fot. Jan Morek / Forum
Berlińscy Filharmonicy świętują urodziny Lutosławskiego – przez najbliższe trzy wieczory (20-22 lutego) muzycy i solista Miklós Perényi zagrają "Koncert wiolonczelowy" Lutosławskiego. Dyryguje Simon Rattle.
''Był czczony w Berlinie jako jeden z największych kompozytorów awangardy'' – możemy przeczytać na stronie berlińskiej filharmonii. Utwory Lutosławskiego w Berlinie wykonano po raz pierwszy w latach 60. w ramach cyklu ''Muzyka dwudziestego wieku – była to ''Muzyka żałobna'' (1954-58) poświęcona pamięci Béli Bartóka. W lutym bywalcy Berliner Philharmonie będą mogli wysłuchać ''Koncertu na orkiestrę'' (1950-54) i ''Koncertu fortepianowego'' (1988). Wszystko to w mistrzowskim wykonaniu berlińskich filharmoników z gościnnym udziałem wybitnych instrumentalistów.
Od siódmego do dziewiątego lutego na afiszu był ''Koncert na orkiestrę'' pod batutą austriackiego dyrygenta Manfreda Konecka, gwiazdą koncertu była Anne-Sophie Mutter – ulubiona skrzypaczka Witolda Lutosławskiego. W latach 80. napisał dla niej "Łańcuch 2" oraz "Partitę". W ''Koncercie na orkiestrę'' mamy do czynienia z końcem pierwszego, neoklasycystycznego okresu twórczości kompozytora. Tradycyjne melodie ludowe przełożone na język instrumentarium typowego dla muzyki klasycznej zmieniały swoje znaczenia, a Lutosławski potęgował ten efekt modyfikując ich rytm, wzbogacając nowoczesną harmoniką. Podczas koncertów Anne-Sophie Mutter wykonała jeszcze dwa utwory Dvořáka – ''Romans na skrzypce i orkiestrę f-moll" op. 11 (1873/1877) oraz ''Koncert skrzypcowy a-moll'' op. 53 (1879-1880).
Od czternastego do szesnastego lutego można było słuchać "Koncertu fortepianowego'' w wykonaniu Krystiana Zimermana – pianisty, dla którego Witold Lutosławski napisał ten utwór. W "Koncercie…" kompozytor nawiązywał do Chopina - twórcy ważnego zarówno dla Lutosławskiego, jak i dla Zimermana, którego pierwszym wielkim sukcesem było wygranie Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w 1975 r. ''Było moim pragnieniem trochę tego Chopina - nie powiedziałbym: ukraść, ale w każdym razie trochę go skonsumować i przetrawić przez mój język muzyczny, który jest rezultatem paru dziesiątków lat pracy'' - mówił Lutosławski.
''Koncert…'' składa się z czterech części, które gra się bez przerwy – nie mają one żadnego wyraźnego zakończenia. Mniejszą rolę niż w innych utworach Lutosławskiego odgrywa tutaj przypadek – wszystkie dźwięki, które mają być zagrane są w partyturze, nie ma tu miejsca na improwizację. Występy Zimermana cieszą się olbrzymią popularnością – bilety na berlińskie wykonania "Koncertu fortepianowego'' zostały wyprzedane. Wykonaniem kierował Simon Rattle, który od 1987 roku współpracuje z Filharmonią w Berlinie, a w 1999 roku zastąpił Claudia Abbadio – dawnego kierownika orkiestry. Podczas swojej kadencji Rattle przekształcił Berliner Philharmonie w fundację, dzięki czemu o jej losach w większym stopniu decydują członkowie filharmonii niż politycy. Do jego najważniejszych nagrań należy ''Piąta Symfonia'' Mahlera i ''The Planets'' Gustava Holsta.
20-22.II ''Koncert na wiolonczelę'' wykonywał Miklós Perényi - uczeń Pabo Casalsa, jednego z najwybitniejszych wiolonczelistów XX wieku. Od 1980 roku jest wykładowcną na Akademii Muzycznej Franza Liszta w Budapeszcie, ale najbardziej rozpoznawalny jest jako solista. Współpracuje z Zoltánem Kocsisem, Andrásem Schiffem i Keller Quartet. W 2009 roku uczestniczył w wykonaniu utworów Ligetiego i Kurtága w nowojorskiej Carnegie Hall. Nagrań Perényiego można wysłuchać na licznych płytach wydawanych między innymi przez Hungarton i Deccę.
Wydarzenia Roku Lutosławskiego w Berlinie:
- 31 stycznia - Konzerthaus: Lutoslawski Quartett wykonuje kwartety smyczkowe Lutoslawskiego, Szymanowskiego i Mykietyna.
- 7-9 lutego - Berlin Philharmonie: "Koncert na orkiestrę" w wykonaniu berlińskich Filharmoników pod dyrekcją Manfreda Honecka
- 14-16 lutego - Philharmonie: solista Krystian Zimmerman i Berliner Philharmoniker pod Simonem Rattle w "Koncercie fortepianowym" Lutosławskiego
- 20-22 lutego - Philharmonie: Simon Rattle dyryguje "Koncertem na wiolonczelę". Solista: Miklós Perényi
- 13 kwietnia - Philharmonie: Simon Rattle dyryguje "Preludium i Fugą" na 13 solistów-smyczkowców
- 18-20 kwietnia - Philharmonie: Simon Rattle dyryguje "Koncertem podwójnym" na obój, harfę i smyczki. Soliści: Jonathan Kelly, Marie-Pierre Langlament.
O Lutosławskim pisał na łamach "Berliner Zeitung" Jan Brachmann - "Intelligenz ohne Ideologie" oraz Gregor Dotzauer w "Tagesspiegel" - "Das Chaos muss ihre Ordnung haben".
Więcej niemieckich głosów o Lutosławskim w artykule na stronie Deutsche Welle.