Grafik. Zajmuje się malarstwem, rysunkiem, scenografią i projektowaniem wystaw, przede wszystkim jednak różnymi formami grafiki: od plakatu, przez projektowanie książek, po systemy identyfikacji wizualnej. Urodził się w 1943 roku w Ujejściu w województwie katowickim.
Studia w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie na Wydziale Architektury Wnętrz (1962-1969) zakończył dyplomem obronionym w Pracowni Projektowania Wystaw i Targów prof. Kazimierza Nity, u którego, jeszcze jako student, pełnił nieoficjalnie funkcję asystenta. Tuż po studiach rozpoczął pracę w macierzystej uczelni, z którą związany jest do dziś. Od 1977 roku prowadził na Wydziale Grafiki Pracownię Brył i Płaszczyzn, zaś od 1980 roku - Pracownię Geometrii i Kompozycji. W 1996 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Wielokrotnie pełnił funkcję prodziekana i dziekana Wydziału Grafiki, na którym prowadzi dyplomującą pracownię Multimedialnej Kreacji Artystycznej; jest także twórcą i dyrektorem Instytutu "Sztuka Mediów". W latach 1969-1975 był kierownikiem artystycznym w Wydawnictwach Artystyczno-Graficznych, w redakcji poświęconego propagandzie wizualnej kwartalnika "Sugestie", zaś w okresie 1984-1992 był dyrektorem artystycznym dwumiesięcznika "Projekt". W latach 70. współpracował z włoskimi czasopismami "Shop" i "Linea grafica". W 1975 roku współpracował z Julianem Pałką przy realizacji oprawy obchodów XXX-lecia PRL w Teatrze Wielkim. We współpracy z Marianem Rojewskim przygotował scenografię Stadionu Dziesięciolecia na dożynki w 1969 roku i wybrane pawilony na Międzynarodowe Targi Poznańskie w 1970 roku.
Aktywność twórcza Stanisława Wieczorka obejmuje malarstwo, rysunek, scenografię i projektowanie wystaw, grafikę warsztatową, a przede wszystkim różne formy grafiki projektowej - od plakatu, przez projektowanie książek po systemy identyfikacji wizualnej. W jego życiorysie nie mniej ważne miejsce, niż twórczość własna zajmują rozmaite inicjatywy, pobudzające życie artystyczne w skali ogólnopolskiej czy uczelnianej. Przyczynił się - nierzadko jako pomysłodawca - m.in. do utworzenia Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików Projektantów i utrzymania Międzynarodowego Biennale Plakatu w Wilanowie, reaktywowania comiesięcznego konkursu "Grafika Warszawska" dla grafików warsztatowych, otwarcia studiów wieczorowych na macierzystym Wydziale Grafiki warszawskiej ASP (1996) i powołania na uczelni Wydziału Nowych Mediów (2009/2010). Jest organizatorem wielu wystaw i inspiratorem licznych inicjatyw wydawniczych.
Uprawiając, obok grafiki użytkowej, także grafikę warsztatową (przede wszystkim offset i sitodruk), Wieczorek wpisuje się w cały szereg artystów-wykładowców swej uczelni, aktywnych równocześnie w obu dziedzinach. Ta równoległość, będąca - według Anny Manickiej - wyróżnikiem środowiska warszawskiej ASP, rzutuje na formę grafiki warsztatowej, a więc jej programową geometryzację. Sam artysta opisując proces twórczy, naświetla relację między obydwoma obszarami grafiki:
"W połowie lat dziewięćdziesiątych tak projektowałem swoje plakaty, aby wzory, których użyłem, mogły stać się bazą do grafiki warsztatowej. Wszystkie projekty, jakie zrobiłem, są wykonane ręcznie, w skali 1:1; później, w fazie komputerowego przygotowania projektu do druku decyduję, co będzie projektem plakatu, a co będzie projektem grafiki."
W obliczu gwałtownego rozwoju technologii elektronicznych Wieczorek wcześnie zdał sobie sprawę z roli komputera w nowoczesnym procesie projektowania - zarówno w odniesieniu do twórczości własnej, jak i procesów kształcenia studentów. Właśnie z jego inicjatywy w 1984 roku na warszawskiej ASP poruszono po raz pierwszy problem wprowadzenia do dydaktyki elementów posługiwania się komputerem. Plakaty i seriografie z lat 90. XX wieku, najczęściej abstrakcyjne, nawiązują do estetyki konstruktywizmu tak precyzją w zestawianiu geometrycznych form o ściśle określonym rytmie, jak i finezyjnymi kombinacjami koloru (niekiedy walorowo "metalizowanego") w kolejnych pracach, w obrębie tych samych schematów kompozycyjnych. Przykładem - cykl plakatów Energo-Asekuracja S.A. (1996), czy wykonane techniką offsetu i barwnej serigrafii prace ze szczelinami z serii Ślady mojej pamięci (1999). Znaleźć w nich można także odwołania do op-artu w dających sugestię falowania, finezyjnych gradacjach tonalnych pionowych, dwukolorowych pasków, zakreskowujących całość kadru i "przeciętych" białą "szczeliną" o tej samej, co one grubości.
W swych wcześniejszych, "przedkomputerowych" plakatach Wieczorek bliski był estetyce polskiej szkoły plakatu - przez poetykę metafory, zastosowanie lapidarnego znaku plastycznego i używanie rozmaitych technik - od fotograficznego kolażu po odręczny rysunek flamastrem (Textilimpex; O czyste niebo dla wszystkich, 1989). Jeden z najlepszych jego plakatów - Andrzej Wajda (2000) zdaje się kontynuować te tradycje. Ponad inskrypcją z informacją o przyznaniu reżyserowi doktoratu honoris causa przez warszawską uczelnię, unosi się odręcznie wyrysowany fragment nieco przetartej kliszy filmowej, która swymi biało-czerwonymi kolorami i ukształtowaniem przypomina flagę państwową. Jednak już typografia zintegrowana w ciasnym bloku czarnego prostokąta, dającym sugestię tłumu niosącego flagę, zdaje się spełniać motto artysty, związane z wykładanym przezeń przez lata na ASP przedmiotem: "geometria i kompozycja".
Stanisław Wieczorek jest laureatem nagrody Ministra Kultury i Sztuki oraz Honorowej Odznaki "Zasłużony dla Kultury Polskiej", uzyskał też nagrody na konkursach graficznych.Indywidualne wystawy jego prac miały miejsce m.in. w Madrycie, Rawennie, Atenach, Lahti i Pradze, a także w Toruniu, Warszawie, Nidzicy, Lublinie.
Źródła:
- "Stanisław Wieczorek - ślady mojej pamięci. Grafika i rysunek", katalog wystawy, Galeria ZPAP "Pod podłogą", Lublin 2001;
- "Mistrzowie plakatu i ich uczniowie", koncepcja, wybór prac i teksty Zdzisław Szubert, Rzeczpospolita SA, Warszawa 2008;
- Archiwum ASP w Warszawie.
Autor: Artur Tanikowski, marzec 2010.