Główne uroczystości ku czci żydowskich powstańców zaplanowano na 19 kwietnia, przed Pomnikiem Bohaterów Getta. Wezmą w nich udział m.in. prezydent Bronisław Komorowski i prezydent Izraela Szymon Peres. Gościem specjalnym ma być Symcha Ratajzer-Rotem, znany jako Kazik Ratajzer, jeden z ostatnich żyjących uczestników powstania.
"Żonkile"
Obchodom będzie towarzyszyła przygotowana przez Muzeum Historii Żydów Polskich we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego akcja społeczno-edukacyjna "Żonkile". W dniach 19-21 kwietnia na ulice Warszawy wyjdzie kilkuset wolontariuszy. Przez trzy dni wolontariusze rozdadzą 50 tys. specjalnie zaprojektowanych papierowych żonkili, będą opowiadać o ich symbolice i namawiać do przypinania kwiatów do ubrań – na znak pamięci o Powstaniu. Papierowe żonkile nawiązują do bukietu żółtych kwiatów (często żonkili właśnie), które co roku w rocznicę powstania składał pod Pomnikiem Bohaterów Getta Marek Edelman, jeden z jego przywódców. Genezę symboliki żółtych kwiatów wyjaśnia w wywiadzie wideo Paula Sawicka, jedna z ambasadorek akcji "Żonkile".
Częścią akcji jest także sadzenie żonkili w różnych miejscach stolicy. Organizatorzy chcą przypomnieć współczesnym warszawiakom o heroicznym Powstaniu i o likwidacji warszawskiego getta - historia zrywu, który na świecie jest symbolem walki o godność, w Warszawie jest zdaniem organizatorów wciąż mało znana. Ambasadorami akcji "Żonkile" są, obok Pauli sawickiej, Anna Gryza i Michał Piróg. MHŻP i MPW zachęcają do uczestnictwa w akcji w roli wolontariusza.
Inauguracja MHŻP
Obchody 70. rocznicy powstania w getcie zbiegną się z inauguracją działalności Muzeum Historii Żydów Polskich. W weekend 20-21 kwietnia Muzeum po raz pierwszy otworzy się dla zwiedzających. Będzie to inauguracja edukacyjno-kulturalnej działalności muzeum - na otwarcie części muzealnej będzie trzeba poczekać jeszcze do grudnia 2013 roku. Na dni otwarte Muzeum przygotowało ok. 30 projektów edukacyjno-kulturalnych, m.in. wspólne tworzenie instalacji upamiętniającej rocznicę powstania, warsztaty plastyczne dla dzieci, młodzieży i dorosłych, warsztaty z języków hebrajskiego i jidysz dla rodzin, spotkania ze świadkami historii oraz spacery trasami pamięci związanymi z warszawskim gettem, czy wycieczki po nowo otwartym budynku muzeum.
Najważniejsze wydarzenia obchodów 70. rocznicy wybuchu powstania w getcie:
- 18 kwietnia - w przeddzień rocznicy wybuchu walk w getcie, 18 kwietnia, w Teatrze Wielkim odbędzie się koncert w wykonaniu Filharmonii Izraelskiej (Transmisja: TVP Kultura, czw. godz. 22:35)
- 19 kwietnia - główne uroczystości ku czci żydowskich powstańców przed Pomnikiem Bohaterów Getta
- 20 i 21 kwietnia - dni otwarte Muzeum Historii Żydów Polskich.
- 20 kwietnia - otwarte prapremierowe pokazy nowego filmu Agnieszki Arnold "Kazik Niepokonany". Film opowiada o Symsze "Kaziku" Ratajzerze-Rotemie - jednym z ostatnich żyjących uczestników Powstania w Warszawskim Getcie.
- 21 kwietnia - międzynarodowa debata "Remember, Imagine, Act: Examining the Legacies of Jan Karski, Emanuel Ringelblum and Raphael Lemkin". Rozmowa toczyć się będzie wokół trzech postaci (Karski, Ringelblum, Lemkin), których celem była ochrona żydowskiego świata przed zapomnieniem. Wśród gości będą wieloletni profesor Trinity College Samuel Kassow, prof. Roman Kuźniar i ambasador Maciej Kozłowski. Współorganizatorem debaty jest Fundacja Humanity in Action.
- Tego samego dnia odbędzie się przejazd rowerowy trasą pamięci związaną z Powstaniem w Getcie Warszawskim. Start pod Muzeum Powstania Warszawskiego, meta: Muzeum Historii Żydów Polskich.
- wieczorem 21 kwietnia - koncert "Wojtek Mazolewski Bund Band. Tribute to Marek Edelman". Ten specjalny projekt, który powstał na zamówienie Muzeum Historii Żydów Polskich, przywołuje rewolucyjne pieśni Bundu, którego członkiem był Edelman, w nowej jazzowej odsłonie.
Program obchodów dostępny w wersji pdf załączniku...
Obchody powstania w getcie w Muzeum Powstania Warszawskiego
W organizację wydarzeń związanych z obchodami 70. rocznicy powstania w getcie zaangażowane jest także Muzeum Powstania Warszawskiego. Od kilku lat MPW organizuje cykl spotkań "Warszawa dwóch powstań". Według dyrektora Muzeum Jana Ołdakowskiego powstanie warszawskie i powstanie w getcie były różne ale podobne: "Aby Polakom i mieszkańcom z zagranicy opowiedzieć o Warszawie podczas II wojny światowej trzeba opowiadać dwa powstania" - mówił Ołdakowski na konferencji prasowej 13 marca 2013 r. Oprócz współpracy przy koordynacji akcji "Żonkile" MPW przygotowało także szereg własnych wydarzeń:
19 kwietnia w rocznicę wybuchu powstania w gettcie nad oboma muzeami zaświecą słupy światła - skierowane ku sobie będą oświetlać nocne niebo między 19 a 21 kwietnia.
W związku z 70. rocznicą powstania w getcie Muzeum Powstania Warszawskiego zamierza też opublikować "Archimapę żydowskiej Warszawy", kolejne ogniwo serii map historycznych wydawanych przez MPW. Archimapa ma pokazywać tę część żydowskiej Warszawy, która wciąż istnieje, nie będzie się więc koncentrować na Muranowie - historycznej żydowskiej dzielnicy Warszawy, na którym jednak prawie nie pozostało śladów żydowkiej obecności. Archimapie będzie towarzyszył audioprzewodnik po żydowskiej Pradze (premiera: 20 kwietnia, godz. 12, połączona ze spacerem).
W weekend 20-21 kwietnia w hołdzie żydowskim powstańcom ulicami Warszawy przejadą na rowerach uczestnicy akcji "Masa" z grupy Masa Krytyczna.
22 kwietnia o godz. 19:00 w MPW odbędzie się spektakl "Władysław Szlengel - poeta nieznany", organizowany przez Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce (13 maja o godz. 19:00 spektakl zostanie powtórzony w MHŻP). Na 24 kwietnia zaplanowano premierę nowej edycji wierszy Władysława Szlengla, której wydawcą jest Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce.
W warszawskim "Fotoplastykonie" odbędzie się zaś wystawa prezentująca trójwymiarowe zdjęcia żydowskiej Warszawy
Zakończenie obchodów
Przygotowany przez MHŻP program obchodów obejmuje cały okres trwania Powstania w Getcie Warszawskim. Od 19 kwietnia do połowy maja odbędą się m.in. pokazy filmowe (w ramach festiwalu filmowego "Jewish Motifs" oraz w ramach przeglądu polskiego kina zajmującego się tematyką Zagłady), spektakle (m.in. spektakl warsztatowy, którego punktem wyjścia są wspomnienia świadków Powstania), koncerty (w tym koncerty finałowe 4. edycji festiwalu "Nowa Muzyka Żydowska"), spacery po żydowskiej Warszawie, wycieczka rowerowa szlakami kultury żydowskiej na Mazowszu, panele dyskusyjne i debaty.
Za symboliczną datę zakończenia Powstania przyjmuje się 16 maja 1943 roku, gdy Niemcy wysadzili Wielką Synagogę na Tłomackiem. W rocznicę tego wydarzenia odbędzie się specjalny koncert zamykający obchody, podczas którego zostanie wykonany "Lament serca" Jerzego Maksymiuka. Utwór jest muzycznym hołdem wszystkim Żydom zamordowanym przez nazistów. Wystąpią Warszawscy Soliści Concerto Avenna pod batutą Jerzego Maksymiuka.
Więcej informacji o wydarzeniach związanych z obchodami na stronie www.getto.waw.pl. Strona działa w trzech językach: polskim, angielskim i hebrajskim.
Źródło: PAP, Muzeum Historii Żydów Polskich, opr. mg, 6.2.2013, aktualizacja: 13.03.2013