Franz Kafka (1883-1924) i Bruno Schulz (1892-1942) - dwóch wybitnych autorów literatury europejskiego modernizmu, dwaj członkowie środkowoeuropejskiej społeczności żydowskiej, dwaj obywatele światów, których już nie ma - czesko-niemiecko-żydowskiej Pragi oraz polsko-żydowsko-ukraińskiej Galicji.
Bruno Schulz w posłowiu do polskiego wydania "Procesu" Kafki w 1936 roku - był też autorem tego przekładu - napisał: "jest metoda Kafki, stworzenie równoległej, sobowtórnej rzeczywistości zastępczej, właściwie bez precedensu. Ten sobowtórny charakter swej rzeczywistości osiąga on przy pomocy pewnego rodzaju pseudorealizmu", ale jednocześnie "te poznania, wglądy i wniknięcia, którym Kafka pragnie dać tu wyraz, nie są jego wyłączną własnością, są one wspólnym dziedzictwem mistyki wszystkich czasów i narodów". Chociaż Schulz pisał tu o Kafce, którego dzieła szczerze podziwiał, chyba trudno byłoby znaleźć lepsze określenie pisarstwa samego Schulza.
Wystawa "Mistrzowie pogranicza" poprzez obrazy, grafiki, filmy i teksty towarzyszące opowiada o tych niezwykłych postaciach i ich twórczości, odkrywając nieoczekiwane podobieństwa łączące obu artystów.
Koncepcja wystawy powstała w Sztokholmie, w wyniku współpracy tamtejszego Czeskiego Centrum, Instytutu Polskiego i Muzeum Żydowskiego. Zdjęciom i obrazom towarzyszą teksty zawierające oryginalne poglądy na temat pracy dwóch artystów pióra szwedzkiej pisarki Agnety Pleijel. Na wystawę składają się m.in. modernistyczne rysunki Schulza i kopia jego jedynego zachowanego obrazu olejnego z roku 1920 "Spotkanie".
W Pradze wystawa zostanie pokazana w nowym ujęciu, pod kątem czeskiego odbiorcy i skupi się m.in. na najciekawszych inspiracjach dziełami Brunona Schulza.
Zaprezentuje także:
- unikatowe zdjęcia Benjamina Geisslera "Znalezienie obrazu" dokumentujące odkrycie w 2001 roku w Drohobyczu fresków Schulza stworzonych na zamówienie oficera gestapo Feliksa Landaua;
- fotografie "Drohobycz bez Schulza" - współczesne spojrzenie na rodzinne miasto Schulza obiektywem Kuby Kamińskiego, laureata Grand Prix National Geographic;
- film animowany "Street of Crocodiles" / "Ulica Krokodyli" z 1986 roku zrealizowany przez Braci Quay na podstawie opowiadania Schulza.
Wystawa będzie prezentowana w dwóch miejscach: najpierw w Czeskim Centrum, a potem w siedzibie Instytutu Polskiego w Pradze.
Czas i miejsce wystawy:
- 10 lipca - 22 sierpnia 2012 - Czeskie Centrum / České centrum Praha, Rytířská 31, Praha 1
- 6 września - 19 października 2012 - Instytut Polski w Pradze, Malé nám. 1, Praha 1
Wydarzenia towarzyszące wystawie:
- 19 lipca 2012, godz. 19:30 - Divadlo v Celetné, Celetná 595/17, Praha 1
"13. miesiąc / Requiem dla Bruno Schulza" - pantomima inspirowana dziełami Schulza w reżyserii Petra Boháča, powstała jako efekt współpracy Warszawskiego Centrum Pantomimy w Teatrze na Woli z czeskim zespołem Spitfire Company.
- 6 września 2012, godz. 17:00 - Instytut Polski w Pradze
Wieczór Brunona Schulza
- czeska premiera odrestaurowanego filmu Wojciecha Jerzego Hasa "Sanatorium pod Klepsydrą" [czeski tytuł: "Sanatorium na věčnosti"];
- występ teatralny zespołu TrAKTOR i uroczyste otwarcie wystawy.
- 16 października 2012, godz. 18:30 - Instytut Polski w Pradze
"Alfred Schreyer z Drohobycza", reż. Marcin Giżycki, 2010, 45 min
Projekcja dokumentalnego portretu Alfreda Schreyera, jednego z ostatnich uczniów Schulza w drohobyckim gimnazjum i ostatniego Żyda urodzonego i nadal mieszkającego w Drohobyczu - wyjątkowe wspomnienia prawie 90-letniego muzyka nazywanego "Strażnikiem pamięci Brunona Schulza".
Źródło: www.polskyinstitut.cz, prague.czechcentres.cz, www.polonistika.cz; opr. ak