Savaş sonrası çocuk kitapları kapak ve sayfaları, fotoğraf: Culture.pl
Kim, içerisinde yazıdan çok resim olan bir kitabın cazibesine kapılmaz ki? Çocuk kitapları, hala büyük ressamların ve detay tutkunu yazarların en anlamlı çalışma alanlarında biri olmaya devam ediyor. Bir çocuk kitabı, eğitici bir hikaye anlatmanın her zaman en harika yolu olmuştur. Polonya geçmişinde de ebeveynlerin ve çocukların tercihi olmuş belli başlı kitaplar, hikayelerinin yanı sıra resimleriyle de hala öne çıkmaya devam ediyor. Popülerliğini koruyan bu kitaplarda hikayelere çizimleriyle hayat vermiş isimler arasında özellikle üç kişi sık sık karşımıza çıkıyor: Henryk Tomaszewski, Bohdan Butenko ve Janusz Stanny.
Bohdan Butenko:
Julian Tuwim - Mister Maluśkiewicz and the Whale / Bay Maluśkiewicz ve Balina
Julian Tuwim, "Mister Maluśkiewicz and the Whale" / "Pan Maluśkiewicz i wieloryb", illüstrasyonlar: Bohdan Butenko
Dev deniz yaratığıyla karşılaşmak için bir ceviz kabuğu içerisinde seyahat eden ufak tefek bir adamın hikayesi.
Butenko, Polonya’nın çocuk kitabı sanatında vaz geçilmez hale gelen mizahi sanatsal yaklaşımı ve öncü tarzıyla rakipsizdi. Otoriteler, onun çalışmaları hakkında “onun dahil olduğu projelerde kitaplar, cilt tekniğinden, tipografisine, çizimlerden fotoğraflara kadar sanatsal anlatımı olan bir objeye dönüşüyor” yorumunu yapıyor.
Kitap ilk olarak 1956 yılında yayımlandı; tekrar yayımlanma yılı ise 2009.
Wiktor Woroszylski - You Can Be an Indian Too / Sen de bir Yerli Olabilirsin
Witkor Woroszylski, "You Can Be an Indian Too" / "I ty zostaniesz Indianinem", illüstrasyonlar: Bohdan Butenko
Kafasına bir tüy takıp eline bu kitabı alan her çocuk kendini sınırsız bir maceranın kahramanı gibi hissedebilir. Hikayenin baş kahramanı Mirek, kendisine Amerika’da yaşayan amcası olduğunu söyleyen bir adamın, ardında bıraktığı gizemli bir savaş baltası aracılığıyla yepyeni bir dünyanın içine dalıyor. Yukarıdaki resimler kayıp baltayı arayan Bay Kubiak’ı gösteriyor.
Krystyna Boglar - Klementyna Likes the Colour Red / Klementyna Kırmızı Rengi Sever
Krystyna Boglar "Klementyna Likes the Colour Red" / "Klementyna lubi kolor czerwony", illüstrasyonlar: Bohdan Butenko
Ormanda kaybolmuş birini bulmak için, evdekilere hissettirmeden gece evden çıkmanın sırlarını ifşa eden kitap, tüm resimleri tamamen kırmızı ile çizilmiş bir macera-dedektiflik hikayesi sunuyor.
Boglar – Butenko ikilisinin hayal gücünün tek ürünü Klementyna’nın tuhaflıkları değil. İkili bu kitabın ardından aç gözlü bir su aygırı ve sağduyulu bir köpeğin maceralarının anlatıldığı Gucio ve Cezar adlı bir çizgi romanda da bir araya geldi.
Krystyna Boglar "Klementyna Likes the Colour Red" / "Klementyna lubi kolor czerwony", illüstrasyonlar: Bohdan Butenko
Henryk Tomaszewski:
Wiktor Woroszylski - Gabryś, not Capricious / Kapris değil Gabryś
Wiktor Woroszylski, "Gabryś nie kapryś", illüstrasyonlar: Henryk Tomaszewski
Kitapta oyuncak bir araba almayı beklerken hediye edilen kitap karşısında hayal kırıklığı yaşayan bir çocuk karakterin hikayesi anlatılıyor.
Wiktor Woroszylski, "Gabryś nie kapryś", illüstrasyonlar: Henryk Tomaszewski
Ünlü afiş sanatçısı Henryk Tomaszewski’nin üzerinde çalıştığı sadece bir kaç çocuk kitabı bulunuyor. Bu da kitabı ender bulunan eserler arasına sokuyor. Eserin son yayımcısı kitapla ilgili şunu söylüyor: “sadece kaprisli küçük çocuklar için değil, aynı zamanda edebi ve estetik olarak seçici yetişkinler için de özel bir çalışma”. Gabryś, not Capricious, 2013 yılında yeniden basıldı.
Janusz Stanny:
Janusz Stanny - About a Painter with Brick-Red Hair / Tuğla Kırmızısı saçlı bir Ressam Hakkında
"O malarzu rudym jak cegła", yazım ve illüstrasyon: Janusz Stanny
50 yıl öncesinden gelen, sadelik ve açıklığın net olarak anlatıldığı çizgiler. İngilizce çevirisinde anlam kaybı olan kitabın orijinal adı O malarzu rudym jak cegła. Eserin hem yazarı hem de illüstratörü olan Janusz Stanny’nin keskin ve gergin çizgilerinde, Polonya afiş ekolünün öncüsü ve aynı zamanda kendisinin de öğretmeni olan Henryk Tomaszewski’nin etkisi bulunuyor.
Antoni Marianowicz - Once Upon a Time Four Wise Men / Bir Zamanlar Dört Bilge Adam
Antoni Marianowicz "Once Upon a Time Four Wise Men" / "Raz czterej mędrcy", illüstrasyonlar: Janusz Stanny
Aynı zamanda bir çevirmen olan Marianowicz, herhangi bir şeyde anlam bulma teşebbüsleriyle alay etme konusunda oldukça yetenekli. Belki de bu nedenle, anlamsızlığın babası Edward Lear’ın şiirlerini ve Alice Harikalar Diyarında hikayesini Lehçe’ye çevirmeyi kendisine vazife edindi. Bu resim Janusz’un, Marianowicz’in Once Upon a Time Four Wise Men / Raz czterej mędrcy koleksiyonundaki Strange Man / Dziwny Pan adlı şiiri için yaptığı illüstrasyon. Şiirde sırtında iki bas çantası ve bir elinde ringa balığıyla betimlenen Strange Man’in anormalliği Januzs’un jest çizgileri, biçim ve renk kullanımlarıyla resme aktarılıyor.
Kitap 2011 yılında yeniden yayımlandı.
Jan Marcin Szancer:
Jan Brzechwa - Brzechwa Dzieciom
Polonya illüstrasyon ekolünün en tanınmış isimlerinden bir diğeri olan doygun suluboya ustası, eski, bozulmamış illüstrasyonlarında gerçekçilik ile hayal gücünü harmanlıyor. Zeki orman sakinleri Szancer’in fırça darbeleriyle hareket kazandığında, huzur ve keyif dolu orman hayatı, teatral bir manzaraya dönüşüyor. Jan Marcin Szancer'in eski stil çizimlerinin zarafeti, sanatçının ilk çıkışını yaptığı savaş öncesi dönemin tipik tarzını yansıtıyor. Sanatçının 240’dan fazla kitabın illüstrasyonlarında imzası bulunuyor.
Mieczysław Piotrowski - Bunny Grey Ears / Gri Kulaklı Tavşan
"Bunny Grey Ears" / "Zajączek szare uszko", yazım ve illüstrasyon: Mieczysław Piotrowski.
Kalın, mat çizgiler, yumuşak renkler ve kıvrımlı şekiller, küçük gri kulakların zalim avcılardan kaçmasına yardım ediyor. 1976’da hazırlanan kitabın illüstratörü ve yazarı Mieczysław Piotrowski.
"Bunny Grey Ears" / "Zajączek szare uszko", yazım ve illüstrasyon: Mieczysław Piotrowski.
Zbigniew Rychlicki:
Ludwik Jerzy Kern - The Smart Pillow / Akıllı Yastık
Ludwik Jerzy Kern, "The Smart Pillow" / "Mądra poduszka", illüstrasyonlar: Zbigniew Rychlicki, fotoğraf: www.jarmila09.wordpress.com
Çocuk kitapları yazarı Ludwik Jerzy Kern’in bu kitabı, onun toplama çocuk şiirlerinden oluşuyor. Rychlicki’nin seri fırça dokunuşları illüstrasyonlara ses ve hareket kazandırıyor.
Mikołaj Gliński tarafından Culture.pl için hazırlanan makaleye dayanmaktadır.
Çeviren ve düzenleyen: Didem Bilgin