Saz Ü Söz – Wojciech Bobowski, diğer adıyla Ali Ufki’ye (17. yy) ithaf edilen Sarayda bir Polonyalı projesi, bu yıl düzenlenen program kapsamında anlamlı bir başlangıç yapacak. Projenin yaratıcıları, Capella Cracoviensis ve Pera Ensemble toplulukları tarafından yapılacak sunumlar arasında, Doğu ve Batı geleneklerini birleştirme özelliğiyle sinkretik bir çalışma olan Ufki’nin Mezmurları yer alıyor. {oh!} Orkiestra Historyczna müzisyenleri de aynı zamanda performansa eşlik edecek.
Konser repertuarının tamamı, 17. yüzyıl başlarından itibaren Polonya müziği (çoğunlukla Venedik tarzındaki Mikołaj Zieleński, Marcin Mielczewski, Adam Jarzębski ve bir de 16. yüzyıl sonlarından Mikołaj Gomółka’ya ait bir mezmur); Osmanlı müziği (Ali Ufki’ye ait Saz ü söz’den); ve Ufki’ye ait Davut’un Mezmurları’ndan oluşuyor.
Konserler, 10 Ekim, 2014 tarihinde, saat 20:00'de İstanbul’da Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda ve 11 Ekim, saat 20:00'de Ankara'da MEB Şura Salonu'nda gerçekleştirilecek.
Projenin ithaf edildiği Ali Ufki (doğum ismiyle Wojciech Bobowski, Polonya Małopolska bölgesi, 1610), 17. yüzyılda birçok yeteneğiyle öne çıkan bir sanatçıydı. Tatarlar tarafından İstanbul’daki saraya köle olarak satıldıktan sonra burada geçirdiği 20 yıl süresince müzisyen, besteci, ressam ve çok dilli çevirmen olarak parlak bir kariyer yaptı. Bu süre boyunca enstrüman çalmanın yanı sıra, Batı notalarıyla Türk müziği yazan ilk isim oldu. Bobowski, Türkçe de öğrendi ve İslam’a geçtikten sonra diplomatik tercümanlık yapmaya başladı. Avrupalı büyükelçilerle yaptığı görüşmeler, önemli eserler vermesine de ortam hazırladı. Bunların arasında: Türk Sarayının bir Tasviri, bir Türkçe gramer kitabı, Latince yazılı bir İslam tanıtımı, Kutsal Kitap ve İngilizce bir dua kitabının Türkçe çevirisi yer alıyor.
Bobowski, Polonya’da çok-kültürlü (Polonyalılar, Ukraynalılar, Litvanyalılar, Müslüman Tatarlar, Yahudiler, Almanlar, İtalyanlar, Ermeniler ile birlikte olası tüm Hristiyan dinlerin çeşitliliği yanı sıra, Yahudilik ve İslam çevrelerinde) geçen çocukluğu sayesinde Türk yaşam tarzına adapte olabilmek için benzersiz bir açıklık ve yetenek gösterdi. Dolayısıyla ona, “Ufuk” anlamına gelen Ufkî ismi verildi.
Çalışmaları arasında Davut’un Mezmurları’nın Türkçe çevirileri (sadece ilk 14) de yer alıyor. Mezmurlar, Ali Ufki Bey’i yakından ilgilendiren iki din olan Hristiyanlık ve İslamiyet’te kutsal kabul edilen metinlerdendir. Bestecinin iki dünyayı birbirine bağlayacak noktalar bulma amacı, bu çalışmalarında net şekilde görülüyor. Ali Ufki Bey, Zebur’u Türkçeleştirip Goudimel’in Kalvinci ilahi kitabından aldığı basit dört sesli ezgilerle birleştirmiştir (Kalvinci ilahi söyleme şekli en kolay, en temel çok seslilik biçimi idi). Mezmurlar’ın Türk tarzında, Türkçe olarak ve Batılı tarzında, Fransızca olarak icrası, kültürler arasında anlaşma yollarının sanat sayesinde (sanat dinî de olsa) ve fırtınalı 17. yüzyılda bile bulunabildiğini vurgulaması açısından önemlidir.
İstanbul’da gerçekleşecek konser öncesi düzenlenecek sohbette, Bobowski, dönemin Polonya kültürü, Osmanlı İmparatorluğu ve Polonya Krallığı ilişkileri hakkında konuşulacak.
Program
17. yüzyıldan Türk ve Polonya müzikleri
Pera Topluluğu & Capella Cracoviensis
10 Ekim 2014, 20:00, Cemal Reşit Rey Konser Salonu, İstanbul
11 Ekim, 2014, 20:00, MEB Şura Salonu, Ankara
The Capella Cracoviensis Korosu, teknik uzmanlığı kadar Gesualdo’nun abartılı madrigallerinden 20. Yüzyılın avangart bestelerine uzanan repertuar çeşitliliği bulunan bir vokal topluluğu. Aralarında Brühl’deki Haydn Festivali, Leipzig’deki Bachfest, Schwetzinger Festivali, Halle’deki Händel Festivali’nin bulunduğu pek çok Avrupa festivalinde sahne alan grup, Viyana, Versay, Brüksel, Ghent, Lviv ve Kiev’deki konser salonlarında da düzenli bir şekilde konserler veriyor. Jan Tomasz Adamus’un yönetimindeki grup bünyesinde; soprano, alto, tenor, bas vokallerin yanı sıra trambon, keman, violino, viola da gamba, viyolonsel, klavsen gibi farklı enstrümanları barındırıyor.
Jolanta Kowalska – soprano
Łukasz Dulewicz – alto
Szczepan Kosior – tenor
Jacek Ozimkowski – bass
Martyna Pastuszka – keman ({oh!} orkiestra historyczna, Katowice)
Adam Pastuszka – keman ({oh!} orkiestra historyczna, Katowice)
cornetto ve üçlü trombon (Ensemble Oltremontano)
Bartosz Kokosza – çello
Justyna Krusz – viola da gamba
Marcin Świątkiewicz – harpsikord, şef
Christoph Sommer – kopuz
Eleştirmenler tarafından “aromaların zekice bir karışımı, ses peyzajının verimli ve bereketli dokunması” (Mitteldeutsche Zeitung) olarak methedilen Pera Ensemble, adını, İstanbul‘da son 2000 yıldır sayısız kültürün ve dinin potası olagelen bir semtten aldı. Pera, 2005 yılında, ikisi de İstanbul yerlisi ve Ensemble Sarband’ın kurucu üyeleri olan müzisyenler Mehmet Cemal Yeşilçay ve İhsan Özer tarafından kuruldu. Dünyayı Hesperion XXI, Concerto Köln, Emre Ensemble ve Ferahfeza Ensemble gibi topluluklarla işbirliği yaparak dolaştılar ve isimlerini, Händel Festspiele Halle, Schleswig Holstein Müzik Festivali, Festtage Alter Musik Innsbruck, Rheingau Müzik Festivali, Berlin Filarmoni, Köln Filarmoni, Dortmund Konser Salonu, İstanbul CRR Konser Salonu ve digger pek çok ünlü konser salonu ve uluslararası festivalde duyurdular.
Mehmet Yesilcay – ud (Almanya, Münih)
Ihsan Özer – kanun (İstanbul)
Hasan Esen – kemençe (İstanbul)
Volkan Yilmaz – ney (İstanbul)
Salih Sirmacekic – perküsyon (İstanbul)
Sehvar Besiroglu – çeng (İstanbul)
Ozan Pars – perküsyon (İzmir)
Aziz Hardal – vokal (İstanbul)
Enes Ergur – vokal (İstanbul)
Furkan Bicer – vokal (İstanbul)
Bora Uymaz – vokal (İzmir)
Etkinlik, Polonya-Türkiye diplomatik ilişkilerinin 600. yıl dönümü kutlamaları kapsamındaki kültür programı çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.
Çeviren ve düzenleyen: Didem Bilgin