juliusz Słowacki. Czasem jawi się jak ktoś bardzo bliski, jeden z nas, śmiesznawy i naiwny nadwiślański inteligent, gdy jako Pan Mareczek w powieści 'Rozmowy polskie latem 1983 roku' razem z nami nad Wigrami przeżywa czas 'Solidarności' i stanu wojennego, a zarazem zanurza się w polskim mitycznym czasie, łącząc z Mickiewiczem i Słowackim, gdy z przyjaciółmi z Instytutu Badań Literackich pyta o sens istnienia i raduje się z bycia Polakiem."
Oprócz tomu poezji Jarosława Marka Rymkiewicza w finałowej piątce nominowanych znalazły się:
Laureatką Nagrody Identitas w dziedzinie historii została Beata Halicka za książkę "Polski Dziki Zachód", wyd. Universitas.
Beata Halicka w sposób barwny i szczegółowy pokazuje polskich i niemieckich wygnańców tzw. Dzikiego Zachodu. Jest to obraz jednocześnie wielowątkowy i zrównoważony, czego w oczywisty sposób brakuje pracom na ten trudny temat sprzed 1989 roku.
Całkowita, wymuszona, przeprowadzona w ogromnej skali, wymiana ludności oraz wzięcie w posiadanie regionów zniszczonych przez wojnę zostały pokazane w wielu wymiarach i z różnych perspektyw. Chaos, przemoc, szaber, rozluźnienie norm społecznych, ale i pionierskość dają obraz wyzwań, przed jakimi stanęli ludzie wygnani ze swoich domów. Wszystko to, jak celnie pokazuje autorka, skomplikowało zetknięcie ekspatriowanych Polaków z pozostającą jeszcze na miejscu częścią Niemców i masami sowieckich żołnierzy. Nad kształtowaniem się nowych społeczności ciążyły tragiczne doświadczenia dwóch okupacji, represyjny system komunistyczny, nowe i dawne konflikty.
Pionierzy na Nadodrzu sami w sobie – jak ciekawie opowiada książka – byli bardzo urozmaiconą społecznością, od Wielkopolan i Polaków z centrum kraju po Kresowian z przepastnego, zróżnicowanego pasa ziem, od Dźwiny po Dniestr. A przecież byli jeszcze autochtoni, a także Żydzi, Ukraińcy, Białorusini, Romowie, Grecy, repatrianci z Europy Zachodniej i Południowej oraz późni wysiedleńcy z ZSRR.
"Ta książka pokazuje jak daleko historycy odeszli od hermetycznych narracji, wypędzonych w Niemczech i czystej pionierskości w Polsce – podkreślił Tomasz Kaźmierowski, założyciel Nagrody Identitas. – Autorka, utrzymując spokojny dystans i szeroką perspektywę opowiada historię upadku dawnego i powstania nowego krajobrazu kulturowego na pograniczu. Otrzymujemy dobrze narysowany obraz ludzi – między pożegnaniem a nowym życiem."
Oprócz pracy Beaty Halickiej w finałowej piątce nominowanych znalazły się książki:
- "Grabież ołtarza Wita Stwosza" Stanisława Waltosia, wyd. Wolters Kluwer
- "Kazimierz Bartel (1882–1941). Uczony w świecie polityki" Sławomira Kalbarczyka, wyd. IPN
- "Kobiety z marmuru" Natalii Jarskiej, wyd. IPN
- "Ostatni tabor" Jolanty Drużyńskiej, wyd. Rebis