Głównym elementem wystawy macedońskich artystów i kuratorów - Yane Calovskiego i Hristiny Ivanoskiej - jest najnowszy projekt zatytułowany Oskar Hansen's Museum of Contemporary Art. Opiera się on na zaprezentowaniu hipotetycznego programu "zaginionego muzeum", jakim był projekt
Oskara Hansena dla Skopie.
Projekt Oskara Hansena;
fotografia pochodzi z książki Oskara Hansena "Zobaczyc świat"; archiwum Fundacji Galerii Foksal w Warszawie
Muzeum Sztuki Nowoczesnej, do realizacji którego przystąpiono po trzęsieniu ziemi 26 lipca 1963 roku, miało stanowić znak postępu i "nieśmiertelności" miasta. Do konkursu na gmach instytucji (zorganizowanego w imię solidarności przez rząd polski) zostali zaproszeni wyłącznie architekci z krajów Bloku Wschodniego.
Propozycja Oskara Hansena dla Skopie miała nietypowe założenia - parasolowate platformy byłyby składane i zanurzane pod ziemią. Architekt pisał:
"Sztuka w swoim rozwoju jest nieprzewidywalna. Założyliśmy, że zadaniem współczesnej galerii powinno być wychodzenie naprzeciw temu nieznanemu w sztuce. Nie tylko jej eksponowanie, ale ośmielanie i prowokowanie jej narodzin."
"Widok na Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Skopje";
archiwum Kroniki
Ostatecznie jednak zdecydowano się na realizację trójki innych polskich architektów: Kłyżewskiego, Mokrzyńskiego i Wierzbickiego.
Poprzez przygotowanie przez Calovskiego i Ivanoską dokumentacji hipotetycznego programu muzeum Hansena, projekt stanowi refleksję na temat "muzealizacji" sztuki oraz budowania równoległych narracji historycznych. Co stałoby się gdyby utopijna propozycja została zaakceptowana? Jakie strategie kuratorskie zostałyby wymuszone przez "składane" muzeum? Czy jesteśmy w stanie przewidzieć reakcje twórców na idealistyczne parasole-platformy mające inspirować sztukę, a nie służyć jej przechowywaniu? Projekt Calovskiego i Ivanoskiej fantazjują na temat alternatywnej historii sztuki konstruowanej na podstawie takiej wiedzy o losach awangardy w Europie Środkowo-Wschodniej, jaką dziś dysponujemy.
Oprócz projektu poświęconego nieistniejącemu muzeum Hansena, Calovsky i Ivanoska zaprezentują niektóre wcześniejsze projekty, m.in. projekt Spiral Trip (2000-2003) będący zapisem podróży po Macedonii w postaci rysunków, filmów i obiektów. Artyści odbyli spiralną podróż po kraju, w chwilę po tym, jak uzyskał on niepodległość, podążając kształtem "Spiral Jetty" z jeziora Salt Lake w Utah - słynnej realizacji Roberta Smithsona z 1970 roku.
Hristina Ivanoska (ur. 1974, Skopie) tworzy obiekty, instalacje, akcje o charakterze społecznym. Jej prace prezentowane były w Szwajcarii, Austrii, Grecji, Finlandii, USA, na Litwie oraz Serbii i Czarnogórze. Najnowsza praca Ivanoskiej, zatytułowana Naming of the Bridge: Rosa Plaveva and Nakie Bajram została pokazana w Londynie, w ramach projektu "School of Social Sciences and City University". Od roku 2002 Ivanoska jest założycielem i doradcą programowym press to exit project space. Mieszka i pracuje w Skopie.
Yane Calovski (ur. 1973, Skopie) tworzy projekty o charakterze kontekstualnym, kooperacyjnym, często odwołując się do roli rysunku jako współczesnego medium artystycznego. Prezentował swoje prace m.in. w The Drawing Center w Nowym Jorku, Muzeum Sztuki w Filadelfii; Centrum Sztuki Współczesnej w Kitakyuhsu (Japonia), podczas Manifesta 3 (Ljubljana, 2000), w Muzeum Sztuki Współczesnej w Skopje. Studiował rzeźbę i architekturę na Pennsylvania Academy of the Fine Arts i Jan van Eyck Academie w Holandii. Calovski założył i obecnie kieruje "press to exit project space" w Skopie. Jest też wydawcą i redaktorem naczelnym magazynu artystycznego "D (is for drawing)". Mieszka i pracuje w Skopie.
Kronika
Rynek 26, Bytom
tel./fax. (+48 32) 281 81 33