Siedmioro fotografów różnych narodowości, w tym pięcioro z Polski, pojechało na Białoruś. Chcieli zobaczyć, co kryje się pod hasłem "ostatnia dyktatura w Europie". Tak powstała najnowsza książka kolektywu fotograficznego Sputnik Photos "Stand By".
Materiały do książki powstawały dwa lata. Fotografowie chcieli pokazać codzienne życie, odległe od polityki i nieobecne w relacjach medialnych o reżimie Łukaszenki nadawanych na całym świecie.
Uchwycić ową zwyczajność nie było łatwo. Jak pisze Victor Martinovich w opublikowanym w "Stand By" eseju "A Country of Borders", na Białorusi "na każdym kroku stykasz się z przykładami podwójnego systemu, są dwa związki literatów, między 1996 a 1999 były nawet dwa parlamenty, życie jest ciężkie, ale jednocześnie gdy przyjeżdżasz do Mińska, wszystko jest czyste i zadbane".
Fotografowie przedzierali się przez tę podwójność, próbowali ją zrozumieć. Dotknęli rozmaitych tematów: od Puszczy Białowieskiej do biur matrymonialnych, od weteranek Wielkiej Wojny Ojczyźnianej po młodzież zafascynowaną modą.
Jan Brykczyński w cyklu "Primary Forest / Puszcza", za który w połowie maja otrzymał I nagrodę Grand Press Photo 2012 w kategorii "Przyroda", przygląda się Puszczy Białowieskiej, a dokładniej jej odbiciom - zrobionym ręką człowieka wyobrażeniom natury.
- Fotografuję sposób, w jaki Puszcza wpływa na wnętrza domów prywatnych i instytucji w miejscowościach położonych w bezpośredniej bliskości lasu - mówi Brykczyński. - Pokazuję również współczesne wnętrza białoruskiej prowincji, w których funkcjonują elementy pochodzące z Puszczy, a także jej przedstawienia czy imitacje.
Zobacz fotografie z cyklu "Puszcza"...
Justyna Mielnikiewicz (Polka na stałe mieszkająca w Gruzji) w "City of Women / Mieście kobiet" sportretowała kobiety czekające na zagranicznego męża. Projekt opowiada o właścicielce białoruskiej agencji matrymonialnej dla obcokrajowców i jej klientach.
Cykle oparte na serii portretów zrealizowali Adam Pańczuk i Agnieszka Rayss. "I_am_in_vogue@Belarus.by" Pańczuka to wizerunki młodych Białorusinów upozowane na wzór katalogu modowego.
- Do przyjrzenia się młodym ludziom skłoniły mnie słowa 25-letniego Siergieja, że "odzież dla Białorusinów to drugie ja" - opowiada fotograf.
Rayss wykonała serię portretów weteranek Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, inspirowaną książką białoruskiej reporterki Swietłany Aleksijewicz "Wojna nie ma w sobie nic z kobiety". Fotografie Rafała Milacha dotyczą natomiast oficjalnej propagandy, według której "wszystko jest w porządku, przyroda wspaniała, ludziom żyje się dobrze, kryzysu nie ma". Cykl "Winners / Zwycięzcy" pokazuje m.in. ściany domów przypominające abstrakcyjne obrazy Marka Rothko, na których różnobarwne prostokąty farby zakrywają "niesłuszne" napisy.
Dwa z siedmiu projektów składających się na "Stand By" przygotowali fotografowie zagraniczni. "Homeland" Słowenki Mancy Juvan opowiada o białoruskiej społeczności mieszkającej w Nowym Yorku, "Żegnaj Ojczyzno!" Białorusina Andreia Liankevicha analizuje stałą obecność tematu II wojny światowej w życiu rodaków.
Książka pokazuje jednocześnie dwa punkty widzenia - z wewnątrz i z zewnątrz. Dlatego nosi dwa tytuły. Angielskie "Stand By" oznacza zarazem powstrzymywanie aktywności i nawoływanie do działania: "Powstań Białorusi!" (BY jest międzynarodowym skrótem Białorusi). "За Беларусь" - "Za Białoruś" - to hasło często powielane na propagandowych billboardach. Na okładce oba tytuły nakładają się na siebie tworząc nieczytelny znak.
Album "Stand By" jest kolejnym przedsięwzięciem Sputnik Photos - międzynarodowego kolektywu utworzonego przez fotoreporterów z Europy Środkowo-Wschodniej. Należy do niego duża grupa fotografów z Polski: Jan Brykczyński, Michał Łuczak, Justyna Mielnikiewicz, Rafał Milach, Adam Pańczuk, Agnieszka Rayss. Sputnik Photos bada i dokumentuje życie codzienne w różnych miejscach Europy. Wcześniej zrzeszeni w kolektywie fotografowie opublikowali m.in. album "IS (not)" relacjonujący ich podróże po Islandii. Są także autorami projektu "U" o współczesnej Ukrainie (zdjęcia z tego cyklu można oglądać od 1 czerwca do 11 sierpnia 2012 w Gdańskiej Galerii Fotografii).
Książka, wydana w angielsko-białoruskiej wersji językowej, miała swoją premierę w maju podczas Fotofestiwalu w Łodzi. Wystawa fotografii zamieszczonych w "Stand By" na Białorusi jest planowana na jesień 2012.
Więcej informacji na stronach: www.sputnikphotos.com, www.facebook.com/sputnikphotos, sputnikinbelarus.blogspot.com.
• "Stand By / За Беларусь"
Fotografowie: Jan Brykczyński, Andrei Liankevich, Manca Juvan, Justyna Mielnikiewicz, Rafał Milach, Adam Pańczuk, Agnieszka Rayss.
Tekst "A Country of Borders": Victor Martinovich.
Kurator: Andrzej Kramarz.
Koncepcja książki i projekt graficzny: Ania Nałęcka / Tapir Book Design
Wydawnictwo: Sputnik Photos, Warszawa 2012
Format 171 x 216 mm, 160 stron, oprawa twarda
Nakład: 1000 egzemplarzy (w tym 50 sztuk edycja limitowana, sygnowana)
Oprac. PK na podstawie materiałów prasowych