W dzieciństwie ciężko chorowała i na skutek niewłaściwego leczenia pozostała jej niewielka ułomność. Nie pobierała nauki szkolnej, lecz odebrała staranną edukację domową uzupełnioną licznymi lekturami. W 1915 roku poślubiła Władysława Janotę Bzowskiego, porucznika armii austriackiej - przebywała z nim pod Wiedniem i w Weisenkirchen na Morawach. Po unieważnieniu małżeństwa (1919) wróciła do Krakowa, gdzie przez krótki czas uczęszczała jako wolna słuchaczka na ASP. W 1919 roku wyszła za Jana Gwalberta Henryka Pawlikowskiego, prozaika i znawcę folkloru podhalańskiego - zamieszkała z nim w Zakopanem. W 1921 roku rozstała się z mężem (rozwód w 1929), wróciła do Krakowa, często odwiedzając Warszawę w związku z pracami literackimi. W 1931 roku wyszła za Stefana Jerzego Jasnorzewskiego, porucznika lotnictwa, z którym podróżowała m.in. do Francji, Włoch i Turcji, Afryki północnej i Grecji.
Debiutowała trzema wierszami w "Skamandrze" (1922), przez następne lata zamieszczała na łamach tego pisma wiele utworów, była blisko związana z pismem i ze skamandrytami. Przyjaźniła się również z Witkacym i krakowskimi formistami. Publikowała także m.in. w "Bluszczu" (1924-1939 z przerwami), "Wiadomościach Literackich" (1924-1939), "Tygodniku Ilustrowanym" (1924-1931), "Świecie" (1925-1930), "Cyruliku Warszawskim" (1927-1930), "Czasie" (1930-1935), "Gazecie Polskiej" (1933-1937). Współpracowała z Polskim Radiem jako autorka słuchowisk radiowych. Była członkiem PEN Clubu, została nagrodzona Złotym Wawrzynem PAL (1935) oraz nagrodą literacką miasta Krakowa.
Po wybuchu wojny, opuściwszy Polskę, znalazła się najpierw w Paryżu, a potem, wraz z mężem - oficerem lotnictwa, w Anglii. W 1940 roku została członkiem Rady Teatralnej w Ministerstwie Informacji Rządu RP. Współpracowała z "Wiadomościami Polskimi Politycznymi i Literackimi" (1940-1943), "Polską Walczącą" (1940-1945), "Nową Polską" (1942-1945). Nieuleczalnie chora, ostatnie miesiące życia spędziła w szpitalu w Manchesterze. Została pochowana na miejscowym cmentarzu.
W swojej twórczości występowała jako poetka miłości - przedstawiała ją w nowy, bezpośredni i naturalny sposób. Podobnie jak skamandryci wprowadzała do swoich wierszy atmosferę, realia i słownictwo codzienności. Najczęstszym i najdoskonalszym w jej wykonaniu gatunkiem była miniatura zakończona niespodziewaną pointą. W pierwszym okresie jej twórczości (do ok. 1927) przeważała poezja o tonacji jasnej, chwilami radosnej i żartobliwej. Począwszy od tomu "Cisza leśna", poetkę zaczęły coraz silniej fascynować zjawiska przemijania, starzenia się, śmierci, jak napisał J. Kwiatkowski - "Z poetki Miłości przekształciła się w poetkę Natury". W wierszach z lat trzydziestych można zauważyć inspiracje dzieł przyrodoznawczych (Fabre, Maeterlinck), filozoficznych (Schopenhauer, Nietzsche, Bergson), a także okultystycznych. Kult Natury oraz zainteresowania spirytyzmem i magią skierowały uwagę poetki w stronę religii hinduskiej, skąd wywodzą się, charakterystyczne dla jej poezji z tych lat - motyw palingenezy i braterski stosunek do przyrody. W późniejszym okresie twórczości Pawlikowska odchodziła od ścisłych rygorów formalnych, dążąc ku coraz większej prostocie środków wyrazu, w jej poezji pojawiła się poetyka fragmentu, poetyka notatki ("Krystalizacje"), a proces ten doprowadził ją w "Szkicowniku poetyckim" do odrzucenia kanonów wersyfikacyjnych, do prozy poetyckiej. Po wybuchu wojny poezja jej stała się wyrazem uczuć antywojennych, katastroficznych przewidywań i tęsknoty za krajem i rodziną, jednak wiersze z tego okresu nie są uważane za udane jak wcześniejsze.
Poezja Pawlikowskiej cieszyła się na ogół sporym uznaniem zarówno krytyków, jak i pisarzy (od Żeromskiego poprzez skamandrytów do Peipera i Przybosia). Po przerwie w latach czterdziestych i pierwszej połowie pięćdziesiątych poezja ta przeżyła swój - trwający do dzisiaj - renesans w odbiorze czytelniczym, sądach krytyki i badaniach historycznoliterackich.
Równocześnie z twórczością liryczną rozwijała się jej twórczość dramaturgiczna, występują w niej podobne motywy, co w poezji - miłość i walka o "równouprawnienie w miłości", wrogość wobec nieubłaganych praw natury, problem starości. Najciekawsze spośród tych sztuk są dramaty metaforyczne: fantastyczno-futurologiczny "Kochanek Sybilli Thompson" (wyst. 1926), alegoryczno-baśniowe "Mrówki" (wyst. 1936 ), groteskowa "Baba-Dziwo" (wyst. 1938) stanowiąca ostrą satyrę na totalitaryzm.
Autor: Bartłomiej Szleszyński, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, lipiec 2003
Twórczość:
- Niebieskie migdały, Kraków 1922
- Różowa magia, Kraków 1924
- Szofer Archibald. Komedia w 3 aktach, wystawienie: Warszawa, Teatr Mały 1924, druk: "Świat" 1924 (nr. 45-52)
- Kochanek Sybilli Thompson. Fantazja przyszłości w 3 aktach, wystawienie: Kraków, Teatr im J. Słowackiego 1926
- Pocałunki, Warszawa 1926
- Dancing. Karnet balowy, Warszawa 1927
- Wachlarz, Warszawa 1927
- Cisza leśna, Warszawa 1928
- Paryż, Warszawa 1928
- Profil białej damy, Warszawa 1930
- Egipska pszenica. Sztuka w 3 aktach, wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1932
- Mrówki (Myrmeis). Sztuka w 3 aktach, wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1936
- Referat. Farsa w 3 aktach, wystawienie: TV 1968, druk: "Dialog" 1979/3
- Zalotnicy niebiescy. Sztuka w 3 aktach, wystawienie: Warszawa, Teatr Mały 1933, wyd. Kraków 1936
- Surowy jedwab, Warszawa 1932
- Powrót mamy. Komedia w 3 aktach, wystawienie: Warszawa, Teatr Nowy 1935
- Śpiąca załoga, Warszawa 1933
- Dowód osobisty. Komedia w 3 aktach, wystawienie: Warszawa, Teatr Nowy 1936
- Nagroda literacka. Komedia w 4 aktach, wystawienie: Warszawa, Teatr Nowy 1937
- Balet powojów, Warszawa 1935
- Biedna młodość, (słuchowisko radiowe) radio 1936
- Pani zabija pana, (słuchowisko radiowe) radio 1936
- Krystalizacje, Warszawa 1937
- Złowrogi portret, (słuchowisko radiowe) radio 1937
- Baba-Dziwo. Tragikomedia w 3 aktach, wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1938, druk: "Dialog" 1966/10
- Dewaluacja Klary. Komedia w 3 aktach, wystawienie: Poznań, Teatr Polski 1939
- Popielaty welon. Fantazja sceniczna w 9 obrazach, wystawienie: Warszawa, Teatr Narodowy 1939
- Szkicownik poetycki, Warszawa 1939
- Gołąb ofiarny. Zbiór wierszy, Glasgow 1941
- Róża i lasy płonące, Londyn 1941
- Czterolistna koniczyna albo szachownica, Londyn 1980
Powojenne wybory wierszy:
- "Wiersze wybrane", wybór i przedmowa: A. Słonimski, Warszawa, Czytelnik 1954
- "Poezje", zebrała M. Wiśniewska, przedmowa: A. Mausenberg, t. 1-2 Warszawa, Czytelnik 1958
- [Wybór wierszy], Warszawa, Czytelnik 1964
- "Wiersze", wybór i wstęp: S. Flukowski, Warszawa, PIW 1967
- "Wybór poezji", opracowanie i wstęp: J. Kwiatkowski, Wrocław, Ossolineum 1967, BN I 194 (wyd. 2-4 1969-1980, wyd. 5 przejrzane i uzupełnione przez M. Podrazę-Kwiatkowską i A. Łebkowską 1998)
- "Poezje wybrane", wybór i wstęp: J. Zacharska, Warszawa, LSW 1968
- "Wybór wierszy", wybór: M. Wiśniewska, posłowie: R. Matuszewski, Warszawa, Czytelnik 1978
- "Poezje zebrane", opracowanie: A. Madyda, wstęp: K. Ćwikliński, t. 1-2, Toruń, Algo 1993
Wydanie dramatów:
- "Dramaty", zebrała i opracowała A. Bolecka, wstęp: S. Treugutt, t. 1-2, Warszawa, Czytelnik 1986