Stanisław Fiszer, fot. dzięki uprzejmości artysty
Jest absolwentem Politechniki Gdańskiej; zanim rozpoczął własną praktykę projektową pracował jako architekt i urbanista w Biurze Projektowym Ministerstwa Prac Publicznych w Phnom Penh w Kambodży (w latach 1963-64); był asystentem paryskiego architekta Michela Ecocharda i pracownikiem biura Ducharme Minost, działającego w Paryżu i Abidżanie na Wybrzeżu Kości Słoniowej. Własną pracownię Fiszer założył w 1972 roku w Paryżu; równo ćwierć wieku później w Warszawie powstało Fiszer Atelier 41.
Architekturę Stanisława Fiszera często określa się mianem eklektycznej. Dorobek architekta z lat 80. i 90. nosi wręcz znamiona postmodernizmu: Teatr i Mediateka w Saint-Quentin-en-Yvelines (1994), szkoła w Régalles (1980) czy Dyrekcja Służb Technicznych Departamentu Meuse Bar-le-Duc (1983) – to skomplikowane kompozycje elementów czerpanych z różnych stylów, trójwymiarowe struktury, stanowiące swoistą grę z widzem. Jak w przypadku gmachu Dyrekcji Służb Technicznych, na który nałożono pustą "kratownicę" z ram okiennych udającą elewację, a w rzeczywistości osłaniającą tylko prawdziwe ściany budowli.
Arkady Kubickiego
Odbudowa warszawskiego Zamku Królewskiego zakończyła się dopiero w 1984 roku, czyli blisko 40 lat po zakończeniu wojny. Jeszcze dłużej warszawiacy i warszawianki musieli czekać na otwarcie Arkad Kubickiego – dwustumetrowego ciągu sal u stóp zamkowej skarpy, który dla królewskiej siedziby zaprojektował w 1818 roku klasycysta Jakub Kubicki. Zaledwie 10 lat po wybudowaniu połączone z zamkowymi piwnicami Arkady zajęło wojsko – najpierw carskie, później polskie. Piękne, efektownie sklepione sale służyły jako koszary, magazyny, następnie przez lata stały puste i niszczały. Dopiero w 1995 roku rozpoczęto długotrwały i kosztowny proces przywracania świetności tej przestrzeni. Autorem projektu współczesnej adaptacji Arkad Kubickiego jest Stanisław Fiszer, architekt od lat 60. pracujący głównie zagranicą, od 1972 roku prowadzący własną praktykę we Francji.
Projekt Stanisława Fiszera, Renowacja Arkad Kubickiego, Zamek Królewski / Warszawa, 2009
Fiszer w zabytkową przestrzeń wprowadził ducha współczesności. Arkady to podłużna przestrzeń, podzielona na 17 segmentów, z których każdy posiada własne sklepienie. Zachowując tę zabytkową strukturę architekt ściany pomiędzy przęsłami uzupełnił, używając bardzo zróżnicowanych materiałów: surowy beton skontrastowany jest tu z płaszczyznami ceglanymi, szkłem, gładkim tynkiem i chropowatym kamieniem. Akustykę sal (które służą m.in. jako przestrzenie widowiskowe) poprawił, używając do ich wykończenia drewnianej kostki. Fiszer zaprojektował również elementy wyposażenia wnętrz Arkad, m.in. charakterystyczne... szklane klamki. Jak podkreślał w wywiadzie dla "Gazety Wyborczej", ostatnim polskim twórcą, który projektował klamki z tego materiału był zmarły w 1965 roku Bohdan Pniewski.
Oddane do użytku po prawie dwustu latach od zaprojektowania (wiosną 2009 roku) Arkady Kubickiego są doskonałym przykładem jednego z najczęściej stosowanych przez Stanisława Fiszera zabiegów, czyli gry fakturami, kolorami, gęstością, a nawet temperaturą rozmaitych, zestawionych ze sobą materiałów. Takie formalne różnicowanie płaszczyzn widać i na fasadzie ambasady Japonii w Paryżu (1997), i gmachu Archiwów Wojewódzkich w Chartres (2005) czy Hotelu Hilton obok paryskiego parku Monceau (2002), w sposobie wykończenia budynku biurowego ZAC Manin - Jaures w Paryżu (1993) czy Liceum Romain Rolland w Goussainville (1994).
Centrum Giełdowe
W 2000 roku oddano do użytku stołeczne Centrum Giełdowe. Projekt gmachu opracowali wspólnie Stanisław Fiszer i Andrzej Chołdzyński, zwycięzcy konkursu architektonicznego. „Projekt i realizacja centrum giełdowego pozwalają mi na sentymentalny powrót do Warszawy po 25 latach pracy, doświadczeń za granicą” – pisał Fiszer w 1994 roku na łamach magazynu "Krajobraz Warszawy". Budynek, dzięki któremu warszawska giełda mogła opuścić mury Domu Partii (w którym mieściła się od 1991 roku) stanął w specyficznym otoczeniu: na zboczu skarpy wiślanej, na tyłach Muzeum Narodowego, obok Placu Trzech Krzyży i Traktu Królewskiego.
"Projekt i realizacja muszą być z kategorii tzw. budynków godnych, w oczywisty sposób kontynuujących istniejącą przestrzeń, sąsiedztwo"
– podkreślał współautor projektu w piśmie "Krajobraz Warszawy". Obsypany nagrodami budynek (m.in. nominowany do Mies van der Rohe Award) otrzymał nowoczesną, ale powściągliwą i elegancką formę - jego elewacje to trójwymiarowa kompozycja kamiennych i szklanych płaszczyzn.
Miasteczko Orange
To kompleks biurowy wybudowany w 2013 roku w Warszawie. Pięć sześciokondygnacyjnych budynków rozstawiono tak, aby do ich wnętrz docierała maksymalna ilość światła dziennego: zaprojektowano je według restrykcyjnych wymogów certyfikacji BREEAM, poświadczającej "ekologiczność" architektury. Projekt Miasteczka Orange uwzględnił również komfort użytkowników. Każdy pracownik ma tu dostęp do otwieranego okna oraz dość licznych jak na współczesny biurowiec przestrzeni wspólnych. Pomiędzy budynkami powstał ogród z drewnianymi pomostami i zielenią (a nawet budkami dla ptaków).
Projekt Stanisława Fiszera, Siedziba firmy Orange, Warszawa, 2013
Od strony ulicy kompleks wygląda surowo – szklane powierzchnie przed słońcem chronią zewnętrzne żaluzje, a elewacje ujęte zostały niczym ramami płytami z kamienia. Od strony zielonego, przeznaczonego dla pracowników dziedzińca architekt zaprojektował elewacje o jaśniejszym odcieniu, przełamane panelami w żywych kolorach. Ludzka skala tego kompleksu oraz starannie zaprojektowane, przemyślane detale odróżniają go od typowych, zimnych, odhumanizowanych biurowców.
Nagrody
W 2000 roku Stanisław Fiszer został laureatem Honorowej Nagrody SARP; ma na koncie również odznaczenia francuskie, m.in. Medal Akademii Architektury im. le Soufache i tytuł Komandora Orderu Sztuki i Literatury. Jak sam mówi, we Francji stara się popularyzować polską architekturę, nad Wisłą zaś – jako uznany autorytet – dba o jakość przestrzeni, zasiadając w jury konkursów architektonicznych. Praktykę projektową prowadzi jednocześnie w Paryżu i w Warszawie.
