Kazimierz Zgórecki, fasada polskiego sklepu, fotografia, lata 30. XX wieku, © Musée national de l'histoire et des cultures de l'immigration
"Polonia. Des Polonais en France depuis 1830 / Polonia. Polacy we Francji od 1830 roku" to pierwsza wielka wystawa poświęcona dziejom emigracji polskiej we Francji. Pokazuje udział emigrantów w życiu ekonomicznym, politycznym, intelektualnym i artystycznym nowej ojczyzny.
Ekspozycja przywołuje kluczowe miejsca związane z obecnością Polaków we Francji - Wyspę św. Ludwika w Paryżu, zagłębie górnicze w regionie Nord-Pas-de-Calais, ośrodki przemysłu stalowego w Lotaryngii, rolnicze obszary we wschodniej i centralnej Francji. Na tym tle prezentowani są ludzie, którzy tworzyli historię polskiej emigracji - zarówno ci sławni, jak i anonimowi, żołnierze i politycy, społecznicy i bojownicy, naukowcy i artyści.
Francja zawsze była uprzywilejowanym kierunkiem polskiej emigracji. Powody były najróżniejsze: od czysto historycznych po filozoficzne. Francja, ośrodek oświecenia i miejsce narodzin praw człowieka, była także ojczyzną Napoleona, pod którego dowództwem walczyli polscy żołnierze i który w 1807 roku na terenach zaboru pruskiego stworzył Księstwo Warszawskie.
W międzywojniu masowa migracja pracowników rolnych i górników sprawiła, że Polacy stali się drugą po Włochach najliczniejszą mniejszością we Francji. Po II wojnie światowej ludność polska trafiała do Francji bardziej sporadycznie - w efekcie wstrząsów politycznych w bloku komunistycznym zwieńczonych powstaniem Solidarności.
Wystawa dzieli się na trzy części:
Pierwsza, zatytułowana "Paryż, druga stolica Polski", koncentruje się na tych momentach w historii, gdy francuska stolica stawała się głównym ośrodkiem polskiej kultury, do którego przybywały polskie elity polityczne, inteligencja, dowództwo wojskowe - wszyscy przynosząc ze sobą nadzieje wyzwolenia ojczyzny spod kurateli najpierw mocarstw ościennych, potem reżimu komunistycznego.
Druga część przybliża codzienne warunki życia i pracy polskich emigrantów. Szczególnie okres międzywojenny zaznaczył się tu jako czas masowego napływu pracowników kontraktowych, przybywających do Francji w wyniku porozumienia podpisanego przez oba rządy we wrześniu 1919. Podczas, gdy na terenach rolniczych polscy rolnicy niknęli pośród ludności miejscowej, polskie skupiska w regionach górniczych były wyjątkowo zwarte, a w wielu miasteczkach Polacy stanowili nawet większość.
W wypadku tych społeczności można mówić o "małych polskich kosmosach", tworzonych przez mieszkańców, którzy zakładali polskie szkoły, wydawali prasę w ojczystym języku i współtworzyli życie towarzyskie i religijne wspólnoty. Pojawia się też kwestia powrotu: już to realnego (Polacy byli odsyłani do kraju w latach 30. - w czasie kryzysu ekonomicznego, z kolei w latach 1946-1948 mówi się o powrotach "dobrowolnych" na wezwanie nowo powstałego ustroju), już to wyobrażonego.
Ostatnia część wystawy ukazuje indywidualne historie uczonych i artystów, składające się na kulturalną mapę związków i wzajemnych wpływów między obu krajami. W tej sekcji znalazły się dzieła sztuki autorstwa ponad trzydziestu polskich artystów. Dominujący w nich wątek pejzażu ukazuje związek twórczości Polaków z głównymi nurtami sztuki francuskiej: impresjonizmem, szkołą z Pont-Aven, fowizmem etc.
Na wystawie zebrano dokumenty archiwalne, fotografie, drobne przedmioty, obrazy, rzeźby, fragmenty muzyki, świadectwa dźwiękowe i filmowe.
Kuratorki: Ewa Bobrowska, Marie Chominot.
Wystawa czynna od 2 marca do 28 sierpnia 2011.
Cité nationale de l'histoire de l'immigration
Palais de la Porte Dorée
293, avenue Daumesnil
75012 Paris
Źródło:
www.histoire-immigration.fr