Proj: Aleksandra Wasilkowska
"Niezwykle rzadkie zdarzenia / Dystrybucja Nooawangardy" to eksperymentalny projekt badawczo-artystyczny powstały w wyniku intensywnej interakcji sztuki i nauki. Wystawa pod tym tytułem stanowi jeden z etapów trwającego ponad rok dialogu artystów i naukowców poświęconego fenomenowi Niezwykle Rzadkich Zdarzeń oraz relacjom pomiędzy naukami o złożoności a sztuką. Dialog ten stał się katalizatorem wystąpienia generacyjnego grupy młodych artystów i architektów, których działalność możemy zdefiniować, zgodnie z prezentowanym na wystawie manifestem, jako Nooawangarda.
W salach wystawowych
CSW na chwilę zagości interdyscyplinarne laboratorium Nooawangardy, w którym artyści i architekci inspirujący się współczesną nauką o złożoności i naukowcy zajmujący się złożonością a inspirujący się sztuką, będą badać możliwości współpracy pomiędzy swoimi dyscyplinami testując koncepcję Niezwykle Rzadkich Zdarzeń. Koncepcja ta rozwija się pomiędzy sztuką i nauką będąc jednym z efektów refleksji w ramach nauk o złożoności. Tworzona jest przez tak wybitnych uczonych, jak Prof. Andrzej Nowak czy Nassim Nicholas Taleb (książka Black Swan), i głosi, iż najważniejsze zmiany w danych układach złożonych (społecznych, ekonomicznych, ekologicznych etc.) następują poprzez zaistnienie w nich, nagle i w sposób nieprzewidywalny Niezwykle Rzadkiego Zdarzenia, które z definicji nie daje się powtórzyć. Ze względu na ten fakt koncepcja ta postuluje odejście od dominującego w nauce skupienia na badaniu miar centralnych, średniej, status quo i podważa sensowność przeprowadzania laboratoryjnych eksperymentów odrzucających wszelkie niepowtarzalne oraz pozornie nie wpływające na wynik badania szumy, outliery, błędy, niezwykle rzadkie zdarzenia etc. Według Nowaka i grupy obecnych na wystawie artystów, z którymi współtworzył oddolne, niezależne seminarium, nauka w perspektywie Niezwykle Rzadkich Zdarzeń i paradygmatu złożoności przybliża się do sztuki.
Wystawa składa się z trzech równoprawnych i przemieszanych modułów: naukowego, artystycznego i architektonicznego, we wszystkich trzech podejmując problematykę złożoności i Niezwykle Rzadkich Zdarzeń. Prezentuje głównie realizacje twórców urodzonych w latach 70. Prace artysty
Janka Simona dotyczą wizualizacji teorii katastrof przy pomocy eksperymentalnych środków. Teoria katastrof opisuje układy, w których liniowa zmiana parametru prowadzi do skokowych zmian stanu systemu. Na most wjeżdżają ciężarówki, przez jakiś czas nic się nie dzieje, w końcu most się wali. Bohater grany przez Michaela Douglasa w filmie "Upadek" nagle dostaje szału. Nasze oko błądzące po bokach kostki Neckera, w pewnym momencie przestawia się na inny sposób jej widzenia. Okazuje się, że można próbować szukać formalnych podobieństw łączących te wszystkie sytuacje, na najbardziej ogólnym poziomie matematycznej abstrakcji. Praca Simona składa się z kilku elementów i wizualizuje teorie na różne sposoby - poprzez dźwięk, kolor elementów architektury czy też przekształcenia geometryczne. Artysta prezentuje również klasyczną już realizację Wentylator, czyli zawieszone na sufitowym wentylatorze buty wykonujące ruch o chaotycznej charakterystyce. System ten jest przykładem opisanego przez fizykę układu podwójnego wahadła, jednego z klasycznych przykładów kinetycznego modelu chaosu.
Prace
Agnieszki Kurant "wywołują bardzo rzadkie zdarzenia" w zupełnie inny sposób, niż generatywne realizacje Simona. W prezentowanych na wystawie Koniec pewności i Świat jest nieruchomy. Dla I. Prigogine'a Kurant głęboko ingeruje w naszą potoczną percepcję rzeczywistości. W perspektywie tych dwóch prac staje się jasne, iż Sztuka to laboratorium niezwykle rzadkich zdarzeń, znajdujące się w obrębie rzeczywistości, jednakże mające zdolność produkowania outlierów - podważających ją idei i perceptów, które oddziałują na nią w nielinearny, dynamiczny sposób. Z kolei w swojej nieco starszej pracy Language is A Virus from Outer Space Kurant odnosi się do niezwykle rzadkiego zdarzenia, jakim był dla naukowców "wow signal" - jedyna "wiadomość z kosmosu" zarejestrowana przez radioteleskop Big Ear w Ohio w 1977 roku (nie ma pewności, czy sygnał ten został wysłany przez obce cywilizacje, czy też jest jedynie odbitym sygnałem wysłanym niegdyś z ziemi).
Widok wystawy
Aleksandra Wasilkowska tworzy architekturę opartą o nielinearne procesy zachodzące w systemach złożonych takich jak miasto, społeczeństwo czy sztuka. Wygenerowana przez nią struktura wystawy Niezwykle Rzadkich Zdarzeń materializuje ideę destabilizacji systemu poprzez punktowe działania artystów. We współpracy z Michałem Piaseckim powstał algorytm zniekształceń przestrzeni. Prace artystów oraz dokumentacje naukowe jako atraktory wprowadzają w kod przestrzeni wystawy lokalne zakłócenia, generując nowy, złożony porządek. Projekt Wasilkowskiej odwołuje się do pojęć samoorganizacji i emergencji, które do teorii architektury zaczęły przenikać w latach 50. wraz z takimi postaciami jak Yona Friedman (współtwórca Groupe d'Étude d'Architecture Mobile GEAM) czy współcześnie François Roche tworzący generatywną architekturę na pograniczu nauki i sztuki.
W ramach wystawy zostaną zaprezentowane dwa teoretyczne projekty miast utopijnych Friedmana i Roche'a. La Ville Spatiale Yony Friedman to rozpoczęte w latach 50. studium urbanistyczne wynikające z odrzucenia idei statycznego miasta. Friedman rozwinął zasady mobilnej infrastruktury dryfującej pomiędzy porządkiem i chaosem, postrzeganych jako symbiotyczne stany organizacji miejskiej. Friedman zaproponował projekt porowatej, otwartej metastruktury, w której użytkownicy oddolnie tworzyliby własne, zmienne konfiguracje przestrzenne. Intencją Friedmana było pomóc mieszkańcom stać się organizatorem własnej przestrzeni i tym samym uwrażliwić architektów na potrzeby użytkowników. Partycypacja oraz błędy wynikające z niekontrolowanych interakcji decydują według Friedmana o powstaniu żywej tkanki miejskiej.
I've heard about François Roche'a i jego biura R&Sie(.) to rozpoczęty w 2004 roku eksperyment urbanistyczny ukazujący hipotetyczny wzrost idealnego miasta. Biostruktura generowana w czasie rzeczywistym przez roboty (metoda contour-crafting) powstaje w efekcie negocjacji i dystrybucji plotki pomiędzy mieszkańcami. Otwarty kod wzrostu działania robotów jest konsekwencją fluktuacji zbiorowej (pod)świadomości i indukcji zachowań społecznych. Strategia miasta Roche'a odrzuca paradygmat centralnie sterowanej urbanistyki i zamkniętego planu napiętnowanych kontrolą społeczną na rzecz samoorganizującej się społeczności, otwartego kodu wzrostu i kontroli rozproszonej. W niezdeterminowanym procesie negocjacji powstaje metastabilne miasto z wiszącym jednak nieustannie widmem entropii i katastrofy.
Ważnym elementem wystawy jest "Manifest Nooawangardy i Nowej Autonomii Sztuki" powstały w wyniku spotkania młodych artystów z naukowcami zajmującymi się złożonością (termin nooawangarda odnosi się do wyrażenia noosfera Teiharda de Chardin mającego określać sferę międzyludzkiej wymiany symbolicznej, komunikacji idei i dyfuzji wiedzy). Powyższe prace uzupełnione zostały realizacjami zaproszonych przez młodych artystów gości z innych generacji, na różne sposoby dopełniających i inspirujących ich pracę (François Roche, Yona Friedman, Luc Steels, Andrzej Nowak, Edwin Bendyk).
Jedną z głównych prac stworzonych specjalnie na wystawę będzie Archiwum Niezwykle Rzadkich Zdarzeń Prof. Nowaka, gromadzące ciągle rozrastający się zbiór wideo-wywiadów przeprowadzonych przez niego z najwybitniejszymi przedstawicielami różnych odłamów nauk o złożoności, dotyczących roli Niezwykle Rzadkich Zdarzeń w polu ich badań. Prof. Nowak przygotowywał ten materiał z myślą o jego prezentacji na wystawie w polu sztuki, czyniąc to, symultanicznie wprowadzał w świecie nauki nowe metody dystrybucji, cyrkulacji i produkcji wiedzy. Proponował każdej osobie, którą prosił o udzielenie wywiadu, wysłanie go na płycie dvd zawierającej dodatkowo dwa inne wywiady z archiwum Niezwykle Rzadkich Zdarzeń. W ten sposób stworzył alternatywny obieg wiedzy, intensyfikując i przyspieszając badania różnych uczestniczących w wymianie naukowców. Sztuka wpłynęła na naukę. Ponadto w ramach Archiwum Niezwykle Rzadkich Zdarzeń zostanie zaprezentowany zestaw komputerowych symulacji i wizualizacji wiedzy, przedstawiających powiązane z Niezwykle Rzadkimi Zdarzeniami fenomeny z pola nauk o złożoności.
Wystawie towarzyszy cykl seminariów "Antropocen, Noosfera, Nooawangarda". Sztuka w epoce kapitalizmu kognitywnego i nauk o złożoności zaprogramowany przez Edwina Bendyka w Ośrodku Badań nad Przyszłością Collegium Civitas. Celem tych spotkań będzie wspólna refleksja nad kluczowymi pojęciami i kategoriami współczesnego, złożonego świata, którego kondycja jest skumulowanym wynikiem wielu przemian i przełomów.
Artyści: Janek Simon, Agnieszka Kurant,
Oskar Dawicki.
Naukowcy: Prof. Andrzej Nowak i Archiwum Niezwykle Rzadkich Zdarzeń, Luc Steels.
Architekci: Aleksandra Wasilkowska (współpraca: Michał Piasecki), Yona Friedman, Francois Roche.
Teoretyk kultury: Edwin Bendyk.
Kurator: Łukasz Ronduda.
Otwarcie wystawy: poniedziałek, 10 sierpnia 2009, godz. 18.00.
Wystawa czynna do 20 września 2009.
Informacja prasowa