Janusz Majewski, fot. Piotr Fotek/REPORTER/East News
Reżyser, scenarzysta, scenograf, twórca m.in. takich filmów, jak "Zaklęte rewiry", "C.K. Dezerterzy" czy serialu telewizyjnego "Królowa Bona", jest laureatem Polskich Nagród Filmowych za Osiągnięcia Życia.
Polska Akademia Filmowa ogłosiła laureata 29 lutego 2012. Tym samym Janusz Majewski dołączył do grona wybitnych twórców polskiego kina nagrodzonych nagrodą Polskiej Akademii Filmowej. Wcześniej wyróżnienie to otrzymali m.in.: Wojciech Jerzy Has (1999), Andrzej Wajda (2000), Tadeusz Konwicki (2002), Roman Polański (2003), Janusz Morgenstern (2008), Jerzy Stefan Stawiński (2010) czy Tadeusz Chmielewski (2011).
Reżyser, urodzony we Lwowie 5 sierpnia 1931 roku, bakcylem kina zaraził się wcześnie - jako siedmiolatek dostał na gwiazdkę dziecięcy projektor filmowy. Zafascynowany fotografią i uczestniczący w licznych konkursach fotograficznych, chciał zdawać do szkoły filmowej, ale rodzice odradzili mu ze względu na ograniczone - na początku lat 50. XX wieku - możliwości zatrudnienia w kinematografii. W efekcie podjął studia architektoniczne na Politechnice Krakowskiej, które ukończył w 1955 roku. Tematem pracy dyplomowej był projekt wytwórni filmów fabularnych, konsultowany przez wykładowcę Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej i Teatralnej i znanego operatora Stanisława Wohla. Wybór konsultanta nie był przypadkowy - marzenie o studiach filmowych było coraz mocniejsze, a Wohl miał go nie tylko do nich przekonać, ale i ułatwić start. W rezultacie - jak głosi anegdota - dostał się w 1958 roku na studia na wydziale operatorskim niemal przez przypadek: Antoni Bohdziewicz chciał poznać adres jego krawca.
Janusz Majewski uchodził w łódzkiej Szkole Filmowej za arbiter elegantiarum, ale nie tylko. Zaprzyjaźniony z Romanem Polańskim i Witoldem Leszczyńskim uczestniczył w bujnym życiu towarzyskim szkoły. Ceniony za dobry smak swoją karierę filmową rozpoczynał jako scenograf filmów realizowanych przez Antoniego Bohdziewicza - "Szkiców węglem", "Kaloszy szczęścia" i "Rzeczywistości". Majewski ukończył wydział reżyserii PWSFiT w 1961 roku.
Po studiach reżyser podjął pracę w Wytwórni Filmów Dokumentalnych, osiągając w ciągu zaledwie pięciu lat pozycję mistrzowską w krótkim metrażu. Zwrócił na siebie uwagę "Różą" (1962), nagrodzonym na festiwalu w Krakowie wspomnieniem Holokaustu, oraz zaskakującym i zarazem inspirującym cały nurt w polskim kinie dokumentalnym "Albumem Fleischera" (1962). Dużym zainteresowaniem cieszył się też inny film Majewskiego - "Pojedynek" (1964) - opisujący starcie dwóch sportowców, kulomiotaczy Davida Davisa i Alfreda Sosgórnika.
Z pierwszych prób fabularnych szczególną uwagę zwraca "Awatar, czyli zamiana dusz" (1964) według prozy Teofila Gautiera, dowodzący znakomitego wyczucia konwencji kina grozy, a zarazem plastycznej wrażliwości reżysera. Zainteresowanie fantastyką, któremu reżyser dał wyraz w cenionym swego czasu filmie "Lokis" (1970), osnutym na powieści Prospera Mérimée, można odczytywać jako świadomą ucieczkę od współczesności, wymagającej w tamtych czasach od twórcy afirmacji systemu i obowiązującej ideologii. Tymczasem już pierwszy pełnometrażowy film Majewskiego, "Sublokator" (1966) z brawurową rolą Jana Machulskiego, takiej afirmacji się wyrzekał.
Kolejnymi fabułami zrealizowanymi przez reżysera były m.in.: "Zbrodniarz" (1969) według powieści reportera Krzysztofa Kąkolewskiego, ekranizacja powieści Michała Choromańskiego "Zazdrość i medycyna" (1973), "Zaklęte rewiry" (1975) - ekranizacja prozy Henryka Worcella i zarazem aktorski popis dwóch aktorów, doświadczonego Romana Wilhelmiego i debiutującego Marka Kondrata, "Lekcja martwego języka" (1979) według prozy Andrzeja Kuśniewicza. W 1985 roku Majewski zrealizował komedię "C.K. Dezerterzy", jeden z największych przebojów lat 80.
Osobnym rozdziałem w reżyserskim dorobku Janusza Majewskiego jest teatr telewizji. Kiedy podejmował z nim współpracę, był jednym z niewielu reżyserów mających doświadczenie filmowe. To między innymi za jego sprawą polski teatr telewizyjny zaczął szukać własnej, pośredniej drogi między spektaklem przeniesionym ze sceny teatralnej i filmem, co w latach 90. skończyło się wręcz "ufilmowieniem" tego gatunku. Zanim to jednak nastąpiło, Majewski przygotował około 40 premier - po części przywracając gatunki nieobecne na polskich scenach. Inscenizacje Majewskiego dowodzą z jednej strony wysokiego stopnia opanowania teatralnych konwencji, z drugiej zaś umiejętności pracy z aktorem, dającej satysfakcję zarówno wykonawcy, jak i widzowi.
Ostatnie lata Janusz Majewski wraz z żoną, znaną fotograficzką Zofią Nasierowską (1938-2011), spędzał najchętniej w mazurskich Starych Juchach, gdzie powstały dwa jego filmy - serial "Siedlisko" i "Po sezonie". Ten ostatni film miał być pożegnaniem Majewskiego z kinem. Ale bakcyl kina okazał się silniejszy - w 2010 roku reżyser zrealizował - na podstawie własnej powieści - "Małą maturę 1947", klasyczny film inicjacyjny, oparty na wątkach autobiograficznych.
Orły, Nagrody Polskiej Akademii Filmowej, są odpowiednikami francuskich Cezarów, czeskich Lwów, hiszpańskich Goya, amerykańskich Oscarów czy Europejskich Nagród Filmowych. Przyznawane są od 1999 roku. Nominowanych i laureatów Orłów wybiera ponad 500 członków polskiej akademii, na czele której stoi Prezydent, Agnieszka Holland. Nominacje do tegorocznych nagród zostały ogłoszone 7 lutego 2012.
W tym roku o Orły ubiega się 41 polskich filmów fabularnych. W kategorii "najlepszy film" zostały nominowane: "Róża" Wojciecha Smarzowskiego, "W ciemności" Agnieszki Holland i "Sala samobójców" Jana Komasy.
Więcej informacji o Polskich Nagrodach Filmowych Orły: www.pnf.pl.