Nad Sekwaną podjął pracę w sekretariacie generalnym Kongresu Wolności Kultury, gdzie pełnił funkcję kierownika sekcji wschodnio-europejskiej, i w redakcji miesięcznika "Preuves". Współpracował także z najważniejszym pismem polskiej emigracji - "Kulturą", którego siedziba mieściła się w podparyskim Maisons-Laffitte, publikując na jej łamach szereg esejów oraz recenzji książkowych. Europejczyk "avant la lettre", poruszał się swobodnie w wielu językach i wielu kulturach starego kontynentu; pisał, oprócz "Preuves", dla "Le Monde", "La Quinzaine Littéraire", "Les Lettres Nouvelles", a także w brytyjskich pismach "Encounter" i "Survey", amerykańskich "The New Republic" i "Partisan Review", niemieckich "Der Monat" i "Merkur", włoskim "Tempo Presente". Poglądy polityczne zbliżały go do antytotalitarnej lewicy, był też zafascynowany Majem '68 i młodzieżową kontestacją, ale ideologie nigdy nie przesłoniły mu człowieka.
"Zbyt dużo znałem lewicowych rewolucjonistów, którzy byli reakcyjnymi mężami i kochankami, zapobiegliwymi chomikami w życiu codziennym, gorliwych katolików wpatrzonych we własny pępek, nawet - choć rzadziej - tolerancyjnych faszystów, żeby wierzyć, że jakiekolwiek 'idee' mają wiele wpływu na nasze postępowanie."
Jego paryskie mieszkanie przy rue de La Vrillière nr 8 było równie często odwiedzane przez pisarzy i artystów z kręgu polskiej emigracji, takich jak Czesław Miłosz, Józef Czapski, Gustaw Herling-Grudziński, a także przyjeżdżających z kraju intelektualistów, co przez europejskich intelektualistów związanych z tą antytotalitarną międzynarodówką myśli, jaką był Kongres Wolności Kultury. Przy udziale wielu z nich (Ignazio Silone, Daniel Bell, Pierre Emmanuel, François Bondy) Jeleński stworzył w 1955 roku Komitet Pomocy Twórcom z Europy Wschodniej, przekształcony później w Fundację Europejską dla Intelektualnej Samopomocy, która przez następne trzydzieści lat zapewniała wielu niezależnym umysłom z krajów bloku wschodniego stypendia i studia w Paryżu.
W latach 1973-76 Jeleński był dyrektorem administracyjnym Centre Royaumont pour une Science de l'Homme, kierowanego przez zaprzyjaźnionego z nim Jacquesa Monod. Potem został doradcą w Institut National de l'Audiovisuel. Dla francuskiej telewizji przygotował serię programów o sztuce "Regards entendus".
Syn dyplomaty, sam był znakomitym, choć nieoficjalnym ambasadorem kultury polskiej w Paryżu i w świecie. Jego największą zasługą pozostaje odkrycie dla publiczności francuskiej i zachodnioeuropejskiej twórczości Witolda Gombrowicza. Dzięki jego niestrudzonym zabiegom we Francji ukazały się dzieła tego wielkiego polskiego pisarza. Sam przełożył na francuski jego "Trans-Atlantyk" oraz dramaty "Iwonę, księżniczkę Burgunda", "Operetkę" i "Historię". Gombrowicz tak mówił o nim:
"Wszystkie wydania moich dzieł w obcych językach powinny być opatrzone pieczątką 'dzięki Jeleńskiemu'."1
Wojciech Karpiński, pisarz i krytyk, określił Jeleńskiego jako "działające alter ego" Gombrowicza2.
W 1963 wydał "Anthologie de la poésie polonaise" (Editions du Seuil), pierwszą francuską publikację krytyki literackiej dotyczącą nowoczesnej poezji polskiej.
Autor: Jan Skórzyński, październik 2006; tekst przygotowany w związku z obchodami 50. rocznicy "odwilży" 1956 roku.
