Roman Polański, "Sudaki Bıçak "/ "Nóz w wodzie"/"Knife in the Water", filminden bir kare, fotoğraf: Pera Müzesi basın materyalleri
Polonya-Türkiye diplomatik ilişkilerinin 600. yıldönümünde Pera Film, Polonya Cumhuriyeti ve İstanbul Başkonsolosluğu işbirliğiyle düzenlenen program ile Polonya Film Okulu’na şekil veren Andrzej Wajda, Andrzej Munk, Jerzy Kawalerowicz and Wojciech Has’ın ilk filmlerini çıkarmalarıyla sinema tarihi açısından bir dönüm noktası olan 1955 ve 1965 yılları arasında Polonya sinemasına ışık tutuyor.
Polonya Film Okulu
Var olan konuları ve estetiği ele almanın yanı sıra ideolojiyle ulusal konuların deneysel bir görsel biçemle birleştiği ve kendine özgü formlar da bulan Polonya Film Okulu, böylece tutarlı bir birlik, “auteur” sinemasına uygun bir anlatım biçimi yarattı.
Özellikle Komünist rejim ideolojik baskısını yumuşadığı 1956-1981 yılları arasında, Polonya film endüstrisi, yönetimin propagandaya yönelik taleplerini büyük oranda duymazdan gelmeyi ve halkın yanında durmayı başardı. Polonya sinema tarihindeki en önemli iki sanatsal akımın ortaya çıkışı da bu dönemde oldu – 1956-1961 arasının “Polonya Film Okulu” ve 1975-1981 arasının “Ahlaki Kaygı Sineması”.
“Polonya Film Okulu” terimi ilk kez 1954’te film eleştirmeni Aleksander Jackiewicz tarafından kullanıldı; Jackiewicz, “Polonya sanatının büyük geleneğine layık bir Polonya film okulu”nun ortaya çıkacağını umduğunu söylüyordu. Polonya Film Okulu, İtalyan yeni gerçekçi yönetmenlerinden derin bir biçimde etkilenmiş, resmi niteliği olmayan bir grup Polonyalı film yönetmeni ve senaryo yazarı için kullanılan bir terim. Akım, Polonya’daki liberal değişimlerden yararlanarak Polonya tarihinin II. Dünya Savaşı ve Nazi işgali dönemindeki zorluklarını ele aldı. En önemli konuları arasında eski “Vatan Ordusu” askerleri kuşağı ve savaş sonrası dönemde, Nazi toplama kampları ve Varşova Ayaklanması gibi ulusal trajediler yer alıyordu. Yaşanan siyasal değişimler, grubun yakın dönem Polonya tarihi hakkında daha açık konuşmasına olanak sağladı.
4 Usta 7 Film
Program dahilinde gösterilecek filmler:
Kanal / Canal
Yönetmen : Andrzej Wajda
Oyuncular : Teresa Izewska, Tadeusz Janczar, Wienczyslaw Glinski,Tadeusz Gwiazdowski, Stanislaw Mikulski
1944’te Alman Nazilere karşı gerçekleştirilen Varşova Ayaklanması’nın son günlerini unutulmaz bir canlılıkta anlatan Kanal, 1957 Cannes Film Festivali’nde jüri özel ödülünü paylaştı (Yedinci Mühür’le) ve Wajda’yı uluslararası alanda yeni ve önemli bir sinema yeteneği konumuna getirdi.
Küller ve Elmaslar / Ashes and Diamonds
Yönetmen: Andrzej Wajda
Oyuncular: Zbigniew Cybulski, Ewa Krzyzewska, Waclaw Zastrzezynski,Adam Pawlikowski, Bogumił Kobiela
Film, Wajda’nın savaş üçlemesinin olağandışı son bölümünü oluşturan, kuşkuya yer bırakmayacak bir başyapıt ve savaş sonrası Avrupa sinemasının gerçek bir kilometre taşı. Jerzy Andrzejewski’nin romanından uyarlanan film, savaşın son, barışın da ilk gününde geçiyor.
Gece Treni / Night Train
Yönetmen: Jerzy Kawalerowicz
Oyuncular: Lucyna Winnicka, Leon Niemczyk, Teresa Szmigielówna, Zbigniew Cybulski, Helena Dabrowska
Jerzy ve Marta adında iki yabancıya, Baltık Denizi kıyısına giden bir gece treninde, aynı yataklı kompartımanın bileti kesildiği ortaya çıkıyor. Trende aynı zamanda Marta’nın reddettiği ama yakasını kurtaramadığı sevgilisi de var. Polisler, firari bir katili aramak için trene bindiğinde söylentiler havada uçuşmaya başlıyor ve suçlu olarak baş karakterlerden biri gösteriliyor.
Meleklerin Rahibesi Joan / Mother Joan of the Angels
Yönetmen: Jerzy Kawalerowicz
Oyuncular: Lucyna Winnicka, Mieczyslaw Voit, Anna Ciepielewska
Manastırın şeytan çarpmış baş rahibesi Joan rolünde Lucyna Winnicka’nın ve sorunlu rahip Jozef Suryn rolünde Mieczslaw Voit’in olağanüstü performanslar sergilediği bu Kawalrowicz başyapıtı; inanç, baskı, fanatiklik ve cinsellik hakkında derinden rahatsız edici bir arayış niteliğinde.
Masum Büyücüler / Innocent Sorcerers
Yönetmen : Andrzej Wajda
Oyuncular : Tadeusz Lomnicki, Krystyna Stypulkowska, Wanda Koczeska
Jerzy Andrzejewski’nin (Küller ve Elmaslar) senaryosundan yola çıkan ve çok genç bir Jerzy Skolimowski’ye (filmde bir boksörü canlandırıyor) yer veren filmde Wajda, yirmili yaşlarını süren bir grup Varşovalının tadını çıkardığı; motosikletler, kolay flörtler ve cazdan oluşan yumuşak bir bohem hayatını anlatıyor.
Sudaki Bıçak / Knife in the Water
Yönetmen: Roman Polanski
Oyuncular: Leon Niemczyk, Jolanta Umecka, Zygmunt Malanowicz
Roman Polanski’nin ilk uzun metrajlı filmi, hala pek çok eleştirmen tarafından en iyi yapıtları arasında sayılan müthiş bir psikolojik gerilim. Bu çarpıcı ilk film sayesinde Polanski dünya çapında üne kavuştu, Time dergisine kapak oldu ve ilk Oscar adaylığını kazandı.
Zaragoza’da Bulunmuş El Yazması / The Saragossa Manuscript
Yönetmen: Wojciech Has
Oyuncular: Zbigniew Cybulski, Iga Cembrzyńska, Elżbieta Czyżewska, Gustaw Holoubek
Has’ın psikedelik epik filminin yakın zamanda baştan sona yenilenmiş hali. Wojciech Has’ın, Jan Potocki’nin başyapıtından uyarladığı Zaragoza’da Bulunmuş El Yazması, 1960’ların en önemli kült filmlerinden biri. Filmin hayranları arasında Luis Bunuel ve David Lynch gibi yönetmenlerin yanı sıra Grateful Dead’den müzisyen Jerry Garcia da var. Çizgi-roman sanatçısı Neil Gaiman’ın “labirent içinde labirent” olarak tanımladığı anlatım biçimi, hikaye içinde hikaye içeriyor ve insan doğasını şaşırtıcı bir biçimde araştırırken hem korkutucu, hem komik olabiliyor.
Tüm filmler Türkçe altyazılı olarak gösteriliyor.
Kaynak: Pera Basın Materyalleri
Yazan: Didem Bilgin